مروری بر مراقبات ماه مبارک رمضان(3)

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ ای کسانی که ایمان آورده اید! روز بر شما واجب گشت همان گونه که بر مردمان پیش از شما واجب گشت؛ شاید تقوا پیشه کنید.

درباره فلسفه و حکمت روزه، در قرآن کریم، روایات اسلامی و سخنان عالمان دینی، بسیار سخن گفته شده است. قرآن کریم هنگام بیان حکم وجوب روزه، یکی از حکمت‌های آن را تقوا معرفی کرده است: " یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (سوره بقره / آیه ۱۸۳): این کسانی که ایمان آورده اید! روز بر شما واجب گشت همان گونه که بر مردمان پیش از شما واجب گشت؛ شاید تقوا پیشه کنید."

روزه یکی از بهترین اعمال برای کنترل غرائز حیوانی، و زنده کردن روح پرهیزکاری در وجود انسان است. آنچنان که در احادیث آمده : "روزه سپر آتش (جهنم) است." یعنی بواسطه روزه گرفتن انسان از آتش جهنم در امان خواهد بود. چرا که انسان با طاعت و عبادت و تسلط بر هیجانات شهوت و ضعیف ساختن آنها، در نهایت، بر شیطان درون و برون خود مسلط می گردد. و از همین رو است که پیامبر (ص) می فرمودند: "در این ماه شیاطین را در غل و زنجیر می کنند، پس از خدا یاری بطلبید تا آنها بر شما مسلط نگردند."

آنچه که انسان ها را به بدی وا می دارد، در درجه اول  "نفس اماره" و هوی و هوس های آدمی است. در حقیقت اگر هم شیطان بخواهد انسان را فریب دهد، از طریق نفس اماره است. در ماه مبارک رمضان، اکثر مسلمانان با روزه و نیایش و عبادات، سعی در افزایش فضایل اخلاقی خود در حوزه اخلاقیات و باورهای نیک؛ و همچنین بهبود رفتارهای دینی خود، در حوزه مسائل اجتماعی هستند. این تجمع و افزایش رویکرد دینی در ماه مبارک رمضان، نقش نفس اماره را کم رنگ می کند. و همین مساله راه نفوذ شیطان را بسیار محدود می کند.

بر طبق نص صریح قرآنِ کریم، شیطان قسم خورده است که همه بندگان خدا را به جز مخلصین، از راه راست منحرف کرده و گمراه نماید. بنابراین هر کسی که با اخلاص خدا را بخواهد و بخواند، شیطان بر او راهی ندارد. چرا که همان طور که آب با آتش سازگاری ندارد، ذکر حق نیز با وسوسه شیطان در تضاد است و جمع اضداد ممکن نیست. لذا معنای بسته بودن دست و پای شیطان، آن است که در ماه مبارک این ذکر و یاد بقدری زیاد می شود، که دیگر جایی برای شیطان رجیم باقی نمی ماند.