آرمان فلسطین، ضرورت توجه بیشتر روشنفکران و دولتمردان
سرطان 01, 1396 16:20 Asia/Kabul
این برنامه به جایگاه آرمان فلسطین در میان روشنفکران غربی، عربی و اسلامی می‌پردازد و ضرورت توجه دوباره دولتمردان و روشنفکران به این موضوع را مورد تأکید قرار می‌دهد
حدود چهل سال پیش، امام خمینی بنیانگذار انقلاب اسلامی در ایران در یک اقدام مبتکرانه و نمادین و با هدف بسیج افکار عمومی جهان علیه اسرائیل و اتحاد مسلمانان در دفاع از ملت مظلوم فلسطین، آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را «روز قدس» نامیدند تا در این روز امت اسلامی طی مراسمی ، همبستگی بین‌المللی خود را در دفاع از حقوق انسانی و قانونی مردم فلسطین ابراز داشته و یکصدا علیه جنایات بشری صهیونیست‌ها فریاد بزنند. ایشان در پیامی که حدود شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی صادر کردند، از مسلمین جهان خواستند آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را به روز انزجار و نفرت خود از رژیم غاصب صهیونیستی تبدیل کنند: «... جمیع مسلمانان جهان را دعوت می‌کنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است و می‌تواند تعیین سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد به عنوان روز قدس انتخاب و طی مراسمی همبستگی بین‌المللی مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونی مردم مسلمان فلسطین اعلام نمایند.»
هرچند مخاطب اصلی نامگذاری روز قدس مسلمانان و دولتمردان کشورهای اسلامی هستند اما باید توجه داشت یکی از اهداف اصلی این نامگذاری بیدار کردن وجدان خفته بشری در قبال تضییع حق مردم فلسطین و ایجاد حساسیت فکری، سیاسی و رسانه‌ای در میان افکار عمومی دنیاست چرا که آرمان فلسطین یک آرمان بشری است و محدود و منحصر به مسلمانان نیست. ظلم و جنایتی که صهیونیست‌ها نسبت به مردم فلسطین روا داشته و می‌دارند بیش و پیش از هر چیز ستمی علیه ابناء بشر است و همه می‌بایست نسبت به آن حساسیت داشته و با آن مقابله کنند.آنچه در طول 70 سال گذشته بر فلسطینیان گذشته و در طول یک دهه اخیر تشدید گردیده مصداق بارز یک فاجعه انسانی است. آوارگی مردم، شهادت صدها زن و مرد و کودک، ترور و شکنجه رهبران مقاومت ازجمله مهم‌ترین مصادیق این فاجعه است. در دنیای امروز که افراد بشر به همدیگر پیوسته و وابسته شده و سرنوشت مشترکی پیدا کرده‌اند، بالتبع بحران فلسطین هم ابعاد انسانی و جهانی بیشتری پیدا کرده است لذا به همان نسبت مسئولیت نخبگان، نویسندگان و روشنفکران در قبال این فاجعه افزایش یافته است.
بدون تردید بحران فلسطین عمیق‌ترین و دردناک‌ترین مسئله جهان اسلام است اما خطاست اگر مسئله فلسطین را محدود و منحصر به دنیای اسلامی بدانیم. ظلم و ستم، درد مشترک همه انسان‌ها و برقراری عدالت و آزادی آرمان تمام ابناء بشر است و موضوع فلسطین هم از این دایره خارج نیست. از نظر عملیاتی نیز شعاع تأثیرپذیری از این بحران فراتر از مرزهای کشورهای اسلامی است چرا که بدون استقرار یک صلح پایدار مبتنی بر عدالت در تمام جهان به‌ویژه در نقاط بحرانی، امکان به وجود آمدن صلح پایدار در سایر نقاط عالم امکان‌پذیر نیست. بدون آنکه بخواهیم از حرکت‌های کور و تروریستی گروه‌های فریب‌خورده تکفیری در برخی کشورهای اسلامی دفاع کنیم باید اعتراف کرد که بخش قابل توجهی از این تحرکات کور و وحشیانه نتیجه و بازتاب ظلم و ستم و تحقیری است که غرب نسبت به مسلمانان روا داشته و می‌دارد. غرب پایه‌گذار غده سرطانی اسرائیل در خاورمیانه است و در طول چند دهه‌ی گذشته فتنه‌های زیادی از این بذر مسمومی که در زمین خاورمیانه کاشته شده، روئیده است. این غده سرطانی آرامش را در منطقه بر هم زده و صلح و ثبات جهانی را در معرض خطر جدی قرار داده است.
یکی از ابعاد ناخوشایند و غیرانسانی این موضوع، تلاش رسانههای غربی برای به فراموشی سپردن این فاجعه است. رسانههای غربی تلاش می‌کنند با قلب حقایق تاریخی روایتی کاذب از ظلم و ستم صهیونیست‌ها نسبت به مردم فلسطین ارائه و حساسیت افکار عمومی دنیا را نسبت به این موضوع به‌تدریج بزدایند. در این میان روشنفکران و اصحاب علم و قلم وظیفه‌ای مضاعف دارند، روشنفکران و آزاداندیشان جهان که روزگاری به شدت از آرمان فلسطین دفاع می‌کردند در دو دهه گذشته تغییر گفتمان جهانی از چپ به راست به تدریج از آرمان دفاع از مظلومیت مردم فلسطین و مقابله با استثمارگران و استعمارگران حامی رژیم غاصب صهیونیستی فاصله گرفته‌اند و چشم خود را بر جنایتهای بشری بسته‌اند. به‌راستی چرا فلسطینیها همدلی و همراهی بسیار کمی از جانب متفکران و روشنفکران بویژه روشنفکران چپ‌گرای برجسته‌ای مانند پل سارتر و میشل فوکو دریافت کرده‌اند؟ در حالیکه روشنفکران غربی علیه نازیسم و آپارتاید و در ضدیت با نژادپرستی و تفوق سفیدپوستان بر نژادهای دیگر موضع‌گیری صریح و منفی داشته‌اند، بسیاری از ایشان همنوا با سارتر، که باب تعهد سیاسی وفکری به صهیونیسم را گشود، نسبت به آرمان فلسطین و فجایعی که اسرائیل رقم می‌زند سکوت کرده و قاتلان اسرائیلی را نجات یافتگان از هولوکاست در اروپا معرفی می‌کنند.
ادوارد سعید، متفکر فلسطینی که زمان زیادی از مرگش نمی‌گذرد، در مجموعه مباحثی که برای شبکه بی‌بی سی تحت عنوان روشنفکران تدارک دیده بود، منحنی صعود و سقوط روشنفکری در غرب را ترسیم کرده است از نظر ادوارد سعید، روشنفکران غربی تا زمانیکه به مسایل درونی غرب می‌پردازند و آرمانهای مردم مغرب زمین را آرمان خود می‌دانند از مواضع مترقی برخوردارند اما زمانیکه با مسایل جهان سوم مواجه می‌شوند و آرمانهای مردم کشورهای جهان سوم را با آرمانهای خود ناهمگون می‌بینند مواضع روشنفکرانه خویش را فراموش می‌کنند. این روشنفکران حاضر به دفاع یا همراهی با فرهنگ و تمدن غیر غربی نیستند و علت عدم همراهی روشنفکران غربی با نهضت مقاومت جهان اسلام در همین نکته نهفته است. آرمانهای روشنفکران غرب با آرمان مردم مظلوم فلسطین، عراق و افغانستان، ناهماهنگ است چرا که مردم این کشورها حاضر نیستند برتری تمدن و فرهنگ غربی را بپذیرند. راز بی‌توجهی روشنفکران غربی به مسأله فلسطین هم در همین نکته نهفته است.
متأسفانه استحاله یا عقب‌نشیی روشنفکری نسبت به آرمان فلسطین محدود و منحصر به روشنفکران غربی نیست. بسیاری از روشنفکران و نویسندگان جهان عرب و دنیای اسلام نیز نسبت به آرمان ملت فلسطین بی‌توجه یا کم توجه شده‌اند. بسیاری از روشنفکران جهان عرب در مواجهه با آرمان قدس شریف بانگ «لاجملی و لاناقتی» سر می‌دهند این عبارت یک ضرب‌المثل عربی است. عرب زبانان زمانی که بخواهند نسبت به مسأله‌ای موضع خاصی نداشته باشند یا آن موضوع برایشان اهمیت چندانی نداشته باشد از این ضرب‌المثل استفاده می‌کنند. این عبارت (این نه شتر من است و نه ناقه من) اشاره به واقعه عام‌الفیل دارد که در آن واقعه حضرت عبدالمطلب دفاع از کعبه را به خدایش واگذار کرد و خود را خدا ومحافظ شترهایش دانست. متأسفانه امروز در میان بخشی از روشنفکران جهان عرب افکاری نفوذ کرده که فلسطین و قدس را در آثار ایشان به حاشیه رانده است به عبارت بهتر جای خالی روحیه حماسی در ادبیات مقاومت عرب به شدت مشهود است. البته اندک متفکران و روشنفکرانی نیز هنوز وجود دارند که عمدتا در تعارض با حکومت‌های سازشکار حاکم بر کشورشان از مردم مظلوم فلسطین حمایت و در مقابل جنایتهای رژیم صهیونیستی موضع‌گیری می‌کنند.
اما در ایران دفاع از مردم فلسطین هم در میان مردم و روشنفکران و هم در میان نخبگان حاکم جایگاه مهم و ویژه‌ای دارد. البته باید گفت دفاع از آرمان فلسطین در سالهای پس از پیروزی انقلاب جایگاه بسیار مهمی پیدا کرده اما واقعیت این است که در سالهای قبل از انقلاب هم در برابر رژیم حاکم، که رابطه‌ی خوب و استراتژیکی با رژیم صهیونیستی داشت، مردم و روشنفکران و انقلابیون از آرمان مردم فلسطین دفاع می‌کردند. در سالهای بعد از پیروزی انقلاب، تحت تأثیر گفتمان امام و انقلاب هم در سطح حکومت و هم در میان مردم و گروه‌های سیاسی و هم از طرف اندیشمندان و متفکران دفاع از حقوق مردم مظلوم فلسطین جایگاه مهم و رفیعی پیدا کرده است. امام خمینی با طرح مجدد قدس به عنوان نماد مظلومیت امت اسلامی و نامگذاری روز قدس به عنوان نماد همبستگی مسلمانان علیه رژیم غاصب اسرائیل به یک جریان فکری، فرهنگی و سیاسی مدافع آرمان فلسطین قوت و قدرت زیادی بخشید. ایشان فلسطین را پاره تن جهان اسلام و درد مشترک همه انسان‌های آزادیخواه دانستند و روح و روحیه جدیدی در ادبیات سیاسی ایران و جهان دمیدند.
آیت‌ا... خامنه‌ای رهبر فعلی جمهوری اسلامی ایران نیز آرمان فلسطین را با دقت و جدیت پیگیری می‌کنند به نحوی که در بیشتر سخنرانی‌های ایشان موضع‌گیری به نفع مردم فلسطین و علیه اسرائیل و آمریکا دیده می‌شود. ایشان همواره مسئولیت حاکمان کشورهای اسلامی در قبال فجایع فلسطین را یادآور می‌شوند. به عنوان مثال در پیامی که در محکومیت جنایات هولناک صهیونیست‌ها در غزه در سال 2007 صادر کردند، خاطرنشان می‌سازند: «مصیبت این حادثه هولناک برای هر مسلمان بلکه برای هر انسان با وجدان و با شرف در هر نقطه‌ی جهان بسی گران و کوبنده است ولی مصیبت بزرگ‌تر سکوت تشویق‌آمیز برخی دولت‌های عربی و مدعی مسلمانی است... سران این کشورها چه جوابی در برابر رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله خواهند داشت؟» ایشان همچنین به مسئولیت اجتماعی روشنفکران و رسانه‌ها در قبال این فاجعه اشاره کرده و می‌فرمایند: «سؤال من از رسانه‌ها و روشنفکران جهان اسلام به‌ویژه جهان عرب آن است که تا چه هنگام به مسئولیت رسانه‌ای و روشنفکری خود بی‌تفاوت خواهید ماند؟»
شنوندگان عزیز فلسطین آرمانی است متعلق به همه ابناء بشر چرا که هر انسانی به حکم فطرت و عقل خویش نسبت به ظلم وستم مخالفت و نسبت به برقراری عدالت و آزادی تمایل دارد.روشنفکران به عنوان پیشگامان یافتن حقیقت و مهم‌ترین مدافعان حق و راستی نسبت به این ظلم و ستم مسئولیت دارند. روشنفکرانی که در چند دهه پیش پیشقراول دفاع از مردم مظلوم فلسطین بودند، چرا امروز در برابر این همه فجایع انسانی در فلسطین و لبنان سکوت کرده‌اند؟ چرا روشنفکران و نویسندگان جهان عرب و دنیای اسلام از آرمان فلسطین فاصله گرفته‌اند؟ روز قدس فرصت مناسبی است برای همه مردم، روشنفکران، نویسندگان و دولتمردان جهان اسلام که از خواب غفلت بیدار شوند و با فریادهای خود حاکمان کشورهای غربی و به‌ویژه متفکران حقیقت‌خواه و افکار عمومی مدافع مظلومان را از خواب بیدار نمایند. انشاءالله