آیین های محرم و عاشورا در ملل مختلف(22)

در این برنامه با آیین های محرم و عاشورا در ترکیه آشنا می شویم.

با سلام به یکایک شما دوستان و علاقمندان مجموعه برنامه «آیین های محرم و عاشورا در میان ملل مختلف» برنامه امروز را به آشنایی با آیین های عزاداری ماه محرم در «ترکیه» اختصاص داده ایم. از شما دعوت می کنیم در این برنامه با ما همراه باشید.

جمهوری ترکیه با کشورهای ایران، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، عراق، سوریه، بلغارستان و یونان همسایه است. همچنین از سه طرف به دریا راه دارد. دریاهای سیاه و مرمره، اژه و مدیترانه از طریق دو تنگه بسفر و داردانل به دریاهای آزاد مرتبط می‌شوند و از لحاظ جغرافیایی موقعیت مناسبی به این کشور می‌دهند. جمعیت ترکیه حدود ۷۷  میلیون نفر (برآورد ۲۰۱۵) می‌باشد. حدود ۹۸درصد جمعیت این کشور را مسلمانان و تنها ۲ درصد را مسیحیان،  یهودیان و پیروان دیگر ادیان تشکیل می‌دهند. مسلمانان ترکیه بیشتر پیرو مذاهب اهل سنت هستند که از میان آنها حنفی ها بزرگترین گروه به‌شمار می‌آیند که عمدتاً در مرکز و غرب ترکیه ساکن هستند. شیعیان ترکیه با جمعیتی حدود ۲۵ میلیون به دو بخش علویان و شعیان امامی مذهب (جعفری) تقسیم می‌شوند.

 اهل بیت(ع) در میان تمامی مسلمانان ترکیه از مرتبه‌ای بالا و مقدس برخوردارند و دوستداران خاندان پیامبر اکرم در این کشور در ایام ماه محرم به شیوه‌های مختلف به مراسم مربوط به این ماه می‌پردازند. مسلمانان ترکیه تاکید دارند که زنده نگه داشتن واقعه کربلا و روز عاشورا یک وظیفه مهم برای همه مسلمانان است. شبکه دولتی ترکیه نیز برای معرفی حادثه عاشورا و شهادت امام حسین(ع) و یاران باوفایش در سال‌های اخیر به ساخت مستندهای متعددی دست‌زده است. گفت‌وگو با علما و اندیشمندان شیعه ترکیه درباره عاشورا، شیوۀ عزاداری شیعیان برای امام حسین(ع) و پیام شهدای کربلا از بخش‌هایی است که در این مستندهای تلویزیونی جای گرفته است.

ماه محرم و روز عاشورا در میان همۀ مراسم‌های مذهبی شیعیان جایگاهی متفاوت دارد و شیعیان ترکیه هم به این مهم توجه ویژه دارند. همه ساله به مناسبت سالگرد شهادت امام حسین (ع) مراسمی از سوی شیعیان جعفری این کشور برگزار می گردد.

در ساعات اولیه صبح هزاران نفر از شیعیان گردهم می‌آیند و به عزاداری و زنجیر زنی می‌پردازند و سپس نمایش تمثیلی حادثه کربلا را به صورت تئاتر(تعزیه) اجرا می‌کنند و طی مراسمی یاد و خاطره‌ شهادت امام حسین( ع) را در اذهان زنده می‌کنند. شیعیان از اول تا دهم محرم لباس سیاه بر تن نموده و در هیأت های عزاداری با لباس‌های سیاه مقابل همدیگر می‌ایستند و شروع به سینه‌زنی و زنجیرزنی می‌کنند. همچنین در برخی مناطق این کشور بسیاری از شیعیان پیراهن سفیدی به روی لباس مشکی خود می‌پوشند که به معنی کفن است و نیز نوارهای پارچه‌ای سبز و قرمز رنگی بر پیشانی می‌بندند. به مناسبت دهه اول محرم هر شب برنامه عزاداری و قرائت زیارت عاشورا در مساجد شیعیان ترکیه در شهرهای استانبول، آنکارا، اغدیر، ازمیر و بورسا و ...برقرار می شود. افراد خیّر هم در روزهای محرم به اطعام عزاداران می‌پردازند.

شیعیان استانبول در ایام ماه محرم برنامه ­های متنوعی را برگزار می‌کنند که مخاطب برخی از آنها همه مردم شهراستانبول و کشور هستند. برگزاری نمایشگاه عکس یکی از این برنامه‌هاست که به همت انجمن شیعیان جعفری ترکیه و با مشارکت شهرداری استانبول با هدف به نمایش گذاشتن عکس‌هایی از مراسم عزاداری شیعیان در ماتم شهادت امام حسین(ع) برگزار می‌شود. در حاشیه نمایشگاه «عکس‌هایی از عاشورا» دفتر یادداشت دل‌نوشته‌های مسلمانان دربارۀ امام حسین(ع) و حادثۀ عاشورا نیز قرار داده می‌شود تا علاقه‌مندان خاطرات، خواسته‌ها، اشعار و متون ادبی خود را در آن به رشتۀ تحریر درآورند. این دل‌نوشته‌ها هر سال در قالب کتابی با عنوان «برگ‌هایی محزون از عاشورا» به چاپ می‌رسد. بارزترین بخش برنامه­ های ماه محرم در استانبول مراسم روز عاشورا در میدان هالکالی است. سنگ‌بنای برگزاری مراسم عاشورای حسینی در سال ۱۹۸۲م، توسط حجت‌الاسلام صلاح‌الدین اوزگوندوز و حجت‌الاسلام حمید توران بنا نهاده شد.

مراسم اندک اندک پا گرفت و در سال ۱۹۹۱م، برای نخستین‌بار خبر برگزاری چنین مراسمی در مطبوعات ترکیه منعکس شد. اما میل و اشتیاق شیعیان و حتی غیر شیعیان برای برگزاری این مراسم سال به سال بیشتر شد و کار به آنجا کشید که در سال ۲۰۰۵م، این مراسم در سه زمینه در کتاب «رکوردهای گینس» ثبت شد. بیشترین تعداد تماشاگر یک نمایش (تعزیه) با سیصد هزار تماشاگر ثبت شده، بزرگترین کادر آماتور تئاتر (۸۴۰نفر) و گسترده‌ترین صحنۀ اجرا در ۲۵۰۰ متر مربع صحنۀ خاکی و ماسه‌ای محورهای ثبت مراسم میدان هالکالی است. همچنین مراسم مذکور از طرف سازمان «یونسکو» با ‌عنوان بهترین مراسم عزاداری حسینی(ع) در جهان انتخاب شده است.

ویدئویی از مراسم عزاداری شیعیان  در میدان هالکی استانبول ترکیه

گفتنی است همه ساله و در ماه محرم چادر عاشورا در عزاداری شیعیان ترکیه با هدف تحکیم وحدت مسلمانان و احترام به اهل بیت(ع) در استانبول ترکیه برپا می‌شود و پذیرای تمام افراد فارغ از تعلقات مذهبی است. برپایی این چادر نشان می‌دهد که عاشورا و شهادت امام حسین(ع) تا چه اندازه می‌تواند در وحدت مسلمانان از تمامی مذاهب تاثیرگذار بوده و فتنه گری‌های دشمن در ایجاد تفرقه را خنثی کند. دوستان همراه به لجظات پایانی برنامه رسیدیم از شما دعوت می کنیم برای آشنایی بیشتر با آیین های محرم در ترکیه، در برنامه آینده با ما همراه باشید .

********************************