آیین های محرم و عاشورا در ملل مختلف(23)

در ادامه برنامه قبل، در این برنامه به معرفی برخی دیگر از آیین های محرم و عاشورا در کشور ترکیه(با محوریت علویان و اهل سنت) پرداخته ایم.

با سلام به یکایک شما دوستان همراه و علاقمندان مجموعه برنامه «آیین های محرم و عاشورا در میان ملل مختلف» حتماً به خاطر دارید در برنامه گذشته اشاره کردیم شیعیان ترکیه به دو بخش علویان و شعیان امامی مذهب (جعفری) تقسیم می‌شوند و با برخی از آیین های محرم و عاشورا در بین شیعیان جعفری در ترکیه آشنا شدیم. برنامه امروز را به معرفی آیین های عزاداری علویان و اهل سنت ترکیه اختصاص داده ایم. با ما همراه باشید.

روز عاشورا و شهادت مظلومانه حضرت امام حسین(ع) و هفتاد و دو تن از یارانشان در صحرای کربلا و درد و رنج عمیقی که در حافظه مشترک مسلمان به جای گذاشته است، این واقعه دردناک را در طول قرن ها به اندوه مشترکی برای تمامی مسلمانان فارغ از نژاد و مذهب و هر نوع ایدئولوژی تبدیل کرده است. علویان ترکیه که گفته می شود حدود 20 میلیون نفر از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند مراسم و آیین های مفصلی در ماه محرم  با ذکر مصائب کربلا و امام حسین (ع) برگزار می کنند. آنها در ماه محرم هر سال با برپایی مراسم‌های ویژه، یاد عاشورا را زنده نگه می‌دارند.

دهه اول محرم برای علویان ترکیه از مقدس ترین ایام سال محسوب می شود و به همین مناسبت در دهۀ اول محرم، روزه می‌گیرند. آنها بیست روز پس از عید قربان، نیّت روزۀ محرم می‌کنند. روزۀ مذکور، از روز اول محرم شروع می‌شود و معمولاً در ظهر روز دهم به پایان می‌رسد. اما برخی تا روز دوازدهم نیز روزه می‌گیرند. علویان روزه‌دار، در این مدت آب نمی‌نوشند، گوشت نمی‌خورند، به غذاهای حیوانی لب نمی‌زنند و از قربانی کردن، تراشیدن ریش و برپایی جشن‌ خودداری می‌کنند. در طول ۱۲ روز اول ماه محرم علویان با حضور در سالن های اجتماعات مخصوص خود، که «جمخانه» نامیده می شود، در سوگ شهدای کربلا  عزاداری می کنند. پس از پایان یافتن روزه، علویان قربانی ذبح می‌کنند و به اطعام گرسنگان و رفع عطش تشنگان می‌پردازند. علاوه بر آن غذاهایی به عنوان نذری می‌پزند و بین مردم توزیع می‌کنند. در گذشته، شروع روزه در میان مناطق مختلف علوی‌نشین یکسان نبوده است، اما اکنون علویان، تقویم دارند و تمام مناطق، آیین خود را همزمان با هم شروع و نیز به اتمام می‌رسانند. شایان ذکر است سیاهپوش کردن معابر، بر تن کردن لباس های سیاه، سینه زنی و زنجیر زنی به شیوه ای که شیعیان جعفری ترکیه انجام می دهند در میان علویان مرسوم نیست.

پختن نذورات در میان اهل سنت ترکیه نیز رواج دارد و معمولا در ماه محرم غذاهایی در خانه‌ها توسط مردم پخته و در میان همسایگان توزیع می‌شود.

مردم اهل تسنن ترکیه اعتقاد دارند که در ماه محرم علاوه بر واقعه عاشورا در سال ۶۱ هجری، اتفاقات مهمی در تاریخ ادیان ابراهیمی روی داده است. توقف کشتی حضرت نوح (ع) در خشکی، انهدام بت ها در شهر " اور" توسط حضرت ابراهیم (ع)، دیدار حضرت یعقوب با حضرت یوسف، التیام بیماری حضرت ایوب، بیرون آمدن حضرت یونس از شکم ماهی، عبور حضرت موسی (ع) از دریای سرخ از جمله وقایعی است که به اعتقاد مردم اهل تسنن ترکیه در دهم محرم روی داده است. ولی آنچه که از منابع دینی اهل سنت ترکیه بر می آید این است که بعد از واقعه غم انگیز کربلا، ماه محرم و دهم این ماه "عاشورا" مورد توجه قرار گرفته و اهمیت پیدا کرده است. در زمان حاضر، آغاز ماه محرم توسط علما و روحانیون بر سر منابر اعلام می شود و مسائل و خطبه های دینی این ماه حداقل در دهه اول محرم به واقعه کربلا، شهادت امام حسین (ع) فرزندان و یاران آن حضرت اختصاص می یابد.

گرچه اهل سنت ترکیه مراسم آیینی و تعزیه خوانی ندارند، ولی سخنرانان مذهبی، وعاظ و علما در دهه اول محرم معمولا از این حادثه یاد می کنند و بر حقانیت امام حسین (ع) در قیام عاشورا صحه می گذارند و بر"یزید" و خاندان او لعنت می فرستند. مردم اهل سنت آناتولی عشق و علاقه بسیار زیادی به اهل بیت پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) دارند و در کلیه شئون زندگی اجتماعی و دینی خود آن را به نمایش می گذارند. مسلمانان آناتولی آن چنان با عشق و اخلاص از حضرت فاطمه زهرا (س)، امام علی (ع) امام حسن (ع) و امام حسین (ع )، اولاد آن بزرگواران سخن می گویند و ارادت می ورزند که هر شنونده ای حتی غیر مسلمان را تحت تاثیر قرار می دهد..

****************************