آیین های محرم و عاشورا در ملل مختلف(27)

برنامه امروز را به آشنایی با آیین های عزاداری ماه محرم در «مالزی و تایلند» اختصاص داده ایم. با ما همراه باشید.

با سلام به یکایک شما دوستان و علاقمندان مجموعه برنامه «آیین های محرم و عاشورا در میان ملل مختلف» با برنامه ای دیگر از این مجموعه با شما همراهان هستیم. برنامه امروز را به آشنایی با آیین های عزاداری ماه محرم در «مالزی و تایلند» اختصاص داده ایم.

کشور مالزی در جنوب شرقی آسیا واقع شده و از لحاظ جغرافیائی از دو قسمت کاملاً جدا تشکیل شده است. شبه جزیره مالزی یا مالزی غربی که بر روی شبه جزیره مالایی قرار دارد و از شمال با تایلند مرز خشکی دارد و از طریق جاده شوسه جوهور از جنوب با سنگاپور پیوند دارد. بخش شرقی آن ایالات ساراواک و صباح را در بردارد که در قسمت جنوبی جزیره برونئو واقع شده است و مالزیِ جزیره‌ای نام دارد. دریای چین به فاصله ۶۴۰ کیلومتر بین این دو قسمت فاصله‌ انداخته است.

مالزی کشوری است اسلامی، با حدود 31  میلیون نفر جمعیت که بیش از 60% از ساکنین این کشور را مسلمانان تشکیل می دهند. از دیگر ادیان در مالزی می توان به بودیست، هندو و مسیحیت اشاره کرد. مذهب مسلمانان مالزی اغلب شافعی است و حدود دو درصد از جمعیت مسلمانان این کشور را شیعیان تشکیل می‌دهند. متأسفانه علیرغم داشتن روابط حسنه تاریخی با جمهوری اسلامی ایران، پیروان مذهب تشیع در برخی از مناطق این کشور از تبعیض های اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و سیاسی رنج می برند.

شیعیان مالزی نیز هر سال و همگام با دیگر شیعیان جهان با آغاز ماه محرم و با برگزاری مراسم سوگواری امام حسین (ع) این ماه را گرامی میدارند. کلماتی مانند، عزاداری Azadari، مجلس عزا Majalis-e Aza و حتی عزای حسین Aza-e Husayn در میان این مردمان رواج دارد. معمولا مراسم عزاداری که شامل نوحه خوانی و سخنرانی است، در مکانی با نام حسینیه برگزار می شود. در ماه محرم مسلمانان بومی این سرزمین و مهاجران در کوآلالامپور جمع می شوند و مراسم عزاداری باشکوهی را برگزار می کنند. تاریخ حضور شیعه در مالزی به نخستین برخوردهای مردم بومی مالائی با اقوام مهاجر مسلمان در قرن پنجم هجری به بعد بر می گردد و در آن زمان دین اصلی مردم این سرزمین هندوئی و بودائی و زبان آنان سانسکریت بوده است.

حضور شیعه در مالزی عموماً در چند مرحله تاریخی صورت گرفته است که مهمترین آنها مهاجرت اقوام سادات علوی از یمن به مالزی است. گروه دیگری از شیعیان مالزی متعلق به مهاجران هندی و پاکستانی و افغانی و بنگلادشی است که در دوران سیطره انگلستان در مالزی به عنوان نیروهای کار به این منطقه کوچانده شده اند و در طول سالهای متمادی مذهب خود را حفظ کرده اند و آداب و مناسک دینی را بر اساس مذهب شیعه به جای می آورند.

مناسب است بدانید هر سال مراسم عزاداری امام حسین(ع) با همکاری رایزنی فرهنگی ایران در مالزی و با حضور علاقه‌مندان به سالار شهیدان در کوالالامپور برگزار می‌شود.

در مالزی نیز مانند سایر کشورهای اسلامی، نذر کردن و نذری دادن در ایام محرم به خصوص در روزهای تاسوعا و عاشورا، رواج زیادی دارد. یکی از مهم ترین نذری های ماه محرم در مالزی، شیربرنج مغزدار است.  

مردم مالزی شیربرنج را با برنج، شیر و شکر تهیه می کنند و آن را با حجم بالایی از بادام، گردو، مویز، فندق، بادام زمینی و مقداری دانه انار، پودر نارگیل، دارچین و پودر پسته تزئین می کنند و به مصرف می رسانند. این غذای بسیار پرکالری و مغذی، معمولا در ظهر عاشورا توزیع می شود. حلوای آرد برنج نیز از دیگر نذری های رایج در مالزی است.

گوشه ای از مراسم عزاداری ماه محرم در مالزی

تایلند نیز، کشوری در شبه جزیره هندوچین واقع در جنوب شرقی آسیاست. این کشور از شمال بابرمه و لائوس، از شرق با لائوس و کامبوج، از جنوب با مالزی و خلیج تایلند، و از غرب با برمه و دریای آندامان همسایه‌است. در حدود ۹۵٪ مردم تایلند بودایی هستند. مسلمانان، با حدود ۴٪ جمعیت، بعد از بوداییان بزرگ‌ترین گروه مذهبی این کشور هستند که عمدتا در چهار ایالت جنوبی این کشور سکونت دارند و در اجتماعاتی مجزا از غیر مسلمانان زندگی می کنند.

با فرا رسیدن ماه محرم، جامعه شیعیان تایلند لباس سیاه بر تن کرده و مساجد به طرز سنتی تزیین می یابند.در تزیین مساجد از تصاویر حرم مطهر سرور شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) استفاده می شود. مراسم عزاداری تا قبل از روز عاشورا، همه شب پس از نماز مغرب و عشا با سخنرانی شروع و سپس با سینه زنی و زیارت عاشورا خاتمه می پذیرد. در روز عاشورا مراسم عزاداری از صبح شروع می شود و با برگزاری شام غریبان در شب پایان می یابد.

در این روز در حالی که اسبی را بعنوان ذوالجناح آراسته اند در حال سینه زنی، پرچم و کُتل و مانند برخی از نقاط ایران نخل حمل می کنند. پس از روز دهم، برنامه های سینه زنی و سیاه پوش مساجد تمام می شود. طبق سنت در تایلند تنها در روز اربعین مجددا مساجد سیاه پوش شده و مراسم سینه زنی و عزاداری برپا می شود.

گوشه ای از مراسم عزاداری ماه محرم در تایلند، سال 2010

****************************************