آیین های محرم و عاشورا در ملل مختلف(31)

در این برنامه به معرفی آیین های محرم و عاشورا در کشور عراق می پردازیم

با سلام به یکایک شما دوستان و علاقمندان مجموعه برنامه «آیین های محرم و عاشورا در میان ملل مختلف» با برنامه ای دیگر از این مجموعه با شما همراهان هستیم. برنامه امروز را به آشنایی با آیین های عزاداری ماه محرم در کشور «عراق» اختصاص داده ایم. کشوری که به گواه اسناد تاریخی، اولین سرزمینی است که به عنوان بستر وقوع حادثه عاشورا، مراسم عزاداری حسینی در آن برگزار شده است. هر ساله با فرا رسیدن ماه محرم به ویژه در دو روز عاشورا و اربعین میلیون ها نفر از مسلمانان جهان راهی این کشور می‌شوند تا با حضور در عتبات، یاد قیام سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) مظهر مبارزه با ظلم و تجلی آزادی را گرامی بدارند.

جمهوری عراق کشوری در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا است. این کشور از جنوب با کشورهای عربستان سعودی و کویت، از غرب با اردن و سوریه، از شرق با ایران و از شمال با ترکیه همسایه است. عراق در بخش جنوبی خود، مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد. پایتخت عراق شهر باستانی بغداد است. از جمعیت حدود ۳۵ میلیون نفری عراق ۹۷ درصد مسلمان هستند و ۳ درصد نیز مسیحی و پیروان دیگر ادیان می باشند. حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد مسلمانان عراق شیعه و ۳۲ تا ۳۷ درصد اهل سنت هستند. شیعیان که اکثریت جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند، بیشتر در مناطق جنوبی و مرکزی عراق سکونت دارند. وجود مقبره امامان شیعی در شهرهای مقدس عراق همچون نجف، کربلا، کاظمین و سامرا  و همچنین وجود حوزه علمیه نجف و در نتیجه حضور دایمی علمای شیعی در این شهرها باعث تقویت بیشتر فرهنگ شیعی در این کشور شده است .

شیعیان عراق ده روز قبل از آغاز ماه محرم، با نصب پرچم های یاحسین (ع) بر پشت بام خانه ها و در میان کوچه و خیابان ها و سیاه پوش کردن شهرها و اماکن زیارتی خود را برای مراسم شور انگیز عزاداری ماه محرم آماده می کنند. مراسم های عزاداری که به مناسبت عاشورا و زیارت اربعین برای زنده نگاه داشتن واقعه شهادت امام حسین(ع) و 72 تن از یاران و اهل بیت شان در میدان حماسه کربلا در سال 61 هجری (680 میلادی) برگزار می شود، از جمله آیین های ویژه و منحصر به فردی است که شیعیان عراق تا به امروز آن را انجام داه و به آن پای بند بوده اند. حرم و مرقد نورانی امام حسین(ع) در شهر کربلا (105 کیلومتری جنوب غربی بغداد) نقشی اساسی در پیدایش این آداب و تحول و تکامل آن داشته است. افزون بر این که شهر کربلا در چشم شیعیان و به ویژه شیعیان عراق، مرکز یک واقعه بزرگ تاریخی و روحانی است و مکانی مقدس و مهم برای زیارت های شیعه به شمار می آید، موقعیتی بی بدیل در به یادآوردن فاجعه کربلا و زنده کردن و سازگار نمودن ظاهری و باطنی افراد با حوادث آن واقعه دارد. هر سال میلیون ها نفر از شیعیان عراق، مراسم عزاداری عاشورا و اربعین را به صورت جمعی و در دسته های بزرگ عزا برگزار می کنند و آن دو روز بزرگ تاریخی را در کربلا جان تازه و دوباره می بخشند.

 شیعیان عراق از ابتدای ماه محرم، با نهادن نام شهدای کربلا بر هر یک از روزهای دهه اول این ماه ، مراسم عزاداری امام حسین (ع) را آغاز می کنند. اهالی عراق و کربلا مراسم های خاصی در ایام محرم در کربلای معلی اجرا می نمایند که خاصه همین سرزمین است و در هیچ جای دیگری یافت نمی شود. مراسم شب اول محرم با آیین معنوی تغییر پرچم حرم حسینی آغاز می شود. در مراسم ویژه ای که با حضور گسترده عزداران همراه است، پرچم سرخ حرم به پرچم سیاه تغییر می کند تا اعلامی رسمی برای شروع مراسم عزاداری در طول دو ماه محرم و صفر باشد.

مراسم تعویض پرچم گنبد حرم امام حسین(ع)

میلیونها نفر از شیعیان عراق با فرا رسیدن ماه محرم از مناطق مختلف دور و نزدیک پای پیاده راهی شهر کربلای معلی می‌شوند تا روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی (ع) دراین شهر گرد هم آیند. تکیه هاى کربلائى نیز از روز اول محرم با شمعدانهاى مختلف تزئین مى شود که نمادى از خوش آمد گویى مردم کربلا به کاروان امام حسین (ع) است که در چنین روزى وارد کربلا شد.

مردم عراق در چارچوب دسته‌های سینه زنی و زنجیر زنی با پذیرش خطرات راه، پای پیاده حرکت خود را به سمت کربلا آغاز می‌کنند. این سفر گاهی 10 روز طول می‌کشد و عشق به آقا ابا عبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش دشواری راه را آسان می‌نماید. استان کربلا نیز همزمان خود را برای پذیرایی از میلیونها زائر عزادار آماده می کند و  مردم این شهر با برپا کردن ایستگاههای صلواتی در طول مسیر به خدمت رسانی به عزاداران حسینی می‌پردازند. نیروهای امنیتی نیز به طور گسترده کار حفاظت از جان عزاداران را برعهده دارند.

در دومین روز محرم، مراسم ورود کاروان کربلا اجرا می شود.در روز سوم محرم دسته جات عزاداری از قسمت های مختلف عراق وارد شهر کربلا شده و به عزاداری می پردازند. اما مهمترین مراسم این روز مراسم تعزیه و برنامه ورود نمادین کاروان عمر سعد به شهر کربلای معلی است. این کاروان که هر ساله در روز سوم محرم در کربلای معلی تعزیه اجزا می کنند با لباس های سرخ و زرد وارد شده و با عنوان کاروان عمرسعد به دور حرمین چرخیده و خاطرات مظلومیت سیدالشهدا را یادآوری می کند.

روز عاشورا ، مردم عراق در مساجد و حسینیه ها حاضر می شوند و یکی از روحانیون به خواندن «مَقتَل » می پردازد و مردم بر حوادث سوزناک آن روز می گریند. (مقتل نام کتابهایی است که در آن ، حوادث عاشورا با استناد به گفته های مورّخان ذکر شده و خواندن آن معمولا ً توسط روحانیون یا افراد خوش صوت و با لحنی سوزناک انجام می شود .)

از مهم‏ترین دسته‏ های عزاداری که در روز عاشورای حسینی در کربلا شرکت می‏ کنند، عزاداری روستای طویریج معروف به «هندیه»است. دسته‏ های این روستا از صبح زود گرد آمده، هَروَله کنان به سوی کربلا حرکت می ‏کنند و هر چه به کربلا نزدیک م ی‏شوند گروه گروه از عشایر و اهل روستاها به آنها می‏ پیوندند و جمعیتی بیش از یک میلیون نفر را به وجود می ‏آورند. آنها با پای پیاده خود را به کربلا می‏ رسانند. حالت آنها وصف ‏ناپذیر است و بیش از سه قرن است که تحت عنوان «عزاداری بنی‏ اسد» دوام آورده است.

شب یازدهم محرم یا شام غریبان، در کنار خیمه گاه امام حسین (ع) مردم با روشن کردن شمع حضرت زینب وکودکان امام حسین (ع) را در غربت خود همراهى کرده وآنها را دل دارى مى دهند.

همزمان نیز در شهرهای مختلف عراق دسته‌های زنجیر زنی و سینه زنی در مساجد و حسینه ها به عزدارای می‌پردازند و به خیابان ها می‌آیند و سوگواری می‌کنند. از روز اول محرم تا پایان صفر هر روزه تمام هیئت ها به تهیه و توزیع انواع غذاها مى پردازند و این امر در دهه اول محرم وایام اربعین حسینى به اوج خود مى رسد.

عزیزان شنونده اربعین حسینی یکی از زیباترین صحنه های تجلی جهان شمول بودن قضیه امام حسین (ع) است، زیرا زایران از کشورهای مختلف به سمت کربلای معلی به راه می افتند و علاوه بر شیعیان و اهل سنت، حتی از ادیان و مذاهب دیگر مانند مسیحیان و پیروان سایر ادیان را نیز می توان در این راه دید.از شما دعوت می کنیم برای آشنایی بیشتر با مراسم اربعین در برنامه بعد با ما همراه باشید.

*************************************