جایزه جهانی مصطفی(ص)، نشان عالی علم و فناوری جهان اسلام

مراسم اعطای دومین دوره جایزه عالی علم و فناوری؛ مصطفی (ص) در تالار وحدت در 12 قوس 1396 (3 دسامبر 2017) برگزارشد.

حضرت محمد(ص)، پیامبر گرامی اسلام، در راستای رسالت پیامبران برای رشد و کمال امت اسلامی بسیار کوشید و در پرتو الطاف الهی و استقامت کم نظیر خود، توانست به جامعه عصر جاهلیت حیات تازه ای ببخشد و مردمی را تربیت کند که آراسته به فضائل اخلاقی باشند و تا آن جا اوج بگیرند که اسوه و الگوی سایر انسان ها واقع شوند. یکی از گام های اساسی پیامبر (ص) در این تجدید حیات، رهایی مردم از جهل و نادانی بود. آن حضرت برمبنای رسالت آسمانی خود مأموریت یافت که به آنان کتاب و حکمت بیاموزد. از این رو مقام دانش و دانشمندان در اسلام جایگاه ویژه ای دارد.

با قدم نهادن جوامع انسانی به عصر تکنولوژی، رشد سریعی در علم و فناوری به وجود آمد. جوامع گوناگون در کشورهای مختلف در راستای پیشرفت و ترغیب مردم به علم و دانش، جوایزی را در نظر می گرفتند، تا به دانشمندان محلی خود اعطا کنند. بر همین اساس فرهنگ تقدیر از دانشمندان و عالمان در جهان را می توان با جوایز مختلف ارزیابی کرد، به طوریکه امروزه حدود ۳۹۰ جایزه علمی معتبر در سراسر جهان به کسانی تعلق می‌گیرد که فعالیتی نوآورانه و مفید برای بهبود کیفیت زندگی بشر و ارتقا سطح دانش، انجام داده‌ باشند. جایزه المصطفی نیز از جمله این جوایز است.  این جایزه پیشگام توسعه روابط منطقه‌ای نهادهای علمی و فناوری در کشورهای اسلامی است و با تقویت ارتباط علمی میان دانشمندان و پژوهشگران جهان اسلام، به رشد و تعالی علمی در کشورهای اسلامی کمک خواهد کرد. این جایزه در راستای تجلیل از دانشمندان برجسته و زمینه‌سازی همکاری و توسعه علمی در جهان،  به عنوان یکی از نمادهای شایستگی و برتری علمی در سطح جهان در سال 1391 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. جایزه المصطفی که به صورت دوسالانه به دانشمندان و پژوهشگران برتر جهان اسلام اعطا می‌شود، به اثری نوآورانه در مرزهای دانش تعلق می‌گیرد که توسط افرادی شاخص در حوزه‌های علم و فناوری ارائه شده و زمینه‌ساز بهبود زندگی بشریت می باشد.
 

مراسم اعطای دومین دوره جایزه عالی علم و فناوری مصطفی (ص) در تالار وحدت در 12 قوس 1396 (3 دسامبر 2017) برگزار شد. این مراسم با حضور سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی، پرفسور سمیعی، سیدعلیرضا مرندی رئیس فرهنگستان علوم پزشکی برگزار شد. در این مراسم که بیش از 90 دانشمند و شخصیت برجسته علمی و مدیریتی از 25 کشور جهان حضور داشتند از دو برگزیده دومین دوره جایزه مصطفی (ص) تقدیر به عمل آمد. 

«پروفسور محمد امین شکرالهی» و «پروفسور سامی ارول گلنبه» برندگان دومین دوره جایزه مصطفی بودند که جایزه ۵۰۰ هزار دلاری خود را دریافت کردند. محمد امین شکرالهی مدرک دکتری خود را در رشته علوم کامپیوتر و ریاضیات از دانشگاه بن آلمان دریافت کرده و عنوان تز دکتری وی «کمک به نظریه کدگذاری و پیچیدگی از طریق زمینه های تابع جبری» است. شکرالهی به دلیل ابداع پیشرفته ترین کدهای تخصیص خطای مخابراتی به نام کد رپتور، برنده دومین دوره از جایزه مصطفی(ص) شده است.

سامی ارول گلنبه نیز دانشمند کامپیوتر، مهندس الکترونیک و ریاضیدان کاربردی اهل ترکیه، عضو انجمن علمی ترکیه (انجمن بیلیم) است و مقام استادی گبور دنیس در رشته مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه سلطنتی لندن دارد. وی به دلیل ارائه مدل و روش هایی برای ارزیابی و بهبود عملکرد شبکه های کامپیوتری به نام شبکه گلنبه، برگزیده این جایزه شده است.

برگزیدگان در آیین اعطای این جایزه، سخنرانی کوتاهی نیز ارائه کردند. پروفسور ارول گلنبی در آیین اعطای جایزه مصطفی(ص) گفت: «از عوامل جایزه مصطفی تشکر می کنم چرا که این جایزه را در علم و فناوری ارائه دادند." وی افزود: "جایزه مصطفی جز معدود نهادهایی است که این چنین جوایزی را با کیفیت علمی به دانشمندان اعطا می کند." محمدامین شکراللهی برگزیده بخش عمومی جایزه مصطفی (ص) هم در این مراسم گفت: " با وجود تلاش ها و کارهای بسیار، هنوز خود را در مسیر یادگیری می دانم و دست یابی به جایزه مصطفی (ص) بار دیگر این موضوع را برای من یادآوری کرد."

شایان ذکر است جایزه مصطفی (ص) به طرح‌هایی تعلق می‌گیرد که زمینه‌ساز بهبود زندگی بشر بوده و در آن‌ها محققان دست به نوآوری‌های مشهود در مرزهای دانش و فناوری زده یا روش‌های علمی جدیدی ارائه کرده باشند. هدف از اعطای جایزه مصطفی ترویج و تشویق علم‌آموزی و پژوهش در جوامع اسلامی است.

برقراری ارتباط بین مراکز علمی و محققان و تقویت ارتباطات منطقه‌ای بین کشورهای اسلامی یکی از راه‌کارهایی است که می‌تواند به ترویج و تشویق علم‌آموزی و پژوهش در جوامع اسلامی سرعت و شتاب بیشتری ببخشد. اعطای جوایز علمی یکی از بهترین روش‌های ایجاد روابط و همکاری‌های علمی در سطح منطقه‌ای و بین مراکز علمی است. بر همین اساس جایزه مصطفی در چهار موضوع  اهدا می‌شود. یکی از موضوعات علم و فناوری زیستی و پزشکی است. دانش و فهم بشر از ساختارهای بنیادین شکل‌دهنده حیات بر روی زمین در طی نیم‌قرن گذشته تغییر بسیاری کرده است. رشته‌های مختلف علوم زیستی همچون ژنتیک، زیست‌شناسی مولکولی، علوم اعصاب و نظایر ان در سال های اخیر رشد چشمگیری داشته اند. این رشد در حد دانسته‌های نظری یا محدود به جهان علم باقی نمانده است، و تاثیرات فراوانی بر سلامت و آسایش انسان گذاشته است. بر همین اساس، جایزه مصطفی به یک اثر برتر در رشته‌ها و حوزه‌های مرتبط با علم و فناوری زیستی و پزشکی اهدا می‌شود که تأثیر ماندگاری از خود در درک حیات یا بهبود کیفیت زندگی بشر بر جای نهاده باشد.

یکی دیگر از شاخه های این جایزه علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات است. دستاوردهای علم ارتباطات و اطلاعات در دهه‌های اخیر چنان بر زندگی ما تأثیر گذاشته است که تصور زندگی بدون آن‌ها دیگر آسان نیست. امروز ما از هر نقطه با تمام جهان در ارتباط هستیم تا از آن‌چه نیاز داریم آگاهی یابیم و آنچه به دست آورده‌ایم را ارائه کنیم. در پرتو این علوم است که اکنون در محیطی حساس و هوشمندتر از همیشه زندگی می‌کنیم و می‌توانیم با ابزارها و اشیاء اطراف خود تعامل کنیم. این درک متفاوت از جهانی بدون مرز و سرشار از امکانات، مدیون تلاش‌ها و نوآوری‌های محققانی است که در مرزهای علم به توسعه این فناوری‌ها همت گمارده‌اند. جایزه مصطفی با هدف تشویق و توسعه فعالیت‌های علمی در حوزه علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات به اثری تعلق می‌گیرد، که نقش مهمی در پیشبرد این علم در جهان داشته است، یا نتایج آن زمینه‌ساز ارتباط مؤثر جهانی یا تحول مثبت در سبک‌زندگی انسان‌ها باشد.

همچنین در چند دهه اخیر محققان به مدد دانش نوظهور نانو از سد ویژگی‌های رایج مواد عبور کرده و به آن‌ها خواص جدیدی بخشیده‌اند. این توانایی مدیون دست‌کاری در خصوصیات مواد در ابعاد بسیار ریز تا سطح مولکول‌ها و اتم‌های مواد و سلول‌های زنده است. این پیشرفت چشم‌گیر زمینه‌های تازه‌ای برای پژوهش‌های نظری و کاربردی بین‌رشته‌ای گشوده و توسعه آن می‌تواند به رشد شاخه‌های مختلف علوم در نقاط مختلف جهان بینجامد. جایزه مصطفی باهدف توسعه دانش و فناوری نانو و پرده برداشتن از امکانات این دانش جوان به فعالیت علمی نوآورانه و پیشگامی اعطا می‌شود که به دانش ما از جهان ریزمقیاس افزوده و به سود جامعه بشری باشد. در نتیجه یکی از موضوعات این جایزه علم و فناوری نانواست.

واقعیت اینست که علی رغم همه اتفاقات نه چندان خوشایند اخیر در جهان اسلام، در طی دهه‌های گذشته نوعی خیزش فکری، علمی و فرهنگی در جوامع اسلامی اتفاق افتاده است. این خیزش باعث رشد تولیدات علمی و فناوری در کشورهای اسلامی‌شده است. در حال حاضر دانشمندان مسلمان بسیاری در همه کشورهای جهان نقش مؤثری در پیشرفت علم و فنّاوری بر عهده‌ دارند. این محققان مسلمان در گوشه و کنار جهان با نوآوری‌ها و یافته‌های خود به پیشرفت علم و فناوری کمک می‌کنند و بر بهبود کیفیت زندگی بشر تأثیر می‌گذارند. شناسایی این محققان و برقراری ارتباط مؤثر با آن‌ها باعث توسعه روابط علمی محققان مسلمان با یکدیگر و با مراکز معتبر علمی در جهان و پیشرفت بیشتر دانش در جهان خواهد شد. همچنین معرفی این دانشمندان و تقدیر از نقش آن‌ها در پیشبرد دانش و فناوری، الگوی مناسبی برای سایر محققان در سراسر جهان خواهد ساخت. بدین ترتیب اگر این زمینه و این خیزش فعلی با راهکارهای مناسب همراه شود می‌تواند زمینه‌ساز رشد کشورهای اسلامی در تولید علم و فناوری و قرار گرفتن در جایگاه مناسبی در جهان شود. نشریه ساینس، از نشریات معتبر علمی دنیا در شماره ۳۵۱ خود ضمن ارائه گزارشی از  مراسم اعطای جایزه مصطفی(ص) از اهداف و سیا­ست­های این نشان عالی علم و فناوری جهان اسلام سخن گفته است. این نشریه علمی آمریکایی در گزارش خود نوشت:« ایران جایزه علمی جدید سودمندی اعطا می‌کند که امیدوار است به پیشبرد اهدافش در شناخته شدن به عنوان یک مولد تحقیقاتی کمک کند.»