" سلامت برای همه"

یکی از مهم ترین موضوعاتی که امروزه در همه کشورهای جهان مورد توحه دولتهاست، موضوع سلامت عمومی است که نقش بسیار مهم و ویژه‌ای در تحقق توسعه پایدار دارد .

سازمان جهانی بهداشت از جمله نهادهای سازمان ملل متحد است که برای دستیابی به هدف خود و اینکه همه افراد بتوانند به حق خود یعنی بالاترین سطح ممکن از سلامت دست یابند، ایجاد شده است. در راستای تحقق این امر، این سازمان از سال ۱۹۵۰ به بعد، روز ۷ آوریل هر سال را به عنوان روز جهانی بهداشت اعلام نموده تا فرصتی برای جلب توجه جهانیان به موضوع بهداشت جهانی فراهم شود. در این راستا و به منظور تاکید بر موضوعات مرتبط به حوزه سلامت، همه ساله سازمان جهانی بهداشت شعاری را برای روز جهانی بهداشت مطرح  می کند. شعار امسال (2018 ) این سازمان: "سلامت برای همه" : "پوشش همگانی سلامت برای همه، در هر مکان"Health for All")" -Universal health coverage: everyone, everywhere) اعلام شده است. به این مناسبت ویژه برنامه ای تهیه شده که در این لحظه تقدیم حضورتان می شود.

به نظر کارشناسان پوشش همگانی سلامت گام بزرگی است که در صورت تحقق همه مردم را قادر می سازد تا خدماتی را که به مهمترین علل بیماری و مرگ مربوط می شوند، دریافت نمایند و از کیفیت خدماتی که دریافت می کنند، اطمینان داشته باشند. بنابراین پوشش همگانی سلامت به معنی پوشش رایگان برای تمام مداخلات بهداشتی نیست بلکه  به این معنی است که همه افراد و جوامع، خدمات بهداشتی لازم را بدون تحمل رنج مالی دریافت کنند. بنابراین پوشش همگانی سلامت فقط در مورد درمان های پزشکی برای افراد نیست بلکه شامل خدمات برای کل جامعه، مانند کمپین های سلامت عمومی است برای مثال اضافه کردن فلوراید به آب و یا کنترل محیط های پرورش پشه هایی که باعث انتقال بیماری می شوند  نیز از جمله خدماتی است که به سلامت همگانی کمک می کند.  

بی شک توجه به موضوع سلامت همگانی در سطح جهانی، فرصت مغتنمی است تا با بیان اهمیت و جایگاه بسیار مهم و سهم آن در تحقق توسعه پایدار، تبیین و اجرایی  شود. با وجود آنکه همه کشورها ناگزیرند اقدامات و برنامه هایی برای پیشبرد پوشش همگانی سلامت اجرا کنند اما واقعیت های جهانی  و فاصله میان کشورها از نظر ثروت و رشد اقتصادی و توسعه نشان می دهد که متاسفانه  دست یابی به پوشش همگانی سلامت متفاوت است و هنوز تعداد زیادی از مردم جهان از دست یابی به خدمات بهداشتی درمانی محروم هستند و حداقل نیمی از مردم کره زمین در حال حاضر قادر به دریافت خدمات بهداشتی ضروری نیستند.

مطابق آمارهای سازمان جهانی بهداشت، تقریبا 100 میلیون نفر به علت اجبار به پرداخت هزینه خدمات بهداشتی از جیب خود، به شدت تحت فشار فقر قرار می گیرند و مجبور به صرف روزانه حدود دو دلار یا کمتر برای این منظور هستند. بیش از 800 میلیون نفر (تقریبا 12 درصد از جمعیت جهان) حداقل 10 درصد از بودجه خانوار خود را صرف هزینه های بهداشتی برای خود یا دیگر اعضای خانواده می کنند. آنها به اصطلاح متحمل "مصارف فاجعه آمیز" می شوند.

مجموع بررسی‌ها همچنین حاکی از آن است که بسیاری از مناطق به ویژه کشورهای دارای بدترین وضعیت در شاخص‌های توسعه پایدار با چالش‌هایی در زمینه اهداف تعیین شده مرتبط با سلامتی مواجه هستند که یکی از مهمترین علل بروز این کاستی ها، نابرابری های بهداشتی در زمینه دسترسی همه جمعیت‌های جهان به شاخص‌های سلامت است. مطالعات انجام شده در سالهای اخیر نشان داده است که کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی گرچه 19 درصد جمعیت جهان را شامل می شوند اما حدود 85 درصد کل مخارج سلامت عمومی جهان را به خود اختصاص داده اند در حالیکه کشورهای آفریقایی که 10 درصد جمعیت جهان را تشکیل می دهند فقط از 3 درصد مخارج سلامت جهان بهره می برند .

سازمان بهداشت جهانی در بررسی‌های خود ۹ شاخص را به طور منظم تحت کنترل می‌گیرد که عبارتند از: امید به زندگی، مرگ و میر ناشی از بیماری‌های خاص، بیماری‌های عفونی، پوشش خدمات مراقبت سلامتی، عوامل پرخطر (مانند فشار خون بالا، مصرف تنباکو و مشروبات الکلی، استفاده از آب ناسالم، بهداشت و پاکیزگی)، سیستم‌های سلامت، هزینه‌های بهداشتی، نابرابری در توزیع خدمات بهداشتی و درمانی و آمار و ارقام تغییرات اجتماعی، اقتصادی و جمعیتی.

این سازمان ‌به طور مرتب گزارش‌هایی از روند پیشرفت ۱۹۴ کشور عضو این سازمان در حوزه بهداشت و سلامت ارائه می‌کند که هدف آن رسیدن به بالاترین اهداف پایدار سازمان ملل متحد تا سال ۲۰۳۰ میلادی است. یکی از کشورهایی که در دهه های اخیر پیشرفت قابل توجهی در زمینه سلامت همگانی داشته است ، کشور جمهوری اسلامی ایران است .

 گزارش‌های سازمان جهانی  بهداشت از وضعیت بهداشت و سلامت در ایران در چارچوب شاخص های مطرح در این زمینه  بیانگر آن است که ایران در زمینه های مهمی همچون کاهش ۹۶ درصدی نرخ مرگ و میر مادران  بسیار موفق عمل کرده است بطوریکه ایران  در این زمینه به عنوان موفق‌ترین کشورهای خاورمیانه مطرح است . از نگاه سازمان جهانی  بهداشت ارتقاء بهداشت و سلامت ایران، امید به زندگی را به ۷۳ سال رسانده است.

بر اساس مطالعات جهانی بیماری ها (Global Burden of  Diseases) که هر سال توسط انستیتو سنجش و ارزشیابی سلامت (Institute of Health Metrics and Evaluation) در دانشگاه واشنگتن در سیاتل ایالات متحده امریکا صورت می‌گیرد ؛ ایران در سال 2016 در ۷ شاخص از جمله  پوشش بالای واکسیناسیون،‌ سلامت مادران در زایمان‌ها دارای بهترین عملکرد بوده است. همچنین ایران در  شاخص  های مانند: دسترسی به آب و دفع بهداشتی فاضلاب، بروز مالاریا و موارد بروز اچ آی وی در وضعیت خوب قرار دارد.
بخش دیگری از این نتایج اما نشان می دهد که ایران در ۶ شاخص از جمله آلودگی ریزگردها دارای عملکرد مناسبی نیست.

بررسی یافته‌های ارائه شده نشان می‌دهد که ایران در مجموع از وضعیت روبه پیشرفتی در شاخص های کلان بهداشت، برخوردار بوده و در پنج سال اخیر روندی جهشی در ارتقای شاخص های  سلامت طی کرده است .

در ارزیابی سال 2016،  ایران در بین ۱۸۸ کشور جهان در رتبه ۱۰۴ قرار داشت که با در نظر گرفتن شاخص‌های جدید رتبه ایران به نحو چشمگیری (۳۵ پله) افزایش یافته و اکنون به رتبه  ۶۹ ارتقا یافته است.

بخش سلامت از اولویت های نظام جمهوری اسلامی است  و در این راستا از اول تا هفتم اردیبهشت‌ماه هر سال (21 -27 آوریل ) در ایران به‌عنوان هفته سلامت نام‌گذاری شده است.

خانم " مارگارت چان " دبیر کل سازمان جهانی بهداشت طی سخنانی در جریان نشست 'توسعه پایدار' که در حاشیه هفتادمین نشست مجمع جهانی سلامت  /ژوئن 2017/ در ژنو برگزار شد، نقش ایران در پیشبرد اهداف توسعه پایدار را ستودنی توصیف کرد. وی در این نشست که به ریاست دکتر حسن هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران برگزار شد، با اشاره به ضرورت تامین منابع مالی برای بهبود سطح سلامت، گفت : من می خواهم از نقش ایران در این رابطه تشکر کنم و امیدوارم سایر کشورها نیز همین راهبرد را پیگیری کنند.

خانم چان همچنین تلاش برای «تقویت نظام اطلاعات سلامت»، «مبارزه با نابرابری برای دسترسی به خدمات بهداشتی»، «تقویت مشارکت نهادهای غیردولتی» و «افزایش اطلاع رسانی اجتماعی» را از جمله مهمترین راهکارهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه بهداشت و سلامت عمومی  برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار دانست .

بدون تردید ایران برای تحقق اهداف سلامت همگانی همواره تلاش می کند که پوشش همگانی سلامت را گسترده تر کند.  به نظر کارشناسان سلامت ، پوشش همگانی سلامت (Universal health coverage) گامی در جهت اطمینان یافتن از تحقق این هدف است که همه افراد بتوانند ازخدمات بهداشتی کافی در هر مکان  و در هر زمانی که به آنها نیاز دارند بهره مند شوند و دریافت این خدمات باید بدون رنج سختی های مالی باشد. هیچ کس نباید بین سلامت خوب و نیازهای دیگر زندگی یکی را انتخاب کند.

فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در راستای ارتقای سلامت و تأکید بر اصلاح روش‌های زندگی برای تأمین سلامتی از جمله اهدافی است که هم در ایران و هم در سطح جهانی به ‌ویژه در ارتباط با  موضوع شعار انتخاب شده برای سال 2018، با جدیت دنبال می شود تا هم نسل حاضر و هم آیندگان در جهانی ایمن تر و سالم تر زندگی کنند .