همنشینی با صالحان

انسان ها در پی رفاقت و معاشرت بر یکدیگر تاثیرشگفت انگیزی می گذارند. دوست خوب و صالح، میل به اصلاح و کمال را در آدمی تقویت می کند و انسان را در مسیر سعادت یاری می دهد و بالعکس همنشینی با بدان انسان را به تباهی و فساد می کشاند.

وقتی باد و نسیم، از لجنزار می‌ گذرد، با خود بوی تعفن و بد به مشام‌ ها می‌رساند؛ ولی وقتی از باغ گل می‌گذرد، عطر گلها را با خود می‌آورد. همنشینی با دیگران نیز چنین است. هم خوبان بر ما تأثیر می‌گذارند، هم بدان. همنشینی با نیکان، انسان را به نیکی و صلاح می کشاند. همنشینی با بدان، اخلاق و افکار و شخصیت انسان را تباه می ‌کند.

روزی حواریون نزدیک حضرت عیسی(ع) از ایشان پرسیدند: "ای روح خدا! با چه کسی مجالست و معاشرت کنیم؟" عیسی مسیح علیه سلام پاسخ داد: "با کسی که دیدار او شما را به یاد خدا اندازد/ و سخنش بر دانشتان بیفزاید/ و عملش شما را برای توشه گیری آخرت ترغیب نماید."

شخصیت انسان در چهار محیط خانوادگی، آموزشی، شغلی و رفاقتی ساخته می‎شود . محیط رفاقتی و دوستی برای انسان بسیار جذاب و شیرین است. انسان فطرتاً ، در سراسر زندگی خویش میل به رفاقت و دوستی دارد . او در محیط دوستان خود احساس راحتی می کند و لحظات شاد و بانشاطی را با آنان می گذراند. نکته اینجاست که در مصاحبت با دوستان، عقاید، اخلاق و منش آنها بر فرد تاثیر می گذارد و لذا انتخاب همنشین و دوست اهمیت بسزایی دارد .

انسان ها در پی رفاقت و معاشرت بر یکدیگر تاثیرشگفت انگیزی می گذارند. دوست خوب و صالح، میل به اصلاح و کمال را در آدمی تقویت می کند و انسان را در مسیر سعادت یاری می دهد و بالعکس همنشینی با بدان، انسان را به تباهی و فساد می کشاند. با توجه به همین تأثیرگذاری و تأثیرپذیری است که پیشوایان حق، پیروان خود را با تأکید بسیار از رفاقت ها و معاشرت های نادرست پرهیز داده اند.اینکه بر دوستی و همنشینی با برخی از افراد تأکید و از برخی دیگر نهی شده است، به سبب نقش سرنوشت ساز آنان در خوشبختی و بدبختی افراد است.

توصیه ‌ی همه‌ی انبیاء و پیشوایان دینی آن است که انسان در انتخاب دوستان و همنشینان خود بسیار دقت کند و در حلقه‌ی دوستان شایسته، با ایمان و اخلاق قرار گیرد . دوستان صالح ، فضای دوستی را سالم می کنند و مانند گل های خوشبو هستند که همنشینی با آنان انسن را به کمال می رساند و اخلاق را نیکو می کند .

 همنشین صالحان باش ای پسر

هم جدا از فاسقان باش ای پسر

در قرآن به مسئله دوستی توجه ویژه ای مبذول شده است؛ زیرا پس از همسر، دوست بیشترین تأثیر را در سرنوشت بشر دارد. از همین رو در آیات قرآن به ابعاد و مسائل دوستی با استفاده از واژگانی مختلفی پرداخته شده است.

از نظر قرآن، هر فرد، کسی را برای دوستی انتخاب می کند که با روحیات خود سازگاری دارد و به عبارتی همجنس خودش است. این هم جنسی در روحیات و کمالاتی است که هر یک آن را مطلوب می دانند. لذا در روایات آمده فرد را باید با نگاه به دوستان و هم نشینانش شناخت.

پیامبر خدا(ص) می فرماید: " آدمی بر آئین دوست خود است؛ پس هر یک از شما مواظب باشد که با چه کسی دوستی می کند. "

با توجه با آیه 69 سوره نساء که می فرماید :" و کسی که خدا و پیامبر را اطاعت کند، (در روز رستاخیز،) همنشین کسانی خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده است؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها رفیقهای خوبی هستند"، در می یابیم که از نظر قرآن بهترین ها در دوستی جز پیامبران، صالحان، صدیقان، نیستند . در مقابل، از نظر قرآن، بدترین همنشینان همان کسانی هستند که از شیطان تبعیت می کنند. این افراد شامل کافران گمراهان، جدال کنندگان به باطل، افراد ناباب و مانند آنها هستند که به عنوان بدترین همنشینان به شمار می روند.

در روایات اسلامی همنشینی با گروههای مختلف و آثار آن بر فرد بیان شده است که شنیدنی است . به طور مثال در همنشینی با توانگران آمده است : " کسی که با توانگران و ثروتمندان بنشیند، خداوند متعال محبت دنیا و میل به آن را در او زیاد می کند. از آنجا که آنان همواره در اندیشه جمع آوری مال و راه های کسب ثروت هستند، سخنان و رفتارشان پیرامون چگونگی افزایش ثروت و حفظ و نگهداری آن و شیوه های کسب آن خواهد بود. اصولاً دیدن آدم های پولدار و ثروتمند در آن لباس ها و جامه ها و اتومبیل ها و خانه ها و خدمتگزاران، انسان را وسوسه می کند تا دنبال آسایش و رفاهی باشد که آنان در آن به سر می برند. این گونه است که محبت دنیا در دل ها جا می گیرد و انسان را به افزایش مال و ثروت اندوزی ترغیب می کند و حس قناعت را در انسان پایین می آورد . همچنین او از آخرت و خدا غافل می شود و دیگر برایش سخت است که به فقیری کمک مالی کند.

پیامبر خدا(ص) ثروتمندان پول پرست را مرده دل دانسته و می فرماید: " از همنشینی با مردگان بپرهیزید! عرض شد: یا رسول الله! مردگان کیستند؟ فرمود: هر توانگری که توانگری اش او را سرمست کرده باشد."

در تعالیم اسلامی همچنان که انسان را از همنشینی با توانگران و ثروتمندان باز میدارد او را به همنشینی با فقرا ترغیب می کند. تاثیر این همنشینی اینگونه بیان شده است : هر کس با فقرا بنشیند، شکر و رضایتش نسبت به تقسیمات خداوند متعال زیاد می شود.

فقیر کسی است که به تنهایی نمی تواند بار مالی زندگی اش را تحمل کند و نیاز به کمک های مالی دارد؛ او همانند تاک انگور است که باید به داربستی تکیه کند تا سرپا بماند. این گونه افراد چون اهل تلاش هستند و توان درآمدی آنان به اندازه ای نیست که امورات زندگی آنان را بگذراند زندگی را با قناعت سپری می کنند . لذا همنشینی با آنان قناعت ورزی و حس شکرگزاری از پروردگار را در انسان تقویت می کند .

همنشینی با عالمان از توصیه های اخلاقی تعالیم اسلام است .  در این آموزه ها آمده است؛ کسی که با علماء بنشیند، از علم او برخوردار خواهد شد. امام علی(ع) می فرماید: با دانشمندان بنشین تا بر دانشت افزوده گردد، ادبت نیکو شود و تزکیه نفس یابی .

همنشینی و رفاقت با پارسایان و زاهدان نیز از بهترین انواع همنشینی است. تاثیر این همنشینی بر انسان این است که میل و رغبتش به آخرت زیاد می شود.

زهد به معنای بسنده کردن به کمترین در زندگی است. زهد همان عدم تعلق خاطر به متعلقات دنیوی است و کسی که زاهد است هیچ تعلقی به دنیا ندارد؛ در حالی که ممکن است ثروتمند هم باشد. بنابراین زهد به معنای نداشتن نیست، بلکه داشتن در عین دوری از تجملات است. پارسایان ممکن است دارا و ثروتمند باشند، ولی دلبسته به دنیا نیستند و بیشتر به یاد آخرت و عبادات و جلب خشنودی خداوند هستند. همنشینی با آنان، تقوای انسان را بالا می برد و انسان را به وادی بندگی می کشاند.

اما یکی از بهترین و نیکوترین همنشین ها ، صالحان هستند. صالحان بندگان برگزیده ی خداوند هستند که به سبب اعمال نیکو و خصلتهای والا، لایق چنین عنوانی شده اند . قرآن کریم درباره برخی ویژگی های صالحین سخن گفته است و آنان را به ما معرفی می کند. بر اساس آیات نورانی قرآن صالحین کسانی هستند که ایمان دارند و عمل صالح انجام می دهند. این یک خصوصیت بارز صالحین است .

 آیه 170 سوره اعراف می فرماید : " آنان که متوسل به کتاب شدند ، و نماز به پا داشتند ما اجر صالحین را ضایع نخواهیم کرد." این آیه از خصوصیت دیگر صالحین صحبت می کند. اینکه به کتاب آسمانی قرآن  اعتقاد کامل داشته و به فرامین آن عمل می کنند. دیگر ویژگی صالحین که در این آیه بیان شده است ، خضوع و خشوع ایشان است.

سوره آل عمران آیه ۱۱۴ درباره دیگر ویژگی های صالحین می فرماید:" ایمان به خدا و روز قیامت می آورند و امر به نیکویی و نهی از بدکاری می کنند و در نیکوکاری می شتابند و آنها از صالحین هستند."

دراین آیه،خداوند چند خصوصیت صالحین را مطرح می کند،از جمله اینکه ایشان در خیرات سرعت می گیرند. یعنی در خیر رسانی به مردم از همه جلوتر هستند.

سخن آخر اینکه صالحین بهترین ها در اخلاق و ایمان هستند و کسی که با این افراد نشست و برخاست داشته باشد، تلاش می کند که همانند آنان، جزو بهترین ها باشد . در دعاى حضرت ابراهیم(ع) آمده است که مى‌‏گوید: "رَبِّ هَبْ لِی حُکْماً وَ أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ:  پروردگارا! به من علم و دانش ببخش، و مرا به صالحان ملحق کن."