چگونه ارسال تسلیحات غربی به اوکراین، امنیت آفریقا را تهدید می‌کند؟

در پی تقویت و گسترش فعالیت گروه‌های تروریستی در مناطق مختلف آفریقا ،مقامات روسیه هشدار دادند که سلاح‌های غربی ارسال شده به کی‌یف، در نهایت به دست گروه‌های تروریستی مسلح در آفریقا می‌رسد.

رییس دپارتمان همکاری با آفریقا در وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که سلاح‌های غربی ارسال شده به کی‌یف، در نهایت به دست گروه‌های تروریستی مسلح در آفریقا می‌رسد.

«تاتیانا دوگالنکو» با بیان اینکه اقدامات کی‌یف با هدف تضعیف صلح و امنیت در آفریقا انجام می‌شود، گفت: این اقدامات شامل همکاری با گروه‌های تروریستی در کشورهای منطقه ساحل آفریقا و سازماندهی و آموزش شبه‌نظامیان آنها است. وی در ادامه بااشاره به ثبت مدارک مربوط به انتقال سلاح‌های کشورهای غربی به گروه‌های جنایتکار و تروریستی در سراسر جهان از جمله در کشورهای آفریقایی، تاکید کرد: مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی به یکی از محورهای همکاری بین روسیه و آفریقا تبدیل شده است.

«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه، نیز پیش‌تر گفته بود که اوکراین با چشم‌پوشی کامل غرب، از گروه‌های تروریستی در آفریقا حمایت می‌کند.

انتشار اظهارات رئیس دپارتمان همکاری با آفریقا در وزارت خارجه روسیه، بار دیگر زنگ خطر گسترش بی‌ثباتی ناشی از جنگ اوکراین به مناطق دیگر جهان را به صدا درآورده است. براساس ادعای دوگالنکو، تسلیحات ارسال‌شده از سوی کشورهای غربی به اوکراین، در نهایت راه خود را به دست گروه‌های تروریستی در آفریقا پیدا کرده‌؛ پدیده‌ای که اگر تأیید شود، نشانگر آغاز موج جدیدی از تشدید فعالیت‌های تروریستی است.

در جنگ اوکراین، کشورهای غربی از جمله آمریکا، بریتانیا، آلمان و فرانسه میلیاردها دلار تسلیحات ازجمله موشک‌های هدایت‌شونده ، پهپاد، خودروهای زرهی، سلاح‌های سبک و مهمات پیشرفته به کی‌یف ارسال کرده‌اند و این کمک‌ها ادامه دارد. این درحالی است که کمک های تسلیحاتی کشورهای غربی با ادعای هدف تقویت توان دفاعی اوکراین در جنگ با روسیه انجام شده است، اما همواره نگرانی‌هایی جدی درخصوص سرنوشت بخشی از این سلاح‌ها نیز مطرح بوده است؛ به‌ویژه با توجه به فساد اداری در ساختار حکومتی اوکراین و وجود کانال‌های قاچاق بین‌المللی این احتمال بسیار بالاست چنانکه پیش‌تر نهادهایی چون سازمان ملل، اندیشکده‌های مستقل و برخی گزارش‌های امنیتی، نیز نسبت به احتمال چنین انتقال‌هایی هشدار داده‌اند.

در همین‌حال، گزارش‌هایی از شمال مالی، نیجر و مناطق مرزی بورکینافاسو حاکی از استفاده گروه‌های تروریستی از تسلیحات مدرن و پهپادهایی است که منشأ آن‌ها هنوز به‌طور رسمی شناسایی نشده است. برخی منابع محلی در شمال آفریقا مدعی شده‌اند که این تجهیزات نظامی شباهت‌هایی با تسلیحات غربی دارد که به اوکراین تحویل داده شده بود.

این ادعاها، اگرچه نیاز به بررسی‌های مستقل و بی‌طرفانه دارد، اما بار دیگر توجه جهان را به موضوع «کنترل پس از انتقال تسلیحات» جلب می‌کند. این مسئله، نه فقط درباره اوکراین، بلکه درباره همه درگیری‌های نظامی اهمیت دارد. تجربه‌هایی نظیر جنگ در لیبی و سوریه نشان داده‌ است که بخشی از سلاح‌های ارسال‌شده غربی، بعدها به بازار سیاه راه یافته‌اند.

در این میان، کشورهای آفریقایی خود نیز نگران‌اند. مقامات مالی، نیجر و بورکینافاسو، بارها در مجامع منطقه‌ای خواستار کنترل شدیدتر بر انتقال تسلیحات به مناطق بحران‌زده شده‌اند.مقاماتی از مالی حتی ادعا کرده‌اند که برخی از تسلیحات جدید در اختیار القاعده و داعش، در صحرای بزرگ دیده شده است.

این تحولات درحالی است که کشورهای آفریقایی در دهه‌های اخیر با تشدید مشکلاتی چون تروریسم، شورش‌های مسلحانه، قاچاق اسلحه و جنگ‌های داخلی روبه‌رو بوده‌اند. گروه‌هایی مانند الشباب در سومالی، داعش در منطقه ساحل، بوکوحرام در نیجریه و دیگر گروه های مسلح و افراطی در مالی، بورکینافاسو و نیجر، امنیت این مناطق را مختل کرده و کشتارهای بسیاری را سبب شده اند. براساس گزارش‌ها در سال ۲۰۲۴، حدود ۶۰ درصد از مرگ‌های مرتبط با تروریسم در جهان در آفریقا رخ داده است.

به‌رغم همه هشدارها اما، شرایط در آفریقا به نفع گروه‌های شبه نظامی و تروریستی تغییر کرده است،موضوعی که بیش از پیش اوکراین را در مظان اتهام قرار می‌دهد. زیرا از سویی اقتصاد اوکراین تحت فشار شدید جنگ است و فروش غیررسمی بخشی از تسلیحات، به‌ویژه از طریق واسطه‌ها، می‌تواند یکی از راه‌های تأمین نقدینگی برای کی‌یف باشد.ازسوی دیگراوکراین می‌تواند با ایجاد بحران‌های امنیتی در آفریقا، به‌صورت غیرمستقیم ظرفیت دیپلماتیک و نظامی روسیه را در مناطق دیگر از جمله آفریقا کاهش دهد.

صرف‌نظر از درستی یا نادرستی ادعاها، نبود یک سامانه نظارتی بین‌المللی دقیق بر سرنوشت تسلیحات، یکی از بزرگ‌ترین خطرات امنیتی است. تسلیحات غربی پس از ورود به اوکراین در شرایط جنگی، به‌راحتی ممکن است از طریق شبکه‌های فاسد یا نفوذی، به مناطق دیگر انتقال یابد.سازمان ملل نیز در گزارش سالانه خود هشدار داده  است که روند گسترش تسلیحات در مناطق بحرانی، به‌ویژه آفریقا، وارد مرحله‌ای خطرناک شده است. به همین دلیل نهادهای ناظر بین‌المللی خواستار بازرسی‌های گسترده‌تری از خطوط لجستیکی تسلیحات ارسالی به اوکراین شده‌اند.

ad