چگونه تعاملات دیپلماتیک ایران و آفریقا گسترش می‌یابد؟

سفرای کشورهای سنگال و سیرالئون در دیدار با «عباس عراقچی» وزیر امورخارجه ایران، بر آمادگی کشورهای آفریقا برای توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با ایران تأکید کردند.

به‌گزارش پارس‌تودی ،در این نشست که با حضور دبیر اجرایی اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا برگزار شد، بر استمرار نشست‌های مشترک تأکید شد. سفرای دو کشور سنگال و سیرالئون نیز با ارائه گزارشی از ظرفیت‌های اقتصادی قاره، خواهان تقویت ارتباط بخش خصوصی و دولتی دو طرف شدند.دراین دیدار،نمایندگان آفریقا بر ظرفیت‌های گسترده این قاره در زمینه تجارت، سرمایه‌گذاری و همکاری‌های فناورانه تأکید کردند،همچنین سیدمهدی حسینی، دبیر اجرایی اجلاس ایران و آفریقا نیز گزارشی از پیشرفت‌ها و برنامه‌ریزی‌های آتی ارائه داد.

گسترس روابط ایران با آفریقا یکی از سیاست‌های اصلی وبنیادینی است که به‌ویژه طی سال‌های اخیر مدنظر مقامات ایران و کشورهای مختلف آفریقا قرار گرفته‌است. نگاه ایران به آفریقا به‌عنوان قاره‌ای با ظرفیت‌های بی‌پایان اقتصادی و سیاسی است که با گسترش همکاری‌های طرفین می‌تواند به رشد وتوسعه دو جانبه و چند جانبه منجرشود.

قاره آفریقا با جمعیتی بالغ بر ۱.۴ میلیارد نفر، یکی از سریع‌ترین نرخ‌های رشد جمعیت را دارد. بیش از ۶۰ درصد جمعیت این قاره زیر ۳۰ سال سن دارند. این ترکیب جمعیتی جوان، در کنار منابع عظیم طبیعی و انرژی، آفریقا را به یکی از بازارهای بزرگ و آینده‌دار جهان تبدیل کرده است.

 از سوی دیگر بسیاری از کشورهای این قاره به دلیل حضور کشورهای استعمارگر غربی از نظر سیاسی، بر استقلال،استعمارستیزی،دفاع از حقوق مظلومان و مخالفت با هرگونه آپارتایدی تاکید دارند. این کشورها به‌ویژه طی دهه اخیر دورانی جدید از بیداری وآگاهی سیاسی را تجربه کرده‌اند؛از این روی بسیاری از کشورهای آفریقا، حضور کشورهای غربی با شعارهای فریبنده وسیاست‌های دوگانه را دیگر پذیرا نیستند چنانکه طی سال‌های اخیر فرانسه از بسیاری از کشورهای این قاره چون مالی،نیجر،بورکینافاسو بیرون رانده شد.

در چنین فضایی، مشترکات سیاسی ایران و آفریقا نقطه اتکای محکمی است که روابط سیاسی جدید میان ایران وکشورهای مختلف این قاره شکل بگیرد دراین راستا طی سال‌های اخیر سفرهای هیات‌های مختلف سیاسی میان ایران و کشورهای آفریقا به وضوح این سیاست و خواست مشترک را نشان داده است .

 از سوی دیگر ایران و آفریقا قابلیت گسترش روابط اقتصادی و تجاری را نیز بیش از پیش دارند. ایران با داشتن مزایایی چون نیروی انسانی تحصیل‌کرده، فناوری بومی، تجربه توسعه زیرساختی، می‌تواند در کنار کشورهای آفریقایی، پروژه‌هایی راهبردی تعریف و اجرا کند.

شرکت‌های ایرانی طی سال‌های اخیر در زمینه‌های ساخت نیروگاه، سد، جاده، و خطوط انتقال برق دارای تجارب موفقی در آسیا و آمریکای لاتین بودند که این تجارب می‌توانند به آفریقا نیز انتقال یابند.در بخش دارو و تجهیزات پزشکی نیز داروهای ژنریک ایرانی به دلیل کیفیت مناسب و قیمت رقابتی، می‌توانند نیاز بخش زیادی از بازارهای دارویی آفریقا را تأمین کنند.در بخش صنایع‌غذایی و کشاورزی،کودهای شیمیایی، آفت‌کش‌ها، و ماشین‌آلات کشاورزی ساخت ایران می‌توانند بهره‌وری کشاورزی را در کشورهای آفریقایی افزایش دهند و در حوزه انرژی نفت، گاز و پتروشیمی، انتقال دانش در این حوزه و فروش محصولات پایین‌دستی پتروشیمی، به‌ویژه در کشورهایی که منابع نفتی دارند اما فناوری پالایش را ندارند، می‌تواند به روابط برد-برد منجر شود.

از سوی دیگرآفریقا قاره‌ای جوان، سرشار از منابع طبیعی و با جمعیتی در حال رشد است که تشنه فناوری، سرمایه‌گذاری و همکاری‌های توسعه‌ای است. معادن طلا، اورانیوم، بوکسیت، و ذخایر گسترده نفت و گاز در بسیاری از کشورهای آفریقا هنوز بکر و دست‌نخورده باقی مانده‌اند،دراین زمینه کشورهایی چون نیجریه، گینه، آنگولا، سنگال، و سیرالئون، با فراهم کردن تسهیلات سرمایه‌گذاری، درهای خود را به روی شرکای راهبردی جدید گشوده‌اند که دراین زمینه ایران می‌تواند با بهره‌گیری از مزیت‌های نسبی خود در فناوری متوسط و کم‌هزینه، خدمات مشاوره‌ای و آموزش نیروی انسانی، به شریک توسعه‌ای کشورهای آفریقایی تبدیل شود.

امابا وجود فرصت‌های فراوان، روابط اقتصادی ایران و آفریقا با چالش‌هایی نیز مواجه است. نبود سازوکارهای مالی پایدار، عدم وجود خط اعتباری فعال و فقدان دفاتر تجاری رسمی در اکثر کشورهای آفریقایی، از موانع جدی توسعه روابط به‌شمار می‌روند.ازسوی دیگر، برخی شرکت‌های ایرانی که وارد بازار آفریقا شده‌اند، از بوروکراسی پیچیده در برخی کشورها همچنین ناآشنایی با فضای فرهنگی و اقتصادی آنها شکایت دارند.

بااین حال دیدار سفرای آفریقایی و مقام‌های ایرانی به‌خوبی نشان می‌دهد که به‌رغم همه مشکلات، اراده سیاسی قوی برای گسترش روابط وجود دارد.اگرچه روابط ایران و آفریقا هنوز در ابتدای مسیر است، اما آینده روشنی با تکیه بر مزیت‌های متقابل، نگاه بلندمدت، و طراحی استراتژی‌های اقتصادی منسجم، می‌توان برای آن متصور شد. این روابط می‌تواند به سطحی از همکاری‌های راهبردی برسد که نه تنها به نفع دو طرف، بلکه الگویی برای تعاملات جنوب-جنوب در نظام بین‌الملل باشد؛ به‌نظر می‌رسد تحقق این امر نیازمند اراده ملی، عزم بخش خصوصی، و حمایت مستمر دولتها است.

ad