معرفی مستند | مساجد؛ تلاقی هنر، ایمان و تاریخ

برنامه "مساجد؛ هنر و فضا" نگاهی جامع به بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین مساجد جهان اسلام دارد؛ آثاری که نه‌تنها نماد عبادت، بلکه بازتابی از قدرت سیاسی، هنر معماری و تاریخ فرهنگی جوامع مسلمان‌اند.

اسلام به‌عنوان سومین دین توحیدی، در قرن هفتم میلادی با ظهور پیامبر اکرم‌(ص) در شبه‌جزیره عربستان پدیدار شد و به‌سرعت سرزمین‌های گسترده‌ای را از خاورمیانه تا مرزهای آسیا، و از اندلس تا سواحل بسفر دربر گرفت.

با گسترش این دین، نیاز به بناهای جدیدی برای عبادت شکل گرفت و مسجد به‌عنوان هویت‌بخش‌ترین سازه جهان اسلام، در هر نقطه‌ای که اسلام نفوذ یافت ساخته شد. این مکان‌ها همزمان "محل عبادت" و "نمایش قدرت" حاکمان دوران بودند.

پس از رحلت پیامبر اسلام، تاریخ جامعه اسلامی شاهد تحولات و اختلافات سیاسی بود؛ اما هنر اسلامی در این دوره شکوفا شد و رقابت میان حکومت‌های مختلف، به ساخت مسجدهایی انجامید که امروزه در شهرهایی همچون اصفهان، قاهره، دمشق، استانبول و سمرقند همچون جواهرهای درخشان جهان اسلام شناخته می‌شوند.

در پایان قرن هفتم میلادی، یکی از مهم‌ترین این آثار خلق شد: قبه‌الصخره در بیت‌المقدس. خلیفه اموی با هدف قدرت‌نمایی و نیز ایجاد بنایی الهام‌بخش برای مسلمانان و دیگر پیروان ادیان ابراهیمی، این سازه منحصر‌به‌فرد را بنا کرد؛ بنایی با شکوه بصری خیره‌کننده که پیرامون سنگی مقدس ساخته شد. روایتی نقل می‌کند که حضرت ابراهیم(ع) همین‌جا قصد قربانی کردن اسماعیل را داشته است. قبه‌الصخره با گنبد طلایی خود، به یکی از تأثیرگذارترین بناهای مذهبی تاریخ تبدیل شد.

از نخستین روزهای اسلام که پیامبر(ص) یاران خود را در خانه‌اش برای نماز گرد می‌آورد، تا عصر ساخت مساجد عظیم، هدف اصلی یکسان بوده است: ایجاد فضایی برای عبادت ساده، جمعی و فروتنانه.

مساجد، چه کوچک و چه باشکوه، بازتاب نیاز همیشگی انسان به ارتباط با خداوند و جست‌وجوی معنویت‌اند؛ فضاهایی که طی قرن‌ها، هم حافظ هنر و هم آیینه ایمان بوده‌اند.

hm