حاصل دیدار جنجالی ترامپ و پوتین در آلاسکا چیست؟

پارس‌تودی – سرانجام پس از مدتها انتظار و گمانه‌زنی درباره دیدار دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا و ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه درباره جنگ اوکراین، این دیدار روز جمعه ۱۵ اوت در آلاسکا برگزار شد.

به گزارش پارس‌تودی، پس از این دیدار که البته با حواشی فراوانی مانند قدرت‌نمایی ترامپ با نحوه استقبال عجیب از پوتین با پرواز جنگنده‌ها و بمب‌افکن بی‌-۲ آمریکایی بر فراز پایگاه هوایی المندورف-ریچاردسون در شهر آنکوراج محل استقبال از پوتین همراه بود و دیداری که حدود سه ساعت به طول انجامید، روسای جمهور آمریکا و روسیه در کنفرانس خبری شرکت کردند. 

دونالد ترامپ پس از گفتگو با ولادیمیر پوتین اعلام کرد که این دیدار سازنده بود و طرفین بر سر نکات زیادی توافق کرده‌اند. ترامپ گفت که در دیدار دوجانبه‌اش با رئیس‌جمهور روسیه «پیشرفت‌های بزرگی» حاصل و «روی بسیاری از نکات توافق شده» و تنها «نکات بسیار کمی» باقی مانده است. رئیس‌جمهور آمریکا در عین حال اضافه کرد: ما «شانس بسیار خوبی» برای پیشرفت بیشتر داریم. 

ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه نیز مذاکرات حدود سه‌ساعته با همتای آمریکایی خود در آلاسکا را سازنده و مفید ارزیابی کرد و گفت: حل‌وفصل مناقشه اوکراین از موضوعات اصلی مطرح‌شده در دیدار با ترامپ بود. پوتین با بیان اینکه روسیه علاقه‌مند به پایان دادن به بحران اوکراین است، آمادگی مسکو برای همکاری در زمینه امنیت اوکراین را اعلام کرد. 

رئیس‌جمهوری روسیه همچنین گفت: ما انتظار داریم که کی‌یف و پایتخت‌های اروپایی همه این‌ها را به شیوه‌ای سازنده درک کنند و هیچ مانعی ایجاد نکنند و از طریق تحریکات یا دسیسه‌های پشت‌پرده تلاش‌هایی را انجام ندهند که پیشرفت‌های حاصل‌شده مختل شوند. 

ظاهراً پس از این دیدار، پوتین برای نشست بعدی در مسکو از ترامپ دعوت کرده است که البته او نیز برگزاری این نشست را به بررسی‌های بیشتر و شرایط آینده منوط کرده است. 

به نظر می‌رسد که برای ترامپ که از ابتدای دوره ریاست‌جمهوری‌اش مدام این ادعا را مطرح می‌کرد که یک‌روزه به جنگ اوکراین پایان خواهد داد ولی با ناکامی بزرگی در این زمینه مواجه شد، دیدار با پوتین در ایالت آلاسکا به منزله نقطه عطف و راه نجاتی برای عملی کردن وعده‌اش بوده است. به همین دلیل ترامپ پیش از این دیدار صراحتاً اعلام کرده بود که اگر روند این دیدار آن‌گونه که انتظار دارد پیش نرود جلسه را ترک خواهد کرد. با این حال پس از دیدار سه‌ساعته با پوتین، ترامپ ظاهراً راضی به نظر می‌رسید. 

از سوی دیگر برای پوتین نیز این دیدار دستاوردهای زیادی به همراه داشت. نخست اینکه پس از مد‌ت ها به رغم صدور حکم بازداشت بین‌المللی او از سوی دیوان بین‌المللی کیفری به آمریکا رفت و این به منزله شناسایی عملی موقعیت و اقتدار وی از سوی واشنگتن محسوب می‌شود. از سوی دیگر آمریکا برخی تحریم‌ها را علیه روسیه به تأخیر انداخته و قصد لغو برخی دیگر را دارد که این هم موفقیت دیگری برای مسکو است. اما از همه این‌ها مهم‌تر این مسئله است که شواهد نشان می‌دهد که ترامپ قصد دارد برقراری آتش‌بس در جنگ اوکراین و صلح بین روسیه و اوکراین را از طریق اعطای بخشی از مناطق اوکراین به خصوص منطقه دونباس مرکب از لوهانسک و دونتسک به روسیه میسر سازد که مسلماً این ضربه‌ای سنگین به کی‌یف پس از جنگی ۴ساله محسوب می‌شود. 

این در حالی است که رسانه‌ها و برخی سیاستمداران غربی عموماً نگاهی انتقادی به دیدار سران آمریکا و روسیه با عناوینی مانند استقبال ترامپ از پوتین با انداختن فرش قرمز تا چاپلوسی او از پوتین داشته‌اند. در این راستا جان بولتون مشاور امنیت ملی سابق آمریکا در واکنش به نشست ترامپ و همتای روس او تأکید کرد که ولادیمیر پوتین برنده آشکار این نشست بود. برخی رسانه‌های غربی مانند اسکای‌نیوز این دیدار را تحقیرآمیز برای ترامپ دانستند. روزنامه نیویورک‌تایمز نیز نوشت که ترامپ ارزیابی‌ای نامشخص اما مثبت از پیشرفت‌ها ارائه داد. روزنامه ال‌پایس این اجلاس را موفقیت‌آمیز توصیف کرد، هرچند هیچ‌یک از طرفین به توقف جنگ اوکراین اشاره نکردند. 

البته ترامپ پیش از این دیدار در واکنش به اظهارات برخی از تحلیلگران درباره چشم‌انداز و نتایج احتمالی دیدار قریب‌الوقوع خود با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه در آلاسکا مبنی بر اینکه ممکن است این دیدار به نفع روسیه باشد، به رسانه‌ها و افرادی همچون جان بولتون مشاور پیشین امنیت ملی خود تاخته و رسانه‌ها را به کارشکنی متهم کرده بود. 

مسئله مهم در این میان نگاه اوکراین و کشورهای اروپایی به این دیدار است و همان‌گونه که انتظار می‌رفت ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین به‌شدت از این دیدار و نتایج آن انتقاد کرد. به گفته زلنسکی، ولادیمیر پوتین با سه هدف مشخص در این دیدار شرکت کرد و به همه آنها دست یافت. رئیس‌جمهور اوکراین در پاسخ به این پرسش که پوتین از دیدار با ترامپ چه چیزی را به دست خواهد آورد؟ گفت: پوتین فقط به یک عکس از دیدار با ترامپ نیاز داشت، همین تصویر برای او کافی بود تا از نظر سیاسی سود ببرد. وی در ادامه با اشاره به اینکه پوتین از سوی دیوان بین‌المللی کیفری به جنایات جنگی علیه اوکراین متهم شده است، افزود: بنابراین حضور رئیس‌جمهور روسیه در این نشست به خودی خود یک پیروزی شخصی برای او محسوب می‌شود. 

زلنسکی همچنین تأکید کرد که پوتین به دنبال خروج از انزوا و کسب مشروعیت بین‌المللی بود و دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا این فرصت را برای او فراهم کرد. رئیس‌جمهور اوکراین در ادامه با اشاره به تهدیدهای ترامپ درباره اعمال تحریم‌های شدید علیه روسیه و خریداران نفت این کشور، گفت: پوتین با این دیدار توانست اعمال تحریم‌ها را به تعویق بیندازد؛ تحریم‌هایی که بسیار جدی هستند و ما به‌شدت در انتظار اجرای آنها هستیم. 

سران اروپا نیز قبل از برگزاری نشست آلاسکا بین روسای جمهوری آمریکا و روسیه، در نشست ویدئوکنفرانسی به همراه زلنسکی با ترامپ خواستار تضمین منافع قاره سبز و اوکراین در این مذاکرات شده بودند. از جمله فریدریش مرتس صدراعظم آلمان نیز پس از این نشست ویدئوکنفرانسی گفت: رهبران اروپایی در دیدار مجازی از ترامپ خواستند که در مذاکرات با پوتین، امنیت اروپا و اوکراین تضمین شود. اورسولا فون درلاین رئیس کمیسیون اروپا، تماس ویدئویی با ترامپ را بسیار خوب توصیف کرد و در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: در نشست امروز، اروپا، آمریکا و ناتو موضع مشترک خود در ارتباط با اوکراین را تقویت کردند. ما در هماهنگی نزدیک باقی خواهیم ماند. امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه نیز پس از این نشست ویدئوکنفرانسی، به خبرنگاران گفت: تنها زلنسکی می‌تواند درباره توافق ارضی با روسیه برای پایان جنگ مذاکره کند. 

تأثیرات احتمالی دیدار ترامپ و پوتین بر جنگ اوکراین را می‌توان بدین ترتیب برشمرد: 

۱. افزایش فشار برای آتش‌بس از سوی آمریکا: در این راستا ترامپ در این دیدار خواستار توقف فوری جنگ شد و پیشنهاد نشست سه‌جانبه با زلنسکی را مطرح کرد. این موضع‌گیری می‌تواند فشار بین‌المللی بر روسیه و اوکراین برای ورود به مذاکرات را افزایش دهد. 

۲. تغییر در موضع آمریکا: احتمالاً سیاست آمریکا در قبال اوکراین از حمایت نظامی گسترده به تمرکز بر مذاکره و توافق تغییر خواهد کرد و این تغییر می‌تواند توازن قدرت در میدان جنگ را تحت تأثیر قرار دهد. 

۳. تلاش برای توافق سرزمینی: گفته شده که در دیدار، بحث‌هایی درباره مناطق تحت کنترل روسیه در اوکراین مطرح شده، اما توافقی حاصل نشده است. چنین مذاکراتی می‌تواند زمینه‌ساز توافقی باشد که بخشی از خاک اوکراین را به روسیه واگذار کند که البته با واکنش شدید اروپا و اوکراین همراه خواهد بود. 

۴. افزایش تنش با اروپا: کشورهای اروپایی مانند آلمان و فرانسه با هرگونه توافقی که منجر به تغییر مرزها شود مخالف‌اند. اگر آمریکا به سمت توافق با روسیه حرکت کند، ممکن است شکاف‌هایی در اتحاد غربی علیه روسیه ایجاد شود. 

به‌طور کلی، دیدار ترامپ و پوتین در آلاسکا بیشتر از آن‌که به توافقی نهایی منجر شود، نوعی «آغاز دوباره» در روابط آمریکا و روسیه بود. زبان بدن پوتین نشان‌دهنده تمایل به تعامل بود و رفتار ترامپ نیز حاکی از تلاش برای حفظ کنترل و نمایش قدرت تلقی شد. با توجه به فضای بین‌المللی، این دیدار می‌تواند مقدمه‌ای برای مذاکرات جدی‌تر در آینده باشد. این دیدار هنوز تأثیر مستقیم و فوری بر جنگ اوکراین نداشته، اما به‌عنوان یک سیگنال سیاسی مهم، می‌تواند مسیر آینده را تغییر دهد. اگر مذاکرات ادامه یابد و ترامپ نقش میانجی را ایفا کند، احتمال پایان جنگ از طریق توافق دیپلماتیک با هزینه‌هایی برای تمام طرف‌ها بیشتر خواهد شد.  /

srm