بریکس؛ چالش‌گر نظم مالی جهانی و معماری جدید اقتصادی

پارس تودی- در حالی که بریکس به عنوان بازیگر جدید صحنه اقتصاد جهانی، با گسترش همکاری‌های مالی و فرهنگی به دنبال ایجاد نظم اقتصادی چندقطبی است، تحلیل‌گران غربی این گروه را تهدیدی برای سلطه دلار و معماری مالی تحت رهبری آمریکا می‌دانند.

گروه بریکس که ابتدا به عنوان گروهی متشکل از پنج اقتصاد نوظهور (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) شکل گرفت، اکنون به بازیگری تأثیرگذار در عرصه اقتصاد جهانی تبدیل شده است. این بلوک با گسترش دامنه همکاری‌های خود در حوزه‌های مالی، فرهنگی و رسانه‌ای، در پی ایجاد آلترناتیوی برای نظام اقتصادی تحت سلطه غرب است. گسترش این گروه و افزایش هماهنگی میان اعضای آن، نگرانی‌هایی را در میان تحلیل‌گران غربی درباره تضعیف برتری دلار و کاهش نفوذ آمریکا در نظام مالی جهانی ایجاد کرده است که در این بسته خبری از پارس‌تودی می‌خوانید:

معماری مالی جدید بریکس

بریکس با ایجاد نهادهای مالی موازی مانند "بانک توسعه جدید" در سال ۲۰۱۴ و ترویج سیستم‌های پرداخت جایگزین نظیر "سیستم پرداخت بین بانکی فرامرزی" چین (CIPS)، به دنبال کاهش وابستگی به دلار و سیستم سوئیفت است. این اقدامات در جهت ایجاد کانال‌های مالی مقاوم در برابر نظارت و کنترل خارجی طراحی شده‌اند. همچنین ترویج تجارت غیردلاری و تنوع‌بخشی به ذخایر ارزی از اولویت‌های اصلی این بلوک محسوب می‌شود.

راهبردهای جایگزینی دلار

اعضای بریکس چند راهبرد برای کاهش وابستگی به دلار از جمله ترویج استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری، گسترش توافق‌نامه‌های مبادله ارزی دوجانبه، توسعه ترتیبات تهاتری و پایاپای، سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال و ایجاد پلتفرم‌های پرداخت مشترک مانند "BRICS Pay" را در پیش گرفته‌اند.

 گسترش نفوذ در خلیج فارس

بریکس با جذب کشورهای تاثیرگذار حوزه خلیج فارس مانند امارات عربی متحده  و توسعه روابط با عربستان سعودی، به دنبال کاهش وابستگی این منطقه به دلار است. چین با تشویق تولیدکنندگان نفت به تسویه معاملات به یوان، و روسیه با توسعه مکانیسم‌های تجاری غیردلاری با ایران، در حال ایجاد سیستم‌های مالی موازی در این منطقه استراتژیک هستند.

چالش‌ها و محدودیت‌ها

اگرچه بریکس گام‌های بلندی در جهت ایجاد نظم مالی جایگزین برداشته، اما با چالش‌های متعددی روبروست. بنودانسجام کامل میان اعضا به دلیل رقابت‌های داخلی، محدودیت‌های مربوط به تبدیل‌پذیری ارزهای ملی، سلطه‌پذیری اندک ارزهای جایگزین در مقایسه با دلار، تفاوت در سطح توسعه اقتصادی و منافع ملی اعضا از جمله محدودیت‌ها و چالش‌های بریکس است.

گروه بریکس با توسعه نهادهای مالی موازی و ترویج تجارت غیردلاری، به تدریج در حال تغییر توازن قوا در نظام مالی جهانی است. اگرچه این گروه هنوز فاقد انسجام لازم برای جایگزینی کامل دلار است، اما تلاش‌های آن برای ایجاد آلترناتیوهای مالی، سلطه سنتی آمریکا  را به چالش کشیده و فضای مانور بیشتری برای کشورهای در حال توسعه فراهم کرده است. موفقیت بریکس در گرو توانایی آن برای افزایش هماهنگی میان اعضا و توسعه نهادهای کارآمد مالی خواهد بود.

hm