Կանանց նկատմամբ բռնության վերացման համար պայքարի միջազգային օր
Նոյեմբեր 24, 2019 16:51 Asia/Tehran
Նոյեմբերի 25-ը Կանանց դեմ բռնության վերացման պայքարի օրն է: Թեև աշխարհի շատ երկրներում հաստատվել է բռնությունը արգելող օրենքներ ,սակայն տվյալները ապացուցում են որ կանանց 35 տոկոսը բռնության ենթարկվելու փորձ ունի: Որոշ երկրներում կանանց 70 տոկոսն է բռնության ենթարկվում:
Նոյեմբերի 25-ը Կանանց նկատմամբ բռնության վերացման համար պայքարի միջազգային օրն է
Նոյեմբերի 25-ը Կանանց նկատմամբ բռնության վերացման համար պայքարի միջազգային օրն է: Թեև բազմաթիվ երկրներում հաստատվել է կանանց դեմ բռնությունը արգելող օրենքներ,սակայն տվյալների համաձայն,կանանց 35 տոկոսը, որոշ երկրներում 70 տոկոսը ենթարկվել են բռնության: ՄԱԿ-ի տվյալների համաձայն, աշխարհում յուրաքանչյուր երեք կանացից մեկի նկատմամբ իրագործվել է սեռական կամ ֆիզիկական բռնություն: Այս հաղորդաշարի ընթացքում,օրվա առիթով կանդրադառնանք կառավարությունների կիրառած քայլերին, աշխարհում կանանց նկատմամբ կիրառվող բռնությունների վերաբերյալ վիճակագրական տվյալներին և այս կապակցությամբ առաջարկված մի շարք լուծումներին:
1960 թվականի նոյեմբերի 25-ին Դոմինիկյան հանրապետությունից երեք քույրեր, Պատրիա Մերսեդես Միրաբալը,Մարիա Արջենտինա Միրաբալը և Անտոնիա Մարիա Թերեզա Միրաբալը այդ երկրի բանակի անվտանգության կազմակերպության կողմից ամիսներ խոշտանգվելուց հետո սպանվեցին: Այս երեք քույրերը մեղադրվում էին նրանում, որ մասնակցել էին երկրի բռնատեր ռեժիմի դեմ ուղղված քաղաքական պայքարին: 21 տարի անց` 1981թ., Կոլումբիայի մայրաքաղաք Բոգոտայում տեղի ունեցավ համաժողով, որին ներկա էին Հարավային Ամերիկայի և Կարիբյան կղզիների երկրների ներկայացուցիչներ ու կանանց իրավունքների ակտիվիստներ: Համաժողովում առաջարկվեց Միրաբալ քույրերի սպանության օրը հայտարարել կանանց դեմ բռնությունների վերացման օր: Այս քայլի նպատակն էր համաշխարհային հանրության ուշադրությունն առավել քան երբևէ սևեռել այս խնդրի վրա: 1999 թվականին ՄԱԿ-ը նոյեմբերի 25-ը հռչակեց Կանանց դեմ բռնության վերացման պայքարի օր: Ներկայումս Միրաբալ քույրերի բնակարանը վերածվել է թանգարանի և յուրաքանչյուր տարի այդ առիթով արարողություններ են իրականացվում աշխարհի շատ երկրներում:
Նախ անհրաժեշտ է լուսաբանել այդ կարգի բռնությունը: ՄԱԿ-ի կողմից ներկայացված բացատրության համաձայն,կանանց կամ տղամարդկանց կողմից յուրաքանչյուր անհանգստացնող վերաբերմունք կամ խոսք,որը հանգեցնում է կանանց ֆիզիկական ,սեռական ,մտային վնասներին կամ տառապանքին ,մեկնաբանվում են կանանց դեմ բռնություն:Անարգալից և նվաստացնող բառերի օգտագործումը,, սպառնալից արտահայտությունները , բղավելը, վերահսկող վերաբերմունքը , ծեծը, հարկադրանքը սեռական և զգացական կապերի առումով,սեռական ոտնձգությունը համարվում են կանանց նկատմամբ բռնություններ: Նման բռնությունները խիստ հետևանքներ ունեն: Խիստ դեպքերում այն հանգեցնում է կանանց մահվան ,կամ նրանց մոտ զարգացնում ինքնասպանության ցանկությունը: Ֆիզիկական վնասվածքներ են գրանցվել նաև կանանց նկատմամբ բռնության դեպքերի ավելի քան 40% -ում:Կանանց նկատմամբ բռնությունը կարող է նաև հանգեցնել այնպիսի խանգարումների , ինչպիսիք են ընկճվածությունը, հոգեկան վնասին հաջորդած սթրեսը, անհանգստությունը , քնի հետ կապված խնդիրները, ուտելու խանգարման և ինքնասպանության փորձերը:
Կանանց նկատմամբ բռնությունները կանխելու եղանակների վերաբերյալ բազմաթիվ ուսումնասիրություններ են կատարվել, և մասնագետների կողմից առաջարկվել են բազմաթիվ մեթոդներ:Հասարակության ուսուցումը առաջարկվող ամենակարևոր մեթոդներից մեկն է:Բռնության հետևանքների մասին տեղեկացված լինելը կարող է ինչ-որ չափով կանխալգելիչ համարվել:Բռնարարների նկատմամբ օրենքի կիրառումը ևս միջոց է, որը կարող է նվազեցնել կանանց նկատմամբ բռնության դեպքերը:Կանանց համար կարևոր է իմանալ, թե ինչպես արձագանքել բռնությանը:Բազմաթիվ կանայք, ովքեր բռնության են ենթարկվում , չեն ցանկանում բացահայտել այն ՝ բազմաթիվ պատճառներով:Որոշ թերզարգացած հասարակություններում սովորական երևույթ է ընտանիքի տղամարդու կողմից բռնությունը՝ դուստրերի, կանանց և մայրերի նկատմամբ:Այս հասարակություններում տղամարդկանց կողմից բռնության որոշ ձևեր, ինչպիսիք են խոսքի մակարդակում, վերահսկողական կամ ֆիզիկական բռնությունները, որոնք լուրջ վնաս չեն պատճառում, ընդունված են նույնիսկ հասարակության կանանց կողմից:
Բռնությունների երևույթների ուսուցումը և հասարակության իրազեկվածության մակարդակը բարձրացնելը կարող է լինել առաջին քայլը բռնությունը կանխելու համար:Եթե բռնությունները շարունակվում են, բռնություն իրականացրած անհատից հեռանալը կարող է լինել խնդրի լուծման ելքերից:Թեև որոշ հասարակություններում ,իմասնավորի թերզարգացած հասարակություններում ,քանի որ կանայք չունեն տնտեսական և մտավոր անկախություն ,դժվարանում են հեռանալ բռնություն իրականացնողից: Բռնությունների բացահայտումը,օրենքի իրականացնողներին բողոքելըև հոգեբանի ու խորհրդատուի հետ խորհրդակցելը այն վարքագծերից են, որոնք անհրաժեշտ է իրականացնել բռնությունից հետո:Պատվազգացության պատրվակով բռնության նկատմամբ լռությունը ,բազմաթիվ հասարակություններում ,նույնիսկ զարգացած երկրներում ամենակործանարար մեթոդներից մեկն է: Բռնության նկատամբ լռություն պահպանելը,ոչ միայն չի կանխում բռնությունը ,այլ բռնարարին թույլ տալիս կրկնելու բռնությունը:
Տվյալների համաձայն, կանանց դեմ բռնությունը համաշխարհային երևույթ է և չի առնչվում զարգացած կամ թեր զարգացած երկրներին: Եվրոպական 28 երկրներում կանանց 43 տոկոսը բռնության ենթարկվելու փորձ ունեն: Ավստրալիայում յուրաքանչյուր երեք կանանցից մեկի նկատմամբ ֆիզիկական բռնություն է իրագործվել: «Զարմանալի ցուցակների կենտրոն»-ը հրապարակել է սեռական ոտնձգությունների ամենաբարձր ցուցանիշ ունեցող 10 երկրների ցուցակը, որոնցում Հարավային Աֆրիկան, Շվեդիան և ԱՄՆ-ն ,2017-թվականին ունեցել են համապատասխանաբար բռնաբարությունների ամենաբարձր ցուցանիշները :
Ոմանք տղամարդկանց կողմից կանանց նկատմամբ բռնությունը վերագրում են տղամարդու բնածին վարքագծին ,որի ընթացքում տղամարդիկ բնածին կերպով իրենց վեր դասելու զգացողությամբ ,կանանց նկատմամբ առավել բռնության են դիմում: Այդ սխալ ընկալումը պատճառ է դառնում ,որ տղամարդիկ դիմադրեն այդ առումով անհրաժեշտ ուսուցումներին ,որը նույնիսկ դժվարացնում է փոքր տարիքում տղաներին ուսուցանումը:Այն աստիճանի ,որ տղաների կոպիտ վերաբերմունքը մեկնաբանվում է , որպես անփոփոխ և գերակայության ձգտող վերաբերմունք:Այնպես որ, տղաների այդ բռնի պահվածքը մեկնաբանվում է ,որպես անփոփոխ և գերակայության ձգտող վերաբերմունք: Արդյունքում, գենդերային կլիշեների ամրապնդումը, նույնիսկ եվրոպական և ժամանակակից երկրներում, կանանց նկատմամբ բռնության երևույթը վերածել է համաշխարհային մոդելի:
Կանանց նկատմամբ բռնության դեպքերի ավելացումը ,համայն աշխարհում մտահոգություններ է առաջացրել: Այդ նպատակով անհրաժեշտ է համայն աշխարհում կանանց դեմ բռնությունը վերացնելու ուղղությամբ քայլեր ձեռնարկել և ծրագրեր մշակել: Մի հոգեբույժի խոսքերով՝ կանանց դեմ բռնության հետևանքներից են՝ ապահարզանը, դավաճանությունը, հոգեկան խանգարումները, առանց խնամակալի զավակների թվային աճը, անբարենպաստ մեթոդներով երեխաներին դաստիարակելը, ինքնավստահության նվազումը,արժանապատվության նվազումը և թմրամոլությունը: Նման պարագաներ վտանգում են կանանց հոգեկան առողջությունը և առաջացնում ընկճվածություն, մտահոգություն և ինքնավնասում: Ուստի կանայք չեն կարող նման հոգեկանով և վարքագծով ճիշտ վերաբերմունք դրսևորեն տանը և հասարակության մեջ:
Այդ հիմամբ ,աշխարհի շատ երկրներում յուրահատուկ օրենքներ են մշակվել նման բռնությունները կանխելու համար: Ավստրալիայում կանանց հարցով զբաղվող կազմակերպություններ կամ քաղաքացիական հասարակության կազմակերպություններ կառավարության հետ համագործակցում են կանանց դեմ բռնությունը նվազեցնելու ուղղությամբ:Եվորպական երկրներում ,բռնությունների նկատմամբ կանանց հովանավորելը չի առնչվում անհատների հասարակական դիրքին ,առնվազն աշխարհի 119 երկրներ հաստատել են ընտանեկան բռնությունների դեմ օրենք: 125 երկրներ օրենք են մշակել սեռական բռնության նկատմամբ և 52 երկրներ օրենք են ընդունել ամուսնական բռնաբարությունների մասին:Կանանց դեմ և ընտանեկան բռնությունների դեմ պայքարելու և կանխարգելելու մասին Եվարխորհրդի կոնվենցիան հաստավել է Եվրախորհրդի 15 անդամ պետությունների կողմից և օրենքի ուժ է ստացել: Այն ունի մասամբ զարգացած մեխանիզմներ, կանխելու համար կանանց և աղջիկների դեմ բռնությունները:
Իրանում կանանց անվտանգությունը ապահովող օրինագիծը կամ կանանց դեմ բռնությունը արգելող օրինագիծն ուղղված է կանանց անվտանգության ապահովմանը ,որը 2017-ին ներկայացվել է Իսլամական խորհրդարանին: Օրինագիծը պարփակում է կանխարգելող, պաշտպանական և հովանավորման բաժիններ: Օրինագծի բովանդակությունը կատարելապես տեղայնական է ,որը համընկնում է իրանական-իսլամական մշակույթին և այն կանանց անվտանգությունը ապահովելու ուղղությամբ է ,որոնք կառչած են օրենքներին և կրոնական արժեքներին ու հիմունքներին: Իսլամը ,որի հիմամբ է ձևավորվել Իրանի իսլամական հանրապետության սահմանադրական օրենքը ,պնդում է պահպանել կանանց իրավունքը: Ղուրանի 19-րդ այայի «Նաշա»սուրան տղամարդկանց պատվիրում է արժանի վերաբերմունք դրսևորեն կանանց նկատմամբ: Ղուրանը կանանց և տղամարդկանց մի մարմին է համարում և ընդգծում ,որ նրանցից ոչ մեկը չի կարող հանուն իրեն զոհել մյուսի անհատականությունն ու ինքնությունը:
Վերջում անհրաժեշտ է խոստովանել ,որ կանանց դեմ բռնությունը կանխելու համար անհրաժեշտ է համաշխարհային և տեղայնական ելքեր և նրանց գործակցությունը միմյանց հետ:Կանանց նկատմամբ բռնության վերացման գլոբալ լուծումների առումով, հնարավոր է ջանքեր գործադրել հոգեկան կարծրատիպերին դիմակայելու համար և շեշտվել է մանկական տարիքից ուսուցանել ուժի և գերակայության իմաստը: Նաև բռնության մասին խոսելը և այդ կապակցությամբ չլռելը կարող են բազմաթիվ մեծ ազդեցություններ ունենալ կանանց նկատմամբ բռնության վերաբերյալ հասարակության իրազեկվածության վրա:
