Иран жергілікті біліммен жаһандық кибер ақаудан аман қалды

Әлемдегі кең таралған кибербұзушылық әртүрлі елдердің әуежайлары, ауруханалары мен банктерінде көптеген қиындықтар туғызды, бірақ әлемнің басқа елдерінен айырмашылығы, бұл үзіліс Иран желісінің жұмысына әсер еткен жоқ.

19 шілде әлем елдеріндегі көптеген банктер, әуежайлар, биржалар, БАҚ және әуе компаниялары тоқтап қалды. Бұл үзілістің себебі ретінде кейбір Microsoft қызметтерінің үзілуі көрсетілген.

Parstoday хабарлауынша, әлемдегі әуе рейстерін бақылайтын Sirium жұма күні (19 шілде) әлем бойынша 11 мыңға жуық коммерциялық рейс жоспарланғанын, оның 2200 рейсі тоқтатылғанын хабарлады.

Осы тұрғыда Tesla және X әлеуметтік желісінің (бұрынғы Twitter) иесі Илан Маск әлемдегі компьютерлік жүйелердегі бұзылуды «ақпараттық технологияның осы уақытқа дейінгі ең үлкен сәтсіздігі» деп атады.

X әлеуметтік желісінің пайдаланушысы Pasha X Max да әлемдегі өзара байланысқан ақпараттық технология жүйелерінің нәзіктігін сынап, былай деп жазды:

«Microsoft-тың тоқтауы жаһандық бұзылуға әкеледі. Ұшулар тоқтатылды, телеарналар мен банктер зардап шекті. Windows компьютерлері өшеді. Бұл өзара байланысты ақпараттық технология жүйелерінің нәзіктігін көрсетеді. «Бізге күшті инфрақұрылым және жақсы төтенше жағдайлар жоспарлары қажет».

Алайда Иранның киберкеңісігі  жұмысы үзілмеді

Жаһандық кибер іркілістерден кейін Иранның Ұлттық киберкеңістік орталығы мәлімдемесінде: «Көптеген елдің компьютерлік жүйелеріндегі кең тараған үзілістерге қарамастан, осы уақытқа дейін Иран халқына қызмет көрсетуде ешқандай зиян немесе үзіліс болған жоқ.  Өйткені Иранға санкцияларға байланысты жылдар бойы бұл қызметтерді алуға тыйым салынды, ал жергілікті балама қызметтер сол жылдардан бастап жастар мен ғалымдардың бастамасымен жобаланып, жұмыс істей бастады",- деді.

Иранның Байланыс және ақпараттық технологиялар министрінің орынбасары Амир Мұхаммадзаде Лажорди  де: "Майкрософт жүйелерінің техникалық ақауынан туындаған жаһандық компьютерлік ақау Иранға әсер еткен жоқ және әзірге ақпараттық технологиялар қызметтерінде ешқандай үзіліс болған жоқ",- деп айтты.

Дәл осы тұрғыда Иранның Имам Хомейни (р.а.) әуежайы бас директоры Саид Чаландари: «Имам Хомейни атындағы Теһран халықаралық әуежайы ирандық білімге негізделген бағдарламалық жасақтаманы пайдаланудың арқасында Microsoft корпорациясының мәселелеріне байланысты әлем әуежайларында орын алған ақаулардан аман қалды",- деп хабарлады.

Чаландари бұл салада былай деді: «Теһран Имам Хомейни атындағы халықаралық әуежайдың бағдарламалық жүйелеріне бұрын француз компаниясы қолдау көрсеткен. Оны сол компания үнемі қолдап, қолдап отыруы керек, осы бағытта ирандық жүйені 1,5 жыл бұрын жол және қала құрылысы министрінің қатысуымен іске қосылған және жұмыс істейтін ішкі білімге негізделген топпен дайындау жоспарланған болатын. Иранның, содан бері әуежай жүйесі осы бағдарламалық қамтамасыз етумен ішкі бағдарламалық қамтамасыз ету жұмыс істейді және ешқандай проблемалар жоқ».

Чаландари Иранның басқа әуежайларына қатысты да былай деді: «Шетелдік рейстердің 80 пайызы Теһрандағы Имам Хомейни халықаралық әуежайынан жүзеге асады, ал Иранның Мешхед және Шираз әуежайлары шетелдік рейстердің бір бөлігін қамтамасыз етіп, қолдау көрсетеді, бұл проблема емес».

Осыған байланысты Парса есімді X әлеуметтік желісінің қолданушысы жаһандық кибербұзушылықтардан иммунитеті үшін ирандық бағдарламалық жасақтаманың өнімділігін жоғары бағалап, былай деп жазды:

«Ирандық бағдарламалық қамтамасыз ету Имам Хомейни (р.а.) әуежайын жаһандық бұзылудан қорғады».

Санкцияларды даму мүмкіндіктеріне айналдыру

Айта кетейік, Батыс елдерінің Иранға қарсы ауқымды санкциялары алғашында саяси және экономикалық мақсаттармен жүзеге асырылса, кейінірек ирандықтардың күнделікті іс-әрекетіне кедергі жасау мақсатында салынғандай болды. Бәлкім, сол күні батыстықтар тәуелсіз Иранға қарсы санкция салғанда, Иран өзінің байырғы білімімен бұл қауіптерді мүмкіндікке айналдыра алады деп ойламаған болар.

Ханум Фердоус есімді X әлеуметтік желісінің қолданушысы жазбасында Иранның өзін-өзі қамтамасыз етуіне және Батыс санкцияларының бейтараптануына ризалығын білдірді: «Microsoft жаһандық іркіліске ұшырады, әлемдегі БАҚ, көлік, сауда, денсаулық сақтау жүйелерінің көпшілігі проблемаларға тап болды, бірақ тек Иран, Ресей және Солтүстік Кореяда проблемалар жоқ! Өйткені қатыгез санкциялардың кесірінен олар ұзақ уақыт бойы тәуелсіздікке қол жеткізіп, өмірлік маңызы бар қан тамырларын Батыстың қолынан алып тастады. Жақсылыққа себепші болсын».

БАҚ белсендісі және X әлеуметтік желі қолданушысы Бехруз Шоджаи де Батыстың Иранға қарсы санкцияларының кері әсеріне назар аударып, былай деп жазды:

«Енді санкциялардың неге жақсы екенін түсінесіз бе? Майкрософттың жаһандық бұзылуында Иран толығымен қауіпсіз және сау ».

Ақырында, «Батыстың Иранға қарсы санкцияларын енгізгеннен бері   Батысқа тәуелді болмау мен өзін-өзі қамтамасыз ету өз әсерін көрсетіп отыр» деп айтуға болады. Батысқа тәуелді болмау мысалдарының бірі жергілікті білімге сүйену және ирандық бағдарламалық жасақтаманы пайдалану болды, бұл жаһандық кибербұзушылық мәселесінде жақсы көрсетілді.

Айта кету керек, Иран технологиялық қызметтерді көрсету саласындағы өз мүмкіндіктерін монополиялаған жоқ және қазірдің өзінде тәжірибесімен алмасып отыр.