Гүлстан ұлттық паркі (№173-сабақ)
Шіл 17, 2017 22:56 Asia/Almaty
Бүгін сіздерді Гүлстан ұлттық паркімен таныстырамыз.
Мұхаммад пен Рамин Гүлстан облысына сапары барысында Садық есімді достарымен бірге Гүлстан ұлттық паркіне барады. Гүлстан ұлттық паркі – Гүлстан облысының шығысы мен Солтүстік Хорасан облысының батысында орналасқан қорғалған аймақ. Ирандағы ең көне тіркелген қорғалған аймақ саналатын бұл парк – Иранның табиғи парктерінің бірі. Жабайы табиғатты қорғауға арналған Гүлстан паркі өсімдіктің 1350 түрі және жануардың 302 түріне пана болған. Бұл табиғи парктің аумағы 900 шаршы километрді құрайды. Ол жерден түрлі сарқырамаларды, өзендер мен бұлақтарды көруге болады. Ең қызығы, Ирандағы өсімдіктердің сегізден бір бөлігі, құстардың үштен бір бөлігі мен сүтқоректілердің 50 пайыздан астамы осы паркте тіршілік етеді.
Ілбісін, қоңыр аю мен жыртқыш қабан – аталмыш паркте тіршілік ететін ірі сүтқоректілер. Гүлстан паркінің басым бөлігі оның ауқымы, географиялық жағдайы мен ірі қалалардан алшақ болуына байланысты адам аяғы баспаған күйі сақталған. Осы ну орманның ортасынан Горганды Мешхедке қосатын күре жол өтеді. Имам Резаның (ғ.с.) кесенесін зиярат ету үшін Мешхед қаласына сапар шегетін жолаушылар күре жолдың көркемдігіне байланысты Горган арқылы өтетін жолды таңдайды. Мұхаммад пен Рамин және Садық қазір Гүлстан ұлттық паркінде жүр. Мұхаммад пен Садықтың әңгімесінен бұрын жаңа сөздермен танысайық:
|
күре жол |
джадде |
جاده |
|
әдемі |
зиба |
زیبا |
|
орман |
джӓнгӓл |
جنگل |
|
жап-жасыл |
сӓрсӓбз |
سرسبز |
|
ну, қалың |
ӓмбуһ |
انبوه |
|
парк, саябақ |
парк |
پارک |
|
шамамен |
тӓғрибӓн |
تقریبا |
|
ауыл |
руста |
روستا |
|
ол басталады |
ан ағаз мишӓвӓд |
آن آغاز می شود |
|
ең көне |
ғӓдимитӓрин |
قدیمی ترین |
|
ұлттық парк |
парк-е мелли |
پارک ملی |
|
сияқты, тәрізді |
бе нӓзӓр миресӓд |
به نظر می رسد |
|
бұл жер |
инджа |
اینجا |
|
табиғи |
тӓбии |
طبیعی |
|
көне |
ғӓдими |
قدیمی |
|
міндетті түрде |
хӓтмӓн |
حتماً |
|
жануар |
хейван |
حیوان |
|
жануарлар |
хейванат |
حیوانات |
|
түрлі |
мохтӓлеф |
مختلف |
|
олар тіршілік етеді |
анһа зендеги миконӓнд |
آنها زندگی می کنند |
|
түрлер |
ӓнва |
انواع |
|
түрлер |
гунеһа |
گونه ها |
|
өсімдік |
гиаһ |
گیاه |
|
бар |
воджуд дарӓд |
وجود دارد |
|
өте |
хейли |
خیلی |
|
үлкен |
бозорг |
بزرگ |
|
солай |
һӓминтур ӓст |
همین طور است |
|
тоғыз жүз шаршы километр |
ноһсӓд килуметр морӓббӓ |
900 کیلومتر مربع |
|
аудан |
мӓсахӓт |
مساحت |
|
көруге тұрарлық |
дидӓни |
دیدنی |
|
орта |
вӓсӓт |
وسط |
|
ол өтеді |
ан мигозӓрӓд |
آن می گذرد |
|
қоршаған орта |
мохит-е зист |
محیط زیست |
|
аймақ |
мӓнтӓғе |
منطقه |
|
ықпал |
тӓсир |
تاثیر |
|
Жағымсыз, теріс |
мӓнфи |
منفی |
|
дұрыс |
дорост ӓст |
درست است |
|
өзен |
рудхане |
رودخانه |
|
сарқырама |
абшар |
آبشار |
|
Гүлстан орманының сарқырамасы |
абшар-е джӓнгӓле Голестан |
آبشار جنگل گلستان |
|
биіктік |
ертефа |
ارتفاع |
|
жетпіс метр |
һӓфтад метр |
70 متر |
|
атақты |
мӓруф |
معروف |
|
бүгін кешке |
емшӓб |
امشب |
|
біз қаламыз |
ма беманим |
ما بمانیم |
|
қауіп |
хӓтӓр |
خطر |
|
жабайы |
вӓхши |
وحشی |
|
ол қатер төндіреді |
ан тӓһдид миконӓд |
آن تهدید می کند |
|
мекен |
мӓхӓл |
محل |
|
шам |
черағ |
چراغ |
|
ол қосылған |
ан роушӓн ӓст |
آن روشن است |
|
біз демала аламыз |
ма митӓваним естерахӓт коним |
ما می توانیم استراحت کنیم |
|
жақсы |
хуб ӓст |
خوب است |
|
мен тергім келеді |
мӓн дуст дарӓм бечинӓм |
من دوست دارم بچینم |
|
орман алмұрты |
голаби джӓнгӓли |
گلابی جنگلی |
Енді Мұхаммад пен Садықтың Гүлстан ұлттық паркіндегі әңгімесін тыңдалық:
|
Мұхаммад: Неткен әдемі жол! Неткен әдемі ну орман! |
Мухаммад: Че джаддейе зибайи! Джӓнгӓле сӓрсӓбз вӓӓмбуһи! |
محمد - چه جاده زیبایی ! چه جنگل سرسبز و انبوهی !
|
|
Садық: Парк шамамен Танграх ауылынан кейін басталады. Бұл – Иранның ең көне ұлттық паркі. |
Садеқ: Парк тӓғрибӓн пӓс ӓз рустайи Тӓнграһ ағаз мишӓвӓд. Инджа ғӓдимитӓрин парке мелли Иран ӓст. |
صادق - پارک تقریباً پس از روستای تنگراه ، آغاز می شود . اینجا قدیمی ترین پارک ملی ایران است .
|
|
Мұхаммад: Бұл жер бір табиғи әрі көне орман сияқты. Онда бұл жерде түрлі жануарлар тіршілік ететін болар. |
Мухаммад: Бе нӓзӓр миресӓд инджа йек джӓнгӓле тӓбии вӓ ғӓдими ӓст. Пӓс хӓтмӓн хейванате мохтӓлефи дӓр ан зендеги миконӓнд. |
محمد - به نظر می رسد اینجا یک جنگل طبیعی و قدیمی است . پس حتماً حیوانات مختلفی در آن زندگی می کنند .
|
|
Садық: Ия. Бұл паркте түрлі өсімдіктер мен жануарлар бар. |
Садеқ: Бӓле. Дӓр ин парк ӓнва хейванат вӓ гунеһайе гиаһи воджуд дарӓд. |
صادق - بله . در این پارک انواع حیوانات و گونه های گیاهی وجود دارد .
|
|
Мұхаммад: Онда бұл парк үлкен болуы керек. |
Мухаммад: Пӓс байӓд ин парк хейли бозорг башӓд. |
محمد - پس باید این پارک خیلی بزرگ باشد .
|
|
Садық: Ия. Солай. Бұл парктің аумағы тоғыз жүз шаршы километрді құрайды. |
Садеқ: Бӓле. Һӓминтур ӓст. Ин парк ноһсӓд килуметр морӓббӓ мӓсахӓт дарӓд. |
صادق - بله . همین طور است . این پارک 900 کیلومتر مترمربع مساحت دارد .
|
|
Мұхаммад: Бұл парк үлкен, әдемі әрі көруге тұрарлық болар. |
Мухаммад: Хӓтмӓн ин джӓнгӓл бозорг, бесиар зиба вӓ дидӓни ӓст. |
محمد - حتما ً این جنگل بزرگ ، بسیار زیبا و دیدنی است .
|
|
Садық: Орманның ортасынан өтетін күре жол осы аймақтың қоршаған ортасына теріс әсерін тигізеді. |
Садеқ: ӓмма джаддейи ке ӓз вӓсӓте джӓнгӓл мигозӓрӓд, бӓр мохите зисте мӓнтӓғе тӓсир мӓнфи мигозарӓд. |
صادق - اما جاده ای که از وسط جنگل می گذرد ، بر محیط زیست منطقه تاثیر منفی می گذارد .
|
|
Мұхаммад: Дұрыс. Бұл паркте өзендер мен сарқырамалар да бар ма? |
Мухаммад: Дорост ӓст. Айа рудхане вӓ абшар һӓм дӓр ин парк воджуд дарӓд? |
محمد - درست است . آیا رودخانه و آبشار هم در این پارک وجود دارد ؟
|
|
Садық: Ия. Ақсу сарқырамасы мен биіктігі 70 метрді құрайтын Гүлстан орманының сарқырамасы осы парктің ең танымал сарқырамалары саналады. Бұл паркте өзендер де бар. |
Садеқ: Бӓле. Абшаре Ақ су вӓ абшаре джӓнгӓле Голестан ба ертефа һӓфтад метр, ӓз абшарһайе мӓруфе ин парк һӓстӓнд. Рудханеһайи низ дӓр ин парк джари ӓст. |
صادق - بله . آبشار آق سو و آبشار جنگل گلستان با ارتفاع 70 متر ، از آبشارهای معروف این پارک هستند . رودخانه هایی نیز در این پارک جاری است .
|
|
Мұхаммад: Егер бүгін кешке паркте қалатын болсақ, жабайы аңдар бізге қауіп төндірмей ме? |
Мухаммад: ӓгӓр емшӓб дӓр парк беманим, хӓтӓре хейванате вӓхши ма ра тӓһдид немиконӓд? |
محمد - اگر امشب در پارک بمانیم ، خطر حیوانات وحشی ما را تهدید نمی کند ؟
|
|
Садық: Жоқ. Шамдар жанып тұрған жерлерде демала аламыз. |
Садеқ: Нӓ. Митӓваним дӓр ан мӓхӓли ке черағһа роушӓн ӓст, естерахӓт коним. |
صادق - نه . می توانیم در آن محلی که چراغ ها روشن است ، استراحت کنیم .
|
|
Мұхаммад: Жақсы екен. Менің орманалмұрттарынтергім келеді. |
Мухаммад: Хуб ӓст. Мӓн дуст дарӓм ӓз ан голабиһайе джӓнгӓли бечинӓм. |
محمد - خوب است . من دوست دارم از آن گلابی های جنگلی بچینم .
|
Мұхаммад орманда өсетін алмұрт ағашына барып, жемістерін жинай бастайды. Алмұрттар әбден піскен әлі балғын екен. Олар парктің ортасына қарай барады. Парктің ортасында ағаштар бір-біріне жақын орналасып, олардың бұтақтары бір-бірімен бітесіп өскендіктен, күн сәулесі жер бетіне түспейді. Жақын жерде өзен ағып жатыр. Бір адам өзеннің жағасында балық аулап отыр екен. Судың сылдыры мен құстардың әуені орманның кеңістігіне тараған. Мұхаммад пен достары орманда серуендеп келеді. Алайда олардың жолындағы қалың өсімдіктер мен ағаш бұтақтары олардың еркін жүруіне кедергі тудырды. Сол себепті олар көп ұзамай қайтып оралды. Достар күре жолдың маңында басқа да жолаушылардың қасында шатыр құрып, кешкі астарын ішеді. Күн салқындағаннан кейін шатырда ұйықтаған өте қызық екен. Үш дос ертең Гүлстан облысы ауылдарының біріне барып қайтуды ұйғарады.
