Pse frika nga Trumpi e ka paralizuar Evropën?

Pars Today – Frika e zyrtarëve të Bashkimit Evropian nga tensionet e mëtejshme me presidentin amerikan, Donald Trump, e ka shndërruar kontinentin në një vëzhgues pasiv të zhvillimeve, në vend të një lojtari në skenën globale.

“Frika nga provokimi i zemërimit të presidentit të pabalancuar të SHBA-së e ka transformuar Bashkimin Evropian nga një lojtar gjeopolitik me ndikim në një vëzhgues pasiv.” Kjo është përmbledhja e raportit të gazetës spanjolle "El País" mbi situatën politike, ekonomike dhe atë të sigurisë së Bashkimit Evropian; një fjali që nuk është vetëm një përshkrim i një situate, por një pasqyrë e krizave të shtresuara të Evropës në epokën Trump.

Vite pas shpërthimit të luftës në Ukrainë, krizës energjitike, recesionit dhe ngritjes së ekstremit të djathtë, Bashkimi Evropian është në atë që shumë grupe ekspertësh me reputacion, përfshirë "Bruegel" në Bruksel, Qendrën për Studime të Politikave Evropiane dhe madje edhe Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë, e përshkruajnë si një “moment të vërtetë” për Kontinentin e Vjetër; një moment që tregon se Evropa nuk është as e aftë të përcaktojë axhendën globale dhe as e aftë të menaxhojë kostot e rënda të një rendi botëror në ndryshim.

Grupi i ekspertëve (think tank-u) "Carnegie Europe" ka paralajmëruar vazhdimisht në muajt e fundit se ngritja e Trumpit, me stilin e tij autoritar, transaksional dhe të paparashikueshëm, ka ekspozuar dobësitë e institucioneve evropiane. Brukseli reagon më shumë ndaj krizave sesa vepron, paralajmëron më shumë sesa vendos dhe flet më shumë për autonominë strategjike sesa e bën atë funksional. Ky është boshllëku i rrezikshëm që "El Pais" e quan "paraliza rrënuese e Unionit".

Bisedimet për paqe në Ukrainë e demonstrojnë qartë këtë realitet, kur Uashingtoni dhe Moska, pa praninë e Evropës apo edhe të Ukrainës, përgatitën një plan paraprak, një plan që përfshin lënien e pjesëve të Ukrainës lindore në dorë të Rusisë.

Në një analizë të kohëve të fundit, Qendra për Studime Strategjike me seli në Londër e quajti këtë proces "momentin e largimit të Evropës nga siguria e saj". Në rrethana të tilla, siç shkroi "El Pais", Evropa dhe Kievi, jo si vendimmarrës, por si "palë të pashmangshme", u detyruan të pranonin dokumentin e përgatitur nga Uashingtoni dhe Moska si bazë për negociata dhe të negocionin vetëm për disa nga klauzolat e tij. Kjo është pika, në shkallën gjeopolitike, ku Evropa reduktohet nga një aktor në një vëzhgues.

Ky pasivitet nuk kufizohet vetëm në sferën e sigurisë. Fondacioni "Bertelsmann" në Gjermani e përshkruan Evropën si të zënë në një "boshllëk konkurrues". Raporti thotë se prapambetja industriale krahasuar me Kinën, varësia teknologjike nga Amerika, rënia e investimeve dhe kompleksiteti burokratik paralizues po i pengojnë kompanitë evropiane të konkurrojnë në zinxhirët globalë të vlerës.

Ndërkohë, sipas raporteve nga OECD dhe Instituti Global McKinsey, ekonomia evropiane rrezikon të humbasë avantazhet e saj strukturore në dekadën e ardhshme. Sipas kësaj organizate kërkimore, nëse reformat industriale dhe teknologjike vonohen, boshllëku midis BE-së dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës e Kinës do të bëhet "i pariparueshëm" brenda pak vitesh.

Kjo është ajo që Mario Draghi, ish-presidenti i Bankës Qendrore Evropiane, e ka përshkruar si "një kërcënim për sovranitetin evropian": Evropa nuk po prodhon, as nuk tërheq kapital, as nuk po rrit fuqinë e saj të fortë.

Në nivelin politik, përparimi i pamëshirshëm i partive të ekstremit të djathtë dhe shembja e barrierave tradicionale kundër partive ekstremiste e kanë komplikuar më tej situatën në shtetet anëtare të BE-së. Instituti "Jacobs" e quan këtë proces "një vrimë të zezë për politikat evropiane të migracionit, të drejtat e njeriut dhe diplomacinë kolektive". Dështimi i BE-së për të dënuar sulmet e regjimit sionist ndaj Gazës dhe për t'u marrë me krimet e të drejtave të njeriut në rajon është një simbol i kësaj prishjeje të kohezionit politik.

"El Pais" vëren se Evropa nuk ka arritur të miratojë një qëndrim të unifikuar edhe për një çështje të qartë dhe humane. Kjo është një shenjë se nyja e pasivitetit në Bruksel është më themelore sesa disa dallime të zakonshme politike.

Trump, në këtë kontekst, nuk është vetëm një sfidë e përkohshme, por edhe një "përshpejtues i një krize strukturore"; ajo që analistët e Këshillit për Marrëdhëniet me Jashtë të Evropës e quajnë "efekti i përshkallëzimit Trump".

Me stilin e tij të arritjes së marrëveshjeve, presidenti amerikan po e shtyn Evropën të pranojë marrëveshje tregtare të pabarabarta, të rrisë shpenzimet e sigurisë dhe të shkojë në akord me plane që nuk janë hartuar në interes të Evropës, por në përputhje me logjikën e fitimit dhe humbjes së Uashingtonit. Plani i paqes për Ukrainën, për të cilin "El Pais" thotë se është "në thelbin e tij një marrëveshje me Moskën dhe një transferim i kostove në Evropë", është një shembull kryesor i këtij trendi.

Në një mjedis të tillë, fjalët e presidentes së Komisionit Evropian Ursula von der Leyen për një “moment pavarësie evropiane” tingëllojnë më shumë si mendim i dëshiruar sesa realitet. Komisioni Evropian është lodhur nga valët e njëpasnjëshme të krizave dhe kjo konsumim, sipas analistëve në Qendrën e Politikave Evropiane, mbart një rrezik të dyfishtë: që BE-ja të arrijë në një pikë ku nuk mund të imagjinojë më as vendime të vështira, e lëre më t’i zbatojë ato.

Sipas gazetës "El Pais", Evropa nuk mund të mbështetet më në modelin e vjetër të “energjisë së lirë nga Rusia, mallrave të lira nga Kina dhe sigurisë së lirë nga Amerika”; ky model është shembur. Nëse BE-ja nuk mund ta braktisë shpejt “frikën nga Trumpi” dhe të bëhet një “fuqi pragmatike”, ajo nuk do të ketë një vend efektiv jo vetëm në bisedimet e paqes në Ukrainë, por edhe në arkitekturën e rendit të ri botëror.