Шукӯҳи "Нишумору" достони як иттиҳоди зиддиистиъмории эронӣ-ҷопонӣ

Порс-тудей-Англис пас аз миллишудани санъати нафт дар Эрон дар баёнияи расми эълом кард ҳар кишваре ки аз Эрон нефт бихарад, бояд мунтазири иқдоми Англия зидди худ бошад. Ҷопон аммо зери бори ин нигоҳи султагарона ғарбӣ нарафт.

Эрон ва Ҷопон ба унвони 2 кишвари муҳим дар ғарб ва шарқи Осиё ҳамвора равобити дустонаи бо якдигар доштаанд ; робитае ки беш аз 1500 сол аз он мегузарад .

Бар асос ёфтаҳои пажуҳишгарон ва бостон­шиносони қидмати равобити Эрон ва Ҷопон ба замони силсилаи сосониён дар Эрон ва ҷодаи абрешам боз мегардад. Дар як нигоҳи кулли метавон гуфт: Ҷопон ҳамвора дар радифи аввалинҳои дустӣ ва иртиботот бо Эрон қарор дошта аст .

Дар ин матлаб аз Порс-тудей нигоҳандохтаем ба яке аз нуқоти атфи ин робита ки марбут ба даврони наҳзати миллишудани санъати нафти Эрон ва моҷарои нафткаши ҷопонӣ нишумору аст .

Пас аз ҷанги ҷаҳонии дувум ва замоне ки Ҷопон саъй дар бозсозии худ баъд аз ҳамалоти Амрико ва муттаҳидонаш дошт, ин кишвар ва санъати нафти он ниёзманд ба шарикӣ мутмаин буданд ки битавонанд аз он нафт бихаранд . Дақиқан дар ҳамин давраи замонии санъати нафт дар Эрон миллӣ шуд ва дар паии он давлатҳои Англис ва Амрико дар чорчӯбии ғайриқонунӣ саъй карданд фуруши нафти Эронро маҳдуд ва Эронро дар таҳрими нафтӣ қарор диҳанд .

Англис бавижа пас аз миллӣ шудани санъати нафт дар Эрон дар баёнияи расмӣ эълом кард ҳар кишварӣ ки аз Эрони нафти бихарад , бояд мунтазири иқдоми Англияи зидди худ бошад . Ҳадаф он буд ки бо ҷилавгирӣ аз фуруши нафт , иқтисоди Эрон аз кор биафтад . Ин нахустин таҳрими иқтисодии Эрон дар таърихи муосир маҳсӯб мешавад.

Аз онсу , ширкати ҷопонӣ « идаи митсў » низ ки қасди эҳёии санъати нафту санъати полоишгоҳии ин кишварро дошт ва аз шуҷоати давлату миллати Эрон дар баробари истеъморгарон хабар дошт , тасмим мегирад ин таҳримро бишиканад ва аз Эрон бе воситаи нафти бихарад .

Молик ва мудири ширкати идаи митсуи ибтидои бародари кучаки худ кӣ сукаҳро дар пӯшиши хабарнигор ба Эрон мефиристад то бо давлати Мусаддиқ музокира кунад. Дар 22 марти 1953 киштии нафткаши ширкати идаи митсуи мавсӯм ба "нишумору" бо 55 хадама аз бандари Куба ба роҳ меуфтад . Мақсад дар ибтидои Арабистони Саъудӣ муаррифӣ мешавад ; аммо киштӣ дар ҳақиқат ба суи бандари Ободони Эрон ҳаракат мекунад .

Киштӣ дар халиҷи Форс бо парчами Ҷопон аз миёни новҳои англисӣ убур мекунад ва дар соъати як бомдоди 10 апрел, дар торикии обҳои Ободон , дар борондози шумораи 19 бандари ободон паҳлу мегирад . Билофосилаи боргирии нафт оғоз мешавад ки ҳудӯди ду рӯз ба тӯл май анҷомад . Пас аз эътои ҳадоёе аз давлати Эрон ба нохудои киштӣ «тотсуӣўи неи ой то» , нишўморўи субҳи рӯзи понздаҳуми аврел 26 фарвардин аз ободон ба роҳ меуфтад ва дар фазойии оканда аз нигаронӣу изтироб аз обҳои кам умқи халиҷи Форс аз канори киштиҳои англисӣ убӯр мекунад . Нишўморўи нуҳуми аврел 19 урдибиҳишт дар бандари коўосокии ҷопон паҳлу мегирад ва ба ин тартиби таҳрими золимонау истиъмориро бо иқтидор дар ҳам мешаканд .

Идаи митсўи билофосила дар мусоҳибае таърихи эъзоми баъдии нафткаши нишўморў ба Эронро эълом мекунад то таҳрими Англияро комилан беасар нишон диҳад .

Давлати вақти Эрон низ бо тавваҷуҳ ба ин ки Ҷопониҳо даст ба як иқдом шуҷоъона зада буданд , ҳазина ӣ ин нафтро як ҳадя аз ҷониби миллати Эрон ба миллати ҷопон эълом кард .

Дар идомаи давлати Англия ки иддаои моликияти нафти харидорӣ шударо дошт , ду бор аз ширкати идаи митсў шикоят мекунад . Бори аввали рой ба суди идаи митсў содир мешаваду бори дувум бо музокираи Ҷопониҳо , Англияи шикояти худро пас мегирад ва аз ширкати идаи митсў узрхоҳӣ мекунад .

Ин воқеа ки ба унвони киштӣ « нишўморў » шинохта мешавад , аз нуқоти атфи равобити ду кишвараст ки солҳо пас аз он ҳамеша ва дар мақотеъи мухталиф аз он ёдоварӣ шуда ва ба муносибатҳо ӣ мухталиф ба он руҷӯъ шудааст .

Аз ин воқеа ба унвони самбули аз дусти ва иртиботи амиқ ва иттиҳоди зиддиистиъмории байни ду кишвар ёд мешавад .

Воқеаи киштӣ « нишумору » он қадр дар равобити Эрону ҷопони таъсиргузор буд ки бар асоси он ҳатто як китоб ва як филми синемоӣ дар ҷопони таҳия шудааст . Румон “ мардӣ ки ӯро бо лақаби дузди дарёӣ май номиданд “ ( A Man Called Pirate ) асар « ноӣўкии ҳёкўто » ки дар соли 2013 пурфуруштарин китоби сол ҷопон шуду филми синемои сӯхти расон ( Fueled The Man They Called Pirate 2016 ) ки дар аинбораҳаст .

Нуктаи ҷолиби вақойиъи он даврон , нома « идаи митсў » раиси ширкати Ҷопонии хитоб ба хадамаи киштӣ « нишўморў »аст ки менависад : « Эрониҳо шуҷоъ ҳастанду ҷилавии англисиҳо истодаанд ҳарчанд ки тавассути 7 ширкат , муҳосираи нафтӣ шудау киштӣ нишўморўаст ки бояд ба Эрон кумак кунад . »

Тарҳи миллӣ шудани санъати нафти Эрони 20 марти 1951 бо пешниҳоди аъзои камиссиюни нафт дар маҷлиси Эрон ба тасвиб раседу нафти Эрон ба таври расмӣ миллӣ шуд .

Пас аз як давраи сиёсии пуртаниш бо миллӣ шудани санъати нафти Эрон , дасти Англис аз санъати нафти Эрони қатъ ва ин мавзӯи мунҷар ба оғози хурӯҷи тадриҷии англисиҳо аз минтақа шуд .

Миллӣ шудани санъати нафти Эрон ҳамчунин нуқтаи атфӣ дар таърихи таҳаввулоти сиёсии минтақаи ғарби Асия буд . Миллӣ шудани канали суез дар Миср низ ба раҳбарӣ “ ҷамоли Абдунноср “ аз миллӣ шудани санъати нафти Эрон улгӯ гирифт .