Ğərbədə insonə həxon

Ğərbədə insonə həxon

Nokəçəti  ğədimə vaxtonku insoni cəmiyyətiyyətədə movcud bıə iyən tarıx şoydəti kardedə ki, hejo məzlum iyən zəyifə insonon çı bəşəri camiyə sərvətin iyən ğudrətinə şəxson tərəfiku istismar bıən və çəvonku suyi-istifodə kardəşone.nəhoyətən qıləy zəmon ome rəse ki,bəşəri camiyə bə istismarək dastə ələyh ğıyom kardeşone və ım əməlışon bə oxo rosneşone.həlbəttə, nokəçəti ləğv kardey(slavery abolition) qırd kişvəronədə eyni zəmonədə bıəni.

Mıosirə tarıxədə Miladi 960-ə sori çı nokəti iminə tarıx bə hisob omeydə.bın sori Duk Veniz “çominə Pitro Kandyano” nokətiş ğədəğən elon karde.çəy bədiqə qırd dınyoədə hukuməton iyənde bədiqə nokəon hıriye-həvateyışon  ğədəğən kardeşone.nokəti klassik iyən ğədimiyə surətədə ləğv bıəbe,əmmo bə kali sərvətinə fərdon tələbi əsos nokəçəti nuyə formədə insonon rabitəonədə mutəcəlli iyən zohir be.istemari devron buruz beyədə iyən Amerkə və Avropə məmləkəton Afrikə ğitə kişvəron iyən kali  Asiyə kişvəron bəştə mustəmləkə peqordıneyədə, nokəti tojə formə bə əməl ome.

Nokətiku qıləy umumi təsəvvır beyədə,Afrikədə bıə nokəçəti ticorət bə odəmi zehn omeydə. qıləy zəmon ki,siyuə ğitəku bıə nokəon de Atlantik okeyani vositə bə Amerkə iyən Karayib dıyo ətrof ovoştıney bedəbin ta əvon tov vardənin nıbə iyən saxtə koon əncom bıdəyn.ın məsələ de tobə 1807-ə miladi sori və de tosə nokəçəti ğədəğən bıey movcud be iyən kali fərdon bın bovədə bin ki,ım nokəon boçəvon əmrədə hozzı bıeyro ofəyə bıən və əvon bəbe çı sipiyə puston xıdmətədə bıbon.ısət dınyo məxloği əksəriyyət nokəti qıləy yavə əməl zıneydən.əmmo bə rəvoc pəydu kardə təsəvvıri əks,ısət həm nokəti tojə ğalibədə dınyo bəzi noxtəonədə dəvomış heste.

Deməkə ki,insonon istismar kardey iyən nokəçəti mızəmmət bedə iyən qıno hisob bedə, mıxtəlifə səbəbon boyis bıə kali camiyə pusti jiyədə,ijən bəzi fərdon bə co şəxson de nokə çəşi erəxon.nokəti qırd dınyoədə bə oxo rəsəni iyən insonon əsir kardey və çəvonku suyi-istifodə kardey vıjor xeyli rovnəğ pydu kardəşe.ısət bə bə suyi-istifodə məruz mandə modern iyən mıosirə nokəti kardə kəson statistikə bə dast vardey xeyli  həm sodə ni.ıəst nokəti ələni iyən oşko ni,əmmo ısət təxminən zıney bedə ki,ziyodə insonon məxfiyonə formədə nokəti şikilədə çəvonku oko doey bedə.

Britaniyə milli cinoyəton təşkilot ıştə hisobotədə elonış kardə ki,Britaniyədə modernə nokəti çı ğanuniyə onemonon təsəvvır kardə çiysə vey rəvocış pəydu kardə.statistik məlumaton nışon doydə ki,Britaniyədə çandə həzo inson bo modernə nokəti ğıboni bedə.Vill Kerr İngiltərə milli cinoyəton aqentəti mudironku qıləyni elonış kardə ki,nokəti ğaşaği ğıbonoon statistik məlumati rəğəm 3800-sə vey,miladi 2016-ə sori de Londoni devləti vositə elon bıə.əy voteşe ki,əmə çanədə vey dumo modernə nokəti bınəvəmon,ziyodə fakt iyən sənədon mışohidə bəkardemon ki,çokonə hevujə şikilədə çı insonoku bənə nokə oko doəşone.