Şiiə yolə alimon-12-Şeyx Murtəza

Seyyid Murtəza qıləy bə ağli meylış bıə mutəfəkkir be.əv hisob kardedəbe ki,bo Xıdovəndi vucudi isbotiro,ağli iyən istidloli dumo nəve vocibe və bın koyədə fəğət bə dini mətnon istinod kardey nibəbe.çıro ki,dini mətnon həm bəvədə etıbo pəydu kardedən ki,çəy bənav Xıdovəndi vucud de ağli roy vositə isbot kardey bıbu və çəy kali sıfəton hən zıney bıbu.Seyyid Murtəza ın əğedə Kərimə-Ğıroni təlimonədə be ki,usuli din min cumlə bə Xıdovənd,nıbuvvət,imomət,miad iyən ədoləti etığod ki,həyğtədə ımon islomi etığodon əsosin, fəğət bə təğlid iyən bə cokəson sıxani əsos ğəbul kardey nibəbe.bəlkəm,bəpe ın usul de insoni ağliku oko doey vositə isbot bıbu.bın zəmon çı dini co rukn və prinsipon ğəbuli koyədə bəpe çı dini mətnonku komək sıey bıbu.Seyyid Murtəza əğayid iyən kəlomi məbhəsonədə bə ağli huccət iyən dəlil bıey təkid kardedəbe və de ağli mıxolif bıə har qıləy çi botıl hisob kardedəbe.bəçəy xoto,kali rəvoyəton de ağli  ziddiyyət pəydu kardeyədə,çı ağli tərəfi qətedəbe və etığodış hestebe ki,bəmə rəsə qırd rəvoyəton  luzumən səhih ni.çun, Seyyid Murtəza jimoni zəmonədə Mu`təzilə həm  Bəğdadədə fəal bin və əvon həm inev bə ağli meylışon bıə cərəyon bin,əve kali qıləyniyon Seyyid Murtəza Mu`təziləşon hisob kardə.qıləy holədə ki,ım jıqo ni və Əv de şiiə mutəfəkkiri nomi bənə imomət, ismət,ilahi və bəşəri irodə bıə bəzi  muhimmə əsl və prisnsiponədə de Mu`təzilə mıxilofət kardedəbe və etığodış hestebe ki,ehanə bo dini hukmon isbotiro qıləy mevzuyədə nəğli dəlilon mevcud bıbu,ağl ıştən coyli şəri hukmi kəşf kardey zıneydə.Əv.həmçinin şiiyə fiğhədə ictihodi metod və şivə navəjənonku qıləyni be…

Seyyid Murtəzaku bo şiyə aləmi vey boho ğeymətinə əsər və təlifon yadiqor mandə.mərhum əllamə Əmini Əlğədir kitobədə 86 qılə əsərış zikr kardə ki,çəy kitobonku qıləyni de vist həzo beyti bıə şeri divane.Seyyid Murtəza fiğhi əsəronku bə “Əlintisar” kitobi işorə kardey bəbe.ım kitob ki,sıftənə fiğhi kitobonkuye ki,bə şiyə de əhli-sınnəti miyono bıə ixtilofon işorə kardedə və bə şiyə məxsus bıə hukmon şomile.Seyyid Murtəza muhimmə əsəronku qıləyni “Ənnasiriyyat” kitobe ki,ıştə cədd nasir Kəbiri fiğhi nəzəriyyə şərhədə nıvıştəşe.həmçinin şiyə usuli elmədə həmməysə komilə sıftənə “Əzzəriətu ila usuliş-şəriə” kitobe və bın kitobədə çı əhli-sınnəti nəzəon barədə mıhokiməş kardə.ın kitobi çı şiyə usuli elmi bə formə dəşey sıftənə və çəy çı əhli-sınnəti usul elmiku mıstəğil bıey bə hisob omeydə.Seyyid Murtəza coqləyni əsəronku bə Əmali kitobi işorə kardey bəbe ki,fiğh,təfsir,hədis,şer iyən ədəbi fənnonədə bıə mevzuon iyən bə imoməti həxədə bıə Şafi kitobi işorə kardey bəbe.

Seyyid Murtəza ıştə jimoni zəmonədə veyə şehrətış hestebe və votedən ki,çəy dərsi məclison ziyodə rovnəğış pəydu kardəbe və ə devroni kali  məşhurə şəxson bəçəy dərsi məclison şedəbin və hətto çəy məclisonədə çı Şeyx Mufidi məşhurə şoqirdon həm iştirok kardedəbin.çəy qıləy dıjdə kəş hestebe ki,əvış mədrəsə kardəbe və bənə fiğh,kəlam,nucum(astronomiyə) və riyozi dərson əyo tədris kardedəbe.həmonə rujiqorədə elmi aşığon  diyəroə məntəğonədə  bə Bağdad omeydəbin ta bənə Seyyid Murtəza bıə qıləy alimi elmiku istifodəkon.əmmo,çın tələbəon veyni boştə jimon iyən təhsili ehtiyocon təmin kardero zəhmətədə bin. Seyyid Murtəza ıştə kə ibaxşış bo elmi əhli coş karde.əv iminə şəxs be ki,ıştə kəş de”darul-elmi” nomi bo mınozirə və elmi bəhson dəvordıneyro hozzış karde və çı tələbəon xıdmətədə qıləy dıjdə kitobxonəş noşe. kitobon de dasti nıvştə və çapi sənaye nıbə qıləy zəmonədə Seyyid Murtəza kitobxonədə həşto həzo kitob mevcud be.çəy Darul-Elmədə har daniku tələbəon pəydu bedəbe ki,qırd əvon bə Seyyid Murtəza çokə əxloğ iyən rəftori səmt cəzb bıəbin. Seyyid Murtəza bın zəminədə vey erjin və ğeymətinə koonku qıləyni həm bəy məxsus bıə diyonku qıləyni bo alimon v fəğihon koğəzon təmin kardero vəğf kardey be…