Şiiə yolə alimon-17- Şeyx Təbərsi

Fəzl ibn Həsən Təbərsi Hicri-Ğəməri penc və şəşminə əsrədə (468 -548 ğ) şiyə yolə alimonku iyən Kərimə-Ğıroni təfsirəvononku bıə.Şeyx Təbərsi çandə qılə Kərimə-Ğıroni təfsiri soybe ki, çəvon miyono “Məcməul-Bəyan” təfsiri veyə şehrətış heste və vey məşhure.Əv,Hicri-Ğəməri 468-ə sori bə dınyo çəşış oj kardə və çəy pı bəy Fəzli nomış noe.Əllamə Məclisi jıqo hisob kardedə ki, ”Təbərsi” kəlmə ərəbi zıvonədə çı farsi Təfrişiku peqətə bıə və bə həmonə dəlili xoto,Təbərsiş çı Ğomi ətrofəfədə bıə təfrişi əhlış zınə…

Təbərsi xanedan çı şiyə məşhurə xıyzononku bə hisob omeydə.çəy pı Həsən ibn Fəzl ıştə zəmonə və əsri alimonku bıə və çəy fərzənd Rəziyuddin,Həsən ibn Fəzl Təbərsi həm bənə həşi çı elm,zohd iyən təğva osmonədə dəvəşedəbe.Əv,ıştə pı şoqird be və ziyodə kitobonış, min cumlə “Məkarimul-Əxlağ” kitobış təlif kardə.Fəzl ibn Həsəni ıştə hırdənəti iyən təhsili devronış çı həştminə İmom Əliyyibni Musərrıza(ə)-i mələkutiyə barqo və hərəmədə dəvordınəşe və ibtidoyi elmon dəvardey bəpeştə,de islomi elmon təhsili məşğul be iyən dini yolə alimon məclisonədə iştirok kardeşe.Əv,bənə ərəbi ədəbiyyot,ğiroət,təfsir,hədis və fiğh,usul və kəlom və sayirə elmon bə dast vardeyədə fovğəladə cəhdonış karde.joqo ki,Əv,çın elmon har qıləyniyədə  qıləy nəzə soyb be.deməkə ki,bə zəmoni mədrəsəonədə bənə hisob,cəbr və muğabilə elmon rəvocış pəydu kardə nıbe,əmmo əv,bə həmonə elmon səmt hərkətış karde və çı riyazi elmon nəzə soybonku qıləyni bə hisob omeydəbe….

Yolə alim iyən bioqrafiyə nıvıştəkəson Təbərsi de yolə mıştəhid iyən fəğih nomi ğeyd kardedən. Təbərsi de inoyəti bə Kərimə-Ğıronədə bıə pensa qıləsə veyə ibodət iyən muamilə hukom işorə kardedə və ıştə təfsiri kitobonədəçı fiğhi mevzuonku bəhs kardedə.Əv,sıftədə islomi mıxtəlifə fırğəon nəzə bəyon kardedə,çən peşoçı şiyə nəzə şəhr kardey bəpeştə,ıştə nəzə həm de fətvo nomi izhor və elon kardedə.Şiyə ziyodə dıjdə alimon bəçəy nəzə və rayon dığğətışon kardə.

Şeyx Təbərsi təğribən 54 sor Məşhədədə sakin bıə və peşo Hicri-Ğəməri 523-ə sori bə Səbzivar şəhri yolon dəvəti əsos,bə həmonə şəhr kuçış karde.çıro ki,həmonə şəhrədə bo dini tərvic,kitobi təlif iyən şoqirdi tədrisi zəminədə ziyodə imkonaton mevcud be…

Şeyx Təbərsi Səbzivar şəhrədə sıftənə hərəkət,”Mədrəseye Dərvazyeye İrağ” nomo mədrəsə yolyəti məsuliyyəti ğəbul kardey be ki,deçəy rəhbərəti ım mədrəsə bə qıləy hevuj iyən əhəmiyyətinə elmiyyə hovzə təbdil be.çın məkoni elmi iyən fərhənqi qəncinəti,bə İroni diyəroə noxtəku omə ziyodə muhəssil və dərs omutəkəson cəzb bıey boyis be.cıvonə tələbəon de bə dini kəmol iyən xıdməti rəsey eşği,həmonə mədrəsədə de elmi təhsili məşğul bedəbin və bənə fiğh iyən təfsiri bıə mıxtəlifə elmon çı Şeyx Təbərsi palu omutedəbin.Şeyx Təbərsi visto-penc sor ıştə vey çokə rujonış Səbzivari şəhrədə de dini tələbəon perosney,kitobi təlif iyən təhğıği ko dəvordıneşe.həmonə şoqirdon ki,peşo çı elm iyən zıney osmonədə bə həşi dəvəşin ki,min cumlə çəvonku hejo bənə bə şeyx Təbərsi ıştən fərzəndi və “Məkarimul-Əxlağ” kutobi soyb yəni bə Rəziyuddin Həsən bin Fəzl Təbərsi,həmçinin bə “Muəllimul-Uləma” kitobi muəllif İbn Şəhr Aşub Mazəndərani,bə “Fehrest” kitobi muəllif Şeyx Muntəxəbuddin,Ğutbuddin Ravəndi və Şazan ibn Cəbrəyili işorə kardey bəbe…..

Şeyx Təbərsi həmməysə məşhurə əsər ”Məcməul-Bəyan” təfsiri kitobe.Əllamə Əmini “Şuhədaye-Fəzilə” kitobədə bə Şeyx Təbərsi elmi məğami işorə kardə holədə nıvıştedə:” de Şeyx Təbərsi nomi məşhur Əminul-İslom çı elm iyən ayəti hidoyəti pərçəmdor iyən navəjən be. Əv,çı dini məşhurə alimonku və şıyə məzhəbi navəjən və rəhbəronku bə hisob omeydə.çəy “Məcməul-Bəyan” təfsir coyli kafi və vəs kardedə ki,çəy elm və fəzli dıyo bıey nışon bıdo və oşkoko.qıləy təfsir ki,bəvədə həyğəti nur voyedə və elmi şua və ilahi vəhyi bəsirət dətıvedə.qıləy kitob ki,hiçkəs çəyku be ehtiyoc bıey əzıni”…..