Şiiə yolə alimon-29

Vəynə bərnomədə Hicri-Ğəməri haftminə əsrədə jiyə şiyə yolə alimonku qıləyni bıə Xacə Nəsirəddin Tusi iyən çəy ofəyəvonəti həxədə bəhs kardemone.ım mislış nıbə nabiğə və istedod çı şiyə bənə kəlam,fəlsəfə,irfan,riyaziyyat və nucum yəni astornomiya bıə mıxtəlifə elmonədə çı islomi dınyo həmməysə vavriski doə çehrəonku be ki,ta çandə səron bədiqə həm çəy elmi noliyyəton ğərb iyən şərği elmi mərkəzonədə tədris bedəbe.Əv çı İroni Xorasani Tus şəhriku be, əmmo bə Rey,Ğom və İraği səfəş kardəbe ki,bə zəmon çı islomi dınyo muhimmə elmi mərkəzonku bə hisob omeydəbe və çəy qıləy barz və mehtərəmə məğamış hestebe.bəçəy muhimmə elmi əsərənku bə “Şərhu İşarati İbn Sina”,”Əxlaği-Nasiri və”Təcridul-Etiğad” kitobon” işorə kardey bəbe ki,de tərtibi çı şiyə fəlsəfə,əxloğ iyən kəlami sahədə nıvıştə bıə və çə zəmoniku de tosə ısət çı elm iyən təhğıği əhli dığğəti mərkəzədə bıə....

Həmçinin vəynə proqramədə işorəmon karde ki,Xacə Nəsirəddin Tusi muhimmə hərəkətonku muhimmə qıləyni mərağə rəsədxonə təsis kardeye.ım rəsədxonə de tobə teleskopi ixtiro kardey zəmoni bənav həmməysə dıjdə iyən mıosirə rəsəxonə be və min cumlə bənə Çin,İstanbul iyən Hindıstoni bıə çandə qılə rəsədxonə həm çın rəsədxonəku peqətə bıə.Mərağə rəsədxonə  fəğət bə astovəon məxsus nıbe,bəlkəm qıləy hevujə elmi mərkəz be ki,həmonə ruji veyni elmi şaxəon əyo tədris bedəbe.Xacə Nəsirəddin Tusi təsis kardə Mərağə rəsədxonə boyis be ki,bə monğolon həmlə xoto pevolo bıə alimon,həmonə elmi mrəkəzədə cəm bin və çosa həzo cildinə kitobxonə əyo qırdə kardey be.ım hərəkət bə zəmon  be ki,monğolon vironəkə həmləon bə elmi əsəron çı miyoniku şıey iyən kitobxonəon sutey və alimon kıştey və fərari bıey boyis bıəbe və ım həyoti hərəkət çı İronıjon iyən şiyə elmi mirosi oqteyədə qıləy yolə rolış ifo kardə…..

Xacə Nəsirəddin Tusi Hicri-Ğəməri haftminə əsrədə elmi dınyoədə mislış nıbə roliku əlovə,əm şiyə yolə alim siyosi cəhəto həm yolə rolış ifo kardə və çı monğlon təsəllut pəydu kardə zəmonədə mısılmınon coni oqəteyro,qıləy bə tərifi loyığ və dığğət kardəninə rolış ifo kardə.çı moğolon bə İroni səmt bıə vəhşiyə həmləon zəmoniku ki,sıftədə çı Xorasaniku bino be və 40 sori mıddətədə de tobə Bəğdadi ki,çı Əbbosi xilofəti mərkəz be,de tobə əvrə hərəkətışon karde və çəvon ərməğon vardə çi fəğət ğətl iyən viron kardey be və bın məsir iyən royədə çəvon mığobilədə hiç qıləy ğudrət mandeyış nızıne.çoko ki,Xarrəzmşahon və İsmayiliyon ki,qıləy ğoymə ğalədə ki,200 sor çı Səlcuğiyon mığobilədə mığovimətışon nışon doəbe,çın moğolon vədə vırto-volo be.jıqo qıləy mevğıyyətədə ki,intizor şedəbe islomi mədəniyyəti əsəron de məhf bıey dimbədim be və İron iyən İrağədə islom və şiyə baği mandey təhlukəş hestebe,bənə Xacə Nəsirəddin Tusi bıə şiyə yolə alim bə toykiyəton nuri umuş doe.