Şiiə yolə alimon-31

Monğolon bə İroni dı kərə həmlə,şəhron təxrib iyən bepənohə milləti ğətlı-amm kardey bədiqə, Xacə Nəsirəddin Tusi  boştə coni nicot doeyro bə İsmailiyyon ğalə dəvite.ın ğalə bəştə ğoyməti xoto,bəsə coqlə vıronku vey əmniyyətış hestebe.qıləy zəmon ki,monğolon bə İsmailiyyon ğalə həmləşon karde, Xacə Nəsirəddin Tusi de ağılmandəti təklifış doe ki,bəpe çın mədəniyyətiku bə diyəro bıə ğovmi vədə təslim bıbəmon və deəvon bəico hərəkətkəmon.çı Xacə ın hərəkət boyis be ki,həm islomi fərhənq və həmən veyə mısılmınon çı monğolon həmələku ıştə coni peroxnon.

Xacə Nəsirəddin Tusi nəyinki,çı şiyə alimon miyono qıləy barzə vırəş hestebe,bəlkəm əhlı-sınnəti alimon həm deştə zıvonon bə ım yolə alimi tarifonışon votə.əhli-sınnəti yolon Xacə bənə qıləy fəzilətinə merd,çı elm,təvazukor,xoş bəyon,xoş rəftor,siyosətmədor,qıləy barzə məğami soyb və islomi məsələonədə nəzə soybışon zınə və çın yolə alimi mığobilədə səşon təzim kardə.

İbn Fəvəti Hicri-Ğəməri 7-8-ə əsri mısılmonə alim və Mərağə kitofxonə kitobdorə şəxs votedə: ”Xacə qıləy fəzolətin,əxloğin,çokə rəftorin və sodə merd be və hiçvaxti çı ikəsi tələbiku norohət bedə nıbe və çı hiçkəsi hacəti rədd kardedə nıbe və həmməkəs çəy rəftoriku rozi be”.əhli-sınnəti torıxəvononku qıləyni  İbn Şakir həm  çı Xacə əxloği həxədə jıqo votedə:”Xacə vey ğəşənqə surətış hestebe və əv kəromətin,səxovətin,həlim,xoş rəftor və zırənq be və ıştə rujiqori siyosətmədoronku qıləyni bə hisob omeydəbe”……

Xacə Nəsirəddin Tusi i umr sıst nıbə cəhdi bədiqə,Hicri-Ğəməri 672-ə sori Zilhiccə manqi 18-ə ruji Bağdadədə rehlətış karde.Əv ki.i umr bə mısılmonə camiyə xıdmətış kardəbe və qıləy holədə bəfotış karde ki,çı vəğfon iyən alimon koon bə səhmon dənoeyro bə Bağdad səfəş kardəbe.çoko çı Xacə vəzyət bevəc be və vindeşe ki,çın dınyoku şeydə,vəsiyyətış karde:”mıni çı Haftminə İmomi kəno dəfnkənən və çın pənohqoyku xaric məkənən və çə həzrəti pokə hərəmi palu bə zəmin dəspardon”.həmçinin vəsiyyətış karde ki,çun əy çı İmom Mosə Kazım(ə) və nəvminə İmom Cəvad(ə)-I hərəmi kəno dəfn bəbe,çəy ğəbi səpe çəy elmi xısləton həxədə hiç qıləy çi nıvışton.çəy şoqirdon vey isrorışon karde ta qıləy ayə ya hiç nıbu çəy nıvıştə şeronku qıləy beyt  çəy ğəbi sığısə bınıvışton ta omə nəslon həmonə ğəbi soybi bızınon.əmmo,Xacə Nəsir hamyedə:”fəğət çımı nomi çımı ğəbi səpe bınıvştənən.zira,qıləy zəmon ki,çımı ğəb çın dıqlə İmomon miyonoe,həni loyığ ni bəçımı ehtıromi boyis bıə qıləy kəlmə çımı ğəbi səpe nıvıştey bıbu.ehanə qıləy çi həm nıvışteyon piye,Kərimə-Ğıroni ım ayə nınıvıştənən:və kəlbuhum…(Kəhfi mıborəkə surə 17-əayə və ın ayə bə Əshebi-Kəhf və bəçəvon sıpə ayide ki,çı Mağarə vədə nıştəbe).

Muosırə İronıjə arif,həkim iyən fəğih bıə Əllamə Həsənzadə Amuli bın barədə nıvıştedə:hikmət, fəlsəfə,irfan,riyaziyat,fiğh və usul,ulume-ğəribə,memorəti və muhəndisəti sahədə ım həmmə kitobon və Mərağə rəsədxonə binəkə və İlxaniyon ziyci soyb və bilaxirin Xacə Nəsirəddin Tusi ki,bəy “ustade-bəşər” yəni bəşəri ustod votedən.haftminə imomi mığobilədə vəsiyyət kardedə ki,çəy ğəbi səpe bınıvıştənən.”və kəlbuhum….ım bın mənoədəy ki,mı bənə Əshabi-Kəhfi sıpə Əyimməye-Əthari(ə)-I məzari astanədə Kazımeyni şəhrədə bəsə zonusə nıştəm.bın hikoytədə de mərıfəti pur bıə dıjdə xəzinəon məxfiye……