Şiiə yolə alimon-33

Muhəğğiğ Hilli çı şiyə fəğihon yol iyən məşhurə fəğihonku qıləyniye və çəy çı muctəhidon miyono bıə məxsusə etıbor iyən əzəmətinə çəxsiyyət anədə yole ki,çoko ki,Muhəğğiği kəlmə çı fəğihon miyono bardey beyədə,fəğət əv nəzədə qətey bedə.Muhəğğiğ Hilli hejo ıştə hırdənəti zəmoniku ıştə əsrədə dəb bıə elmon mığəddimə təhsilış omute.əv ərəbi ədəbiyyot ki,çəy inə zıvon be,çok-çoki omutışe.heyət,riyaziyyat,məntığ və kəlami elmonış lozım bıə mığdorədə omuteşe və əv deştə huş və zırənqəti komilə surətədə ın elmonış bə dast varde.həmçinin usul iyən fiğhış ıştə əzizə pı Həsən bin Yəhya palu omuteşe və və Hillə şəhri məşhurə fəğihon palu kəsbış karde…

Muhəğğiğ Hilli ıştə de fiki ləpə pur bıə zovği və malik bıə hevujə nəzə,de şiyə fiğhi və iştihodi məktəbi əsoson ğoym kardey koy məşğul be.çəy məğam jəqoye ki,fiğhədə kali yolon çəysə bənav zıneydənin.fiğh,islomi elmon bə dast vardero elmi hukmon ya dini təklifone.Fiğhi hukmon çoqlə mənbəonədə de istidlal və tğhğıği roy vositə bə dast vardedə ki,ımon həm iborətin çımıku: Kərimə-Ğıron,Peyğombər(s)-I sınnət,ağl iyən icmo.(de qıləy məno çı dinin fəğih iyən alimon qıləy şəri hukmi həxədə bıə nəzə ittifoğ).Muhəğğiğ Hilli fiğhış bəştə elmi təhğiğaton iyən istidloli əsos bıə dığğətisə əlovə,bə cokəson ray və nəzə həm dığğət kardedəbe və çəy cəhətonədə səy və cəhd kardedəbe.çəy fiğhi kitobon çı dini elmon tələbəon dərsi kitobe və ziyodə fəğihon çı Muhəğğiğ Hilli kitobon şərh kardedən və ya bəy haşiyə nıvıştedən.

Muhəğğiğ Hilli  çı mısılmonə camiyə maliyyə ixtiyaraton bə fəğihi loyığ zıneysə əlovə,çı milləti miyono ğəzovət və məhkəmə koon həm fəğət bə fəğihi loyığ zıneydə.əv jıqo hisob kardedəbe ki,ehanə camaat ıştə tərəfiku qıləy ğazi və hakim təyinko,ım ğazi bo hukm doeyro viloyətış ni, bəlkəm,bəpe İmom Zəmon(əc)-I ğeybəti zəmonədə camiyuş-şərayit fəğih və alimon fitvo bıdon, ğəzovət və hukm doey ko bəştə ehdə peqəton və jıqo qıləy fəğihi hukm nufuzəkəy.çoko ki,İmom Sadığ(ə) hamyedə:”Əy(məxsusə şərayiti soyb bıə fəğih)ıştə miyono ğazi ğərol bıdən,mı əy  boşımə ğazi ğərol doydəm.çən,ğəzovəti çəy palu bıbənən və ehanə de ın holi fəğihonku dim bıqordınon və bə zollmon ğəzovəti soyəx şiyon,xətokor(qınokor) bəbiyon”.həmçinin Muhəğğiğ Hilli  həddon icro kardey iyən bə mucrim iyən cinoyətkoron cəzo doey barədə jıqo nıvıştedə: ”İmom Zəmon(əc)-I ğeybəti zəmonədə İlahi hukmon icro kardey,bo hukmonku xəbədo bıə fəğihon cayize.bə surətədə ki,çı zəmonə podşo zərəoliku əmniyyətədə bıbu və bə milləti vocibe ki,bın koyədə bəvon koməkkon”.bıçımi əsos Muhəğğiğ Hilli   camiyədə bənə ğəzo,cihod və həddon icro kardey bıə yolə koon de tosə bənə pəydu bıə molon ko və sayirə bıə qədə koon,çı fəğihiku omuton.de ın tərtibi çı hakimiyyəti qırd şə`non fəğət bə şərayitış bıə fəğihi loyığ zıneydə və əv ım iddio de ğoymə dəlilon isbot kardedə….

Nəhoyətən,fəğohət və mərcəiyyəti osmoni dəvəşə həşi,Muhəğğiğ Hilli  Cəmadiul-Axırə manqi 13 pencşanbə ruji Hicri-Ğəməri 676-ə sori 74 sinnədə de fani dınyoş vido karde və bə əbədiyə dınyo kuçış karde.Hillə şəhri camaat çın yolə alimi təşyi cənozə mərosimi bədiqə,çı Muhəğğiğ Hilli  şərifə bədəm çı naviku həmonə şəhrədə hozzı bıə aramqohədə bə zəmini dəspardeşone. Şiyə ın məşhurə alimi əzəmətinə məğbərə Hillə şəhrədəy və çə məzori sape qıləy barzə ğubbə soxtey bıə.bəziyon həm votəşone ki,çın yolə alimi məzor çı Əmirəl-Muminin Əli(ə)-I mələkutiyə barqo kənoyəə dəfn bıə.harçənd çın yolə alimi devron zəmini dınyoədə fəğət 74 sor be. əmmo, çəy təğva və elmiyə cəhdon nəticə,ısəthəm bənə zulolə çeşmə cariye və təşəyyu dınyo bın dəvardə haft əsrədə çəyku bəhrəş bardə.Xıdovənde-Aləm Kərimə-Ğıronədə jıqo hamyedə: ”yərfə…..Xıdovənd bə imon vardə kəson iyən bəvon elm doə bıə kəson dıjdə dərəcəon bəbaxşe”….(Taha-75)…..