Şiiə yolə alimon-43

Muhəğğiğ Sani  Nəcəfe-Əşrəfədəşəş sor de Ali-Muhəmmədi(s)-I elmon tələbəon tədrisi iyən perosney koy məşğul be və Nəcəfi elmiyyə hovzə çəy fəzl iyən elmiku bəhrəş barde.Şah İsmayli bəfoti bədiqə şah Təhmasib Səfəvi ijən ım yolə alimış bə İron dəvətış karde.Hicri-Ğəməri 935-ə sori Muhəğğiğ Sani bo dıminə kərə bə iron varid be və bəsə sıftənə kərəsə vey ziyodə səbarzətiyonış bə dastış varde.şah Təhmasib Səfəvi jıqo bə Muhəğğiğ Sani  elmi məğam iyən şəxsiyyəti aşığ bıəbe ki,votədəbe:”şımə bo ın hukuməti və bo məmləkəti koon tədbiri xoto, çımısə vey ləyoğəton heste.zira,şımə İmom(əc) nayibiyon və mı şımə hakimonku qıləynim”. şah Təhmasib həmməysə barzə dini məğam və vəzifə bıə şeyxul-isloməti məğam və vəzifəş bəy hədiyyəş karde və çəy dastış çı məmləkəti koonədə ojış oqəte.Muhəğğiğ Kərəki həm ım istisnoyi fırsətış sarayədə bıə kali inhirofon  və bo Səfəvi hukuməti əraziyədə bıə bo şiyə məzhəbi tərvic iyən təsbit kardero ziyodə bəhrəş barde.Muhəğğiğ Sani  bə şah Təhmasibi təsir anədə ziyod be ki,şah oxoyədə ıştə kardə navkonə əməlonku tobəş karde və qıləy nuyə şivə və metofdış vıjniye….

Muhəğğiğ Kərəki İronədə bıə əməlonku min cumlə elmiyə hovzəon zumand kardey və bəvon maddi iyən mənəvi cəhəti komək kardey be.həmçinin təsəvvuf iyən sufiyəti tərığətədə kali inhirofon isloh kardey be.bəçəy fətvo əsos be ki,Səfəvi hukumət kali mərkəzonış de islomi şəryəti ziddiyyətədə bıey xoto,həmonə vırəonışon dəbaste və çəvon fəoliyyətonışon oqəte.cımə nımoj iyən cəmaat nımoji ehya və bəyji kardey,Muhəğğiğ Kərəki İronədə bıə coqlə əməlonku be. əv əmrış karde bə qırd şəhr iyən diyon bə milləti şəri sıvolon cəvob doey və camaat nımoji bərpo kardero ruhaniyyon vığandeşe.Muhəğğiğ Sani  camiyədə bo Əhli-Beyt(ə) iyən təşəyyu məktəbi məzhəron bəyji kardero ziyodə cəhdonış karde.min cumlə “Əşhədu ənnə Əliyyən Vəliyyullah”  iyən”Həyyə əla xəyril əməl” iborəon bə əzon iyən iğomə daxil kardey be ki,penco şəş sori ərzədə de Toğrul beyk Səlcuği vositə tərk kardey bıəbe…..

Muhəğğiğ Kərəki İronədə kardə barzə əməlonku qıləyni həm,çın yolə dini alimi bə məmləkəti siyosi iyən iştimoyi koon varid bıey be.əv jıqo hisob kardedəbe ki,kişvər iyən milləti koon idorə kardey bəpe bə dini əsos və de camiyuş-şərayit fəğihi vositə bə əməl booy.ım həmonə viloyəte-fəğihi nəzəriyyəyə ki,şiyə alimon veyni əy ğəbul kardedən.Kərəki çoko ki,ıştə əsər və təlifonədə hukuməti bərpo kardey həxədə bıə islomi siyosi teoriyə təbyin və bəyon kardedə,çın nəzəriyyə icro ərsədə həm çanədə mumkine bə nav şeydə.şah Təhmasib Səfəvi jıqo bə Muhəğğiğ Sani  elmi məğam iyən şəxsiyyəti aşığ bıəbe ki,votədəbe:”şımə bo ın hukuməti və bo məmləkəti koon tədbiri xoto, çımısə vey ləyoğəton heste.zira,şımə İmom(əc) nayibiyon və mı şımə hakimonku qıləynim”.şah Təhmasib həmməysə barzə dini məğam və vəzifə bıə şeyxul-isloməti məğam və vəzifəş bəy hədiyyəş karde və çəy dastış çı məmləkəti koonədə ojış oqəte.Muhəğğiğ Kərəki həm ım istisnoyi fırsətış sarayədə bıə kali inhirofon  və bo Səfəvi hukuməti əraziyədə bıə bo şiyə məzhəbi tərvic iyən təsbit kardero ziyodə bəhrəş barde və çəy ehdədə bıə vəzifəş de vey çokə formə bə vırəş rosne….

Muhəğğiğ Sani “viloyəte-fəğih” bəhsış de imoməti məsələ binoş karde.əv bo imoməti bənə nıbuvvəti qıləy əzəmət ğayile və əy çı usuli-diniku hisob kardedə.Muhəğğiğ Sani votedə: “həmonə dəlil ki,milləti bə peyğombər(s)-I mehtoc kardedə,milləti bə imomi həm mehtoc kardedə.zira,millət hejo və har qıləy əsrədə bə qıləy zumandə rıəhbəri və bəçəy ro nışon doey ehtiyociş heste.çıro ki,şəri icod kardey stimul və ruhiyyə hejo mevcude”.əv siyosəti çı diniku co bıey rədd kardə holədə votedə:”votey nibəe ki,millət fəğət dınyo koonədə bə hukumət iyən rəhbərəti mehtocin və hukumət fəğət dınyəviye”.bəçəy nəzə əsos,şəri koon həm bə milləti dınyəvi iyən jimoni nizom və sistemi həm ayide.məslən harçənd ğazi və hakimon bə ko noey ya koyku bekardey,qıləy şəri koye.əmmo,bə milləti dınyo ayib bıə koye”.Kərəki peyğombəron besət və vıjniyey hədəfi çı milləti dınyəvi və uxrəvi hidoyət hisob kardedən və bın bovədən ki,ibodət bə milləti axırəti ayid bıə koye.əmmo,islomi əhkam və təlimoaton veyni bəçəvon dınyo irtibot və ayide.binobərin fəğət ə kəson kardey bəzıneyn dini hukmon bəştəehdə peqəton ki, peyğombər(s)-I tərəfiku məzunin və bəvon izn doey bıə iyən ğərəz əvon hakəs bə ın məğami mənsub bıbon,əvon zolımin….

Muhəğğiğ Kərəki nıbuvvət və imomətisə əlovə,çı hukuməti bərpo kardey seminə forməş həm təbyin karde ki,əv həm bə İmom Zəmon(ə) ğeybəti zəmoni ayide.əv ıştə cımə nımoji risolədə çı viloyəte-fəğih nəzəriyyəku bəhs kardedə və əy de hədison və məntıği dəlilon bəyon kardedə. Muhəğğiğ votedə:”çəmə duston ittifoği cəhəto nəzəşon ıme ki,fitvo soyb-camiyuş-şərayit şiyə adilə fəğih  ya çoko bəvoteyn mıştəhid –ğeybəti zəmonədə Əimmə(ə)-on tərəfiku kulliyə formədə niyobət ya canişinəti icozəş hest.binobərin bə milləti vocibe ki,ıştə ğəzovət və hukmon çəvon palu bobən və çəvon tərəfiku sadir bıə hukmonku xəbədo bıbon.məzkurə fəğihi həxış heste qıləy fərdi mil ki,çəy ədo kardey və doeyku imtino kardedə,qıləy surətədə ki,bəy ehtiyociş bıbu,əy həvatey bəzıne