Şiiə yolə alimon-61

Şeyx Bəhayi islomi aləmədə qıləy yolə alim bıə və mincumlə fiğh,Ğıroni elmonədə və təfsir, etığodi usul,dıvo iyən mınocotaon,hikmət və fəlsəfə elmonədə mahir be və islomi dınyo vey ko kardə,fəol iyən ziyodə kitobon təlif kardə alimonku qıləyni be.çın yolə alimikuçı kitob,risolə iyən haşiyə nıvışti ğolibədə 123 qılə əsər baği mandə.Şeyx Bəhayi “Camiul-Əbbasi” kitob çın yolə alimi həmməysə fiğhi əsəre ki,misliş ni və həmonə kitobi bə farsi zıvon  təlif kardə bıə fiğhi kitobe ki,bo umummilləti oko doeyro bə hisob omə kitobe.joqo ki,nəzə soybon kali qıləyni əy ğeyri istidiloli farsi fiğhi devrə iminə kitobe nomi ğeyd kardedən ki,elmiyyə risolə formədə nıvştə bıə….

Şeyx Bəhayi çı şiyə bənə qıləy barzə alim və fəğihi bə fiğhi dıqlə əslə məno yəni bə “Kitabe-Ğuran” və”Sunnəte Peyğombər” –I qıləy ciddiyə dığğətış hestebe.çın yolə alimi fiğhi nəzəon iyən mıxtəlif məsələonədə dini təlimon istinboti bəyonədə bıə metod ımbe ki,sıftədə de həmonə məsələ ayid və bəçəy təfsiri ayid bıə məsələon koy məşğul beydəbe və peşo çı rəvoyət iyən hədisonku bo məsələ cəhəton xoto çəyku oko doydəbe çı co fəğihon nəzəon tənğıd kardə holədə ıştə nəzə həm oxoyədə elon kardedəbe.çın yolə alimi ”Məşriğuş-Şəms” kitob həm de ın metodi nıvşştə bıə…..

Şeyx Bəhayi fiğhədə bıə Hədisi elm,məhdudiyyətış heste və həmonə dəlili xoto ın yolə alim  bə mıvəssəğ iyən metəbərə hədison çı ğeyri-metəbərə hədisonku co kardey qıləy məxsusə dığğətış hestebe.islomi elmon miyono qıləy elm ki,çı hədison səhihəti və etıbori mığdori formə təhğıği koy bəştə ehdə peqətə elm,de “elmul-dirayə” nomi məlume.binobərin Şeyx Bəhayi  bə dirayə elmi ziyodə dığğətış hestebe və ıştə  dıqlə ”Məşriğuş-Şəms” iyən”Həblul-Mətin” nomo fiğhi kitobon sıftədə de ın unvani qıləy mığəddimə və vəsəş nıvıştə.Şeyx Bəhayi fiğhədə bə rəvoyəton məhvəriyyət iyən dayirə əsos nəzə,de bəçəy fiğhi kitobon iminə nəzə hejo ım oşko beydə.”Həblul-Mətin” kitobədə har mevzu sıftədə rəvoyəton deçəy sənədi ğeyməti nışon doydə və peşo de rəvoyəton kəlmə iyən cumləon koy məşğul beydəbe və de istidloli nışon doey oxoyədə ıştə nəzə nışon doydəbe.ım metod bə coqlə fəğihon metodi əks bıə ki,har qıləy mevzuədə sıftədə mıxtəlifə nəzəon bəyon kardedə və peşo de əy tənığd kardey ıştə vıjniyə nəzə nışon doydə……

Şeyx Bəhayi ıştə əsri co alimonsə  vey bə irfani ziyodə meylış hestebe və hətto Əllomə Məclisi Şeyx Bəhayiş  əhli-rizoyət iyən abid hisob kardedə.bə həmonə dəlili xoto,kaliyon əvışon əhl-təsəvvıf ya sufişon zınə,əmmo mevcud bıə mənbəon nışon doydə ki,Şeyx Bəhayi bə sufiyon əğedə iyən metodon ciddiyə irodonış daxil kardə və əvonış dini dayirəku inhirofon dəlili xoto, mızəmmətış kardə.nəticədə Şeyx Bəhayi ıştən dınyəvi məhəbbəton tərki əhl iyən deştə nəfsi mıborizə bardə kəs be və irfoni məğamədə bə qıləy barzə dərəcəon rəsəbe və hətto kali şəxson bəy kəromətonış nisbət doə.əmmo,əy istilohən sufi mənoədə zıney nibəbe.Şeyx Bəhayi irfoni nəzəon çəy bənə “Məsnəvi şiroşəkər”,”məsnəvi nan iyən həlvo” və “hekayate muş və qorbe” ədəbi əsəron kali qıləyni miyonədə  məşhud və məlume……