Şiiə yolə alimon-68

Co tərəfiku həm həmonə əsrədə Şiyə alimon de qıləy nuyə təzahuri dimbədim oməbin və əv həm de ğərbi fərhənq iyən mədəniyyəti dimbədim omey be.Səfəviyon devronədə avropavıjon de bənə karquzar,turist,tacir və hətto bənə doktori nomon İronədə de məsihiyyət və xristiyanəti pevolo kardey koy məşğul bin.torıx nışon doydə ki,Avropə devləton bo milləti məzhəbon əvəz kardero,ıştə məmuron bə İron vığandedəbin və həmonə məmuron cəhd kardedəbin ta de kitob nəşr kardey iyən təblıği məclison roy vositə şubhəon icod kardedəbin və çı milləti palu islomi dini bovə və etığodon nosəhih iyən nodırıst cilvə doydəbin.jıqo qıləy şərayitədə çı dini alimony həmməysə muhimmə vəzifə de ağl iyən məntıği roy vositə ıştə dini mıdofiyə kardey be.ım mıdofiyə iyən dini əğedəon təbyin kardey ko çımi bənav həm de alimon vositə çı Kəlami elm ğolibədə bə əməl ome.Kəlami elm dıqlə ağl iyən nəğli mənbəku yəni Kərimə-Ğıron iyən Rəvoyətiku bə ico oko doydəbin və qıləy məxsusə metodış hestebe.əmmo,çoko ki,Şiyə həkim iyən hikməti soybon fəlsəfə metodi bəsə Kəlomi metodisə vey çok bə mevcud bıə şubhəon cəvob doey və ıştə dini hifz kardey zıneydə və əve bə ın elmi səmt dimışon qətə….

Mısılmonə həkim iyən filosofon miyono bənə Farabi,İbn Ruşd,Xacə Nəsirəddin Tusi,Şəhabuddin Sehrəverdi,Mirdamad və Molla Sədra bıə filosofon bəştə ıştən məxsusə səbk iyən fəlsəfi nizomışon mevcud bıə.bın miyono İbn Sina,Mirdamad və Molla Sədra  fəlsəfəon ziyodə şəbohətonış heste.jıqo bızın qıləy hərəkəte ki,İbn Sina əvış bino kardə,Miradamadi dəvomış doə və Sədrul-Mutəllihin əvış bə oxo rosnə.ım hukəma və filosofon har qıləyni çı mısılmınon əndişə və fikon bə əməl omey prosesədə yolə rolışon ifo kardə….

İbn Sina de şiddəti çı Ərəstu ya Aristoteli və çəy fəlsəfə tərəfdor bıə.Ərəstu çı yunani məktəbi həmməysə yolə filosofe və jıqo hisob kardedəbe ki,bə ım fundamental sıvolon cəvob doeyro kifoyət kardedə ki,bəşər ıştə ağliku dırıst və səhihə formədə oko bıdo.əv səy kardedə de qıləy səhihə ğanuni tədvin iyən tərtibi çı insonon məntığ iyən fik kardey  əndişə zəmonədə çı xəto iyən səhfiku oqəteydə ta de ın ağli nuri roy,həyğəton ruşin kardey bızıno.İbn Sina bə Ərəstu fəlsəfi məbani və əsoson komilə surətədə rioyət kardedəbe və co tərəfiku həm qırd dini hukmon ehanə səhih famey bıbu,ağl həm əy təyid və təsdığ bəkarde.binobərin,səyış karde çı Ərəstu fəlsəfəş bə dini məbani iyən əğayidi tətbiğış doe.əmmo,de qırd cəhdon  bə ico,İbn Sina bo de fəlsəfə iyən dini həmahənq kardero,çı tənğıdəkəyon nəzəku,bın barədə jəqo həm qıləy tovfiğ iyən ovandətiş pəydu nıkarde….

İbn Sina nəzə və əndişəon çəy bədiqə bo filosofon qıləy məxsusə ğidosət və mığəddəsətiş hestebe və de tosə qıləy mıddəti hiçkəsi curətış nıbe çəy əndişə və təfəkkuron hxədə qıləy tənğıdko.Şəhabuddin Sehrəverdi ki,de Şeyx İşrağ nomi məşhur be,Hicri-Ğəməri şəşminə əsri iminə mısılmonə həkim iyən filosof be ki,İbn Sina nəzəonış ciddiyə formədə tənğıdış karde. harçənd Şeyx İşrağ Məşşa ağli fəlsəfə usul və prinsipon veyniş ğəbul kardə,əmmo jıqo hisob kardedəbe ki,ağl coyli bo həyğəti kəşf kardero,kafi ni və vəs kardedəni.əv jıqo etığodış hestebe ki,bəşəri bo mərıfət iyən zıneyro qıləy co roş həm heste və əv həm irfoni təcrubəone.demiyən,əv islomi fəlsəfə nizomi coqlə nomış de “Fəlsəfəye-İşrağ” ya İşraği fəlsəfə nomi təsisış karde ki,əyo bə fəlsəfə əsliyə məsəlon cəvobədə irfoni qıləy məxsusə vırə və məğamış heste…..