Kazakistan’ın İran’ın kuzey limanlarına yatırım çalışmaları

Kazakistan, "Avrasya Ekonomik Birliği" üyelerinin İran limanlarına yaptığı yatırımları bu birliğin gelişmesinde bir etken olarak görüyor.

Kazakistan Cumhurbaşkanı "Kasım Cömert Tokayev ", "Avrasya Yüksek Ekonomik Konseyi" toplantısında yaptığı konuşmada "Kuzey-Güney" koridorlarının önemine değinerek, bu birlik üyelerinin İran ve Türkmenistan limanlarında deniz ve kara altyapılarının oluşturulmasına yönelik ortak yatırımlarını üye ülkelerin ihracat coğrafyalarının ve lojistik kabiliyetlerinin gelişmesinde bir etken olarak değerlendirdi.
Tokayev, Rusya'nın Çin, Hindistan, İran ve Batı ve Güneydoğu Asya'nın diğer bölgelerine giden yolda koridorlar oluşturma kararını da memnuniyetle karşılarken, Avrasya Ekonomik Birliği'nin Avrupa, Asya ve dünyanın Kuzey ve Güneyini birbirine bağlayacağına olan güvenini dile getirdi.
Kazakistan Cumhurbaşkanı'nın son açıklamaları, geçen ay bu ülkenin Başbakanı üst düzey bir ekonomik heyet başkanlığında Tahran'a geldiği bir ortamda gerçekleşiyor. Bazı işbirliği belgelerinin önemi ve eksik olması nedeniyle birkaç güne uzayan bu gezi, ikili işbirliği için birçok alan sağlamıştır.
Avrasya Ekonomik Birliği, 2015 yılında Rusya, Kazakistan, Beyaz Rusya, Ermenistan ve Kırgızistan arasında kuruldu. İran ile Avrasya Ekonomik Birliği arasında ortak bir serbest bölge oluşturmak amacıyla geçtiğimiz yıllarda İran ve Ermenistan arasında oluşturulan uygun ortam ile artık her türlü ortak işbirliğinin zemini hazır. Bu arada İran limanlarının geliştirilmesinde Avrasya ülkelerinin katılımı ve işbirliği ile İran'ın karşı taraflarının ekonomik kalkınma alanlarına ivme kazandırılacak.
Bu bağlamda, açıklamada bulunan üniversite profesörü ve İran ile Kazakistan arasındaki ekonomik işbirliği alanlarında Orta Asya meselelerinde önde gelen uzmanı "Meysam Arai Daronkelai" Hazar Denizi'ne kıyısı olan iki ülkenin ana ihracatının petrol ve gaz ihracatı olduğuna değinerek, “İranlı yatırımcıların, Kazakistan'ın madencilik, altyapı ve tarım işlerine yatırım yapmaya daha fazla odaklanabileceğini ve özel sektör merkezli ortak sanayi üretimlerine yönelebileceklerine” inanıyor.
En son yayınlanan istatistiklere göre, şu anda Kazakistan'da 70'den fazla İranlı şirket faaliyet gösteriyor. Aynı zamanda Tahran ve Astana yetkilileri gelecekte tüm alanlarda işbirliğini genişletmeye hazır olduklarını, böylece karşılıklı ticaret hacminin yıllık 3 milyar dolara ulaştırmaya çalışacaklarını belirttiler.
Bilindiği gibi 2000 yılında İran, Rusya ve Hindistan’dan oluşan 3 ülke arasında yapılan anlaşma sonrasında açılan Kuzey-Güney Koridoru, dünyanın önemli bölgelerinin en büyük ve en önemli iletişim koridorudur. Bu plan İran merkez olmak üzere Fars Körfezi, Hint Okyanusu ve Güneydoğu Asya ile Avrupa ülkeleri, İskandinavya ve Rusya arasında önemli bir iletişim köprüsü olarak biliniyor.
Kazakistan da bu önemli iletişim ve ticaret koridoruna katılmıştır. Orta Asya'nın en geniş ve en büyük cumhuriyeti olan Kazakistan, Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazandıktan sonra İran ile her zaman dostane siyasi ve ekonomik ilişkiler içinde olmuştur. İran ve Kazakistan milletleri arasındaki dini, tarihi ve kültürel ortaklıklar, iki ülke arasında siyasi ilişkiler düzeyinde dostane bir atmosfer yaratmıştır.
Buna rağmen Tahran ile Astana arasında farklı boyutlardaki ilişkilerin mevcut düzeyi, iki ülkenin kabiliyetleri düzeyinde değildir. Aynı zamanda Kazakistan, Orta Asya ülkeleri arasında kalkınmanın lideri olarak kabul edilmektedir. Son yıllarda Kazakistan, İran'ın nükleer müzakereleri veya Suriye'nin barış müzakereleri gibi önemli toplantılara ev sahipliği yaparak Şangay İşbirliği Örgütü, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) ve İslam İşbirliği Teşkilatı'nda da aktif bir üye olarak etkin bir rol oynayabilmiştir. Kazakistan hükümetinin bu eylemleri, bu ülkenin çeşitli alanlardaki kabiliyetini göstermektedir.
Tüm bu sebeplerden dolayı, İran ve Kazakistan'ın karşılıklı işbirliği için birçok alanı var. Sanayi, tarım ve madenciliğin yanı sıra, karşılıklı teknik bilgi ihracı gibi çeşitli alanlarda da iki ülkenin birbirinin hükümetlerinin karşılıklı imkanlarından yararlanabileceği açıktır. Tahran ile Astana arasında bu yıl veya gelecek yıl üç milyar dolarlık ticaret alışverişinin gerçekleşmesi bekleniyor./