Bültenimizi geçen hafta İran’la ilgili önemli iktisadi gelişmelerin ana başlıkları ile açıyoruz.

İran ve Afganistan arasında karayolu nakliyatı alanında en yeni anlaşması,

Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in Doğu Avrupa ve Balkanlar turu,

İran ve Ermenistan’ın gelişen ilişkileri

Geçen hafta İran’ın belli başlı önemli iktisadi gelişmeleriydi.

Geçen hafta 6. İran ve Afganistan uluslararası karayolu nakliyat alanında işbirliği zirvesi İran’ın güneydoğusunda yer alan Çabahar liman kentinde düzenlendi. Bu zirveye paralel olarak İran ve Afganistan arasında karayolu nakliyatının ortak komisyonu çerçevesinde bir işbirliği protokolü imzalandı. Protokolün amacı, iki ülke arasında transit olarak faaliyet yürüten kamyon şoförlerine vize kolaylığı şeklinde açıkladı. Bu arada bazı ödenen harçların kaldırılması ile birlikte iki ülke arasında nakliyat giderlerinin düşürülmesi amaçlandığı belirtildi.

İran karayolu nakliyatı ve yol bakım onarım kurumu Başkanı Davud Keşaverzian konu ile ilgili yaptığı açıklamada, İran ve Afganistan arasında karayolu nakliyatı alanında kurulan ortak işbirliği komisyonunun düzenlediği oturumun sonuçlarını ele almak üzere bir çalışma grubu kurulduğunu belirtti. Keşaverzian ayrıca, kurulan çalışma grubu iki ülkenin başkentlerinde düzenlenecek uzmanlık oturumları ile İran ve Afganistan arasında karayolu nakliyatı alanındaki sorunları ve sıkıntıları ele alacağını ve böylece iki ülke arasında yük transiti alanında herhangi bir sorunla karşılanmasını engelleyeceklerini kaydetti.

Yine aynı doğrultuda geçen hafta Hindistan’dan Afganistan’a buğday taşıyan beşinci gemi, İran’ın güneydoğusunda Çabahar liman kentinin şehit Beheşti iskelesine yanaştı. Hindistan buğdayı, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin Hindistan ziyaretinin ardından ve İran, Hindistan ve Afganistan arasında imzalanan üçlü anlaşmanın çerçevesinde Çabahar’da şehit Beheşti limanına yanaştı.

İran, Hindistan ve Afganistan arasında üçlü anlaşma 23 Mayıs 2016 tarihinde ve İran ve Afganistan cumhurbaşkanları ve Hindistan başbakanının katıldığı törenle Tahran’da imzalanmıştı.

İran İslam Cumhuriyeti uluslararası açık denizlere kıyısı bulunması ve bölgenin ticari ve iktisadi dörtyolunun tam merkezinde yer alması itibarı ile özel önem arz eden bir ülkedir. Bu arada İran’ın Mokran bölgesinin sahilleri ve özellikle Çabahar liman kenti de bu açıdan yatırım için büyük kapasiteye sahip olduğu ve Kuzey Güney koridoru da bölge ülkelerinin birbiriyle bağlanmalarında etkili rol ifa ettiği belirtilmelidir.

Hindistan yönetimi jeo ekonomik alanda ve ekonomisinin çarklarını çevirmek için enerjiye muhtaç olan bir ülkedir. Hindistan ayrıca ürünlerini ihraç edebilmek için Kuzey Güney koridoruna ihtiyaç duyuyor. Hindistan yine bölgede ürünlerini pazarlayabilmek için İran piyasasına bağımlıdır.

Geçen hafta “Mokran sahillerinde yatırım ve sürdürülebilir kalkınma” zirvesi Tahran’ın Milat kulesinde düzenlendi. Zirveye General Hatemi’nin yanı sıra Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri de katıldı.

Zirvenin kulisinde gazetecilere açıklama yapan General Hatemi, Mokran bölgesi adeta bir hazine olduğunu ve çeşitli kapasitelere sahip olduğunu belirtti. General Hatemi ayrıca yatırımcıların bu bölgede gönül rahatlığı içinde yatırım yapabileceklerini, İSK bu bölgenin güvenliğini güvence altına aldığını vurguladı.

Mokran bölgesinde yatırımların çeşitli alanlarda yapılabileceği anlaşılıyor. Bu çerçevede geçen hafta İran’ın Benderabbas liman kentinde 5. Uluslararası denizcilik fuarı açılış yaptı. Bu fuarda İran’ın sahillerinde ve limanlarında yatırım fırsatları, ayrıca deniz sanayii ve denizcilik ve liman işletmeleri ile uğraşan firmaların liman teçhizatları ve yine turizm alanında bazı yatırım alanları tanıtılıyor.

Bu fuarın açılışına paralel olarak Tahran ve Maskat yönetimleri de deniz turizmi, doğa turizmi ve sağlık turizmi gibi alanlarda işbirliğini geliştirme kararı aldıklarını duyurdu. Konu ile ilgili anlaşma ise Umman turizm Bakanı Ahmet bin Nasır El Mahrizi’nin Tahran ziyareti sırasında taraflar arasında imzalandı.

İran kültürel miras, el sanatları ve turizm kurumu Başkanı ve Cumhurbaşkanı yardımcısı Ali Asger Munisan geçen Cumartesi günü Tahran’da Umman turizm Bakanı Ahmet bin Nasır El Mahrizi ile görüştükten sonra yaptığı açıklamada, turizm cazibelerinin tanıtımı, el sanatları ve arkeolojik faaliyetlerle ilgili deneyimlerin alış verişi, iki ülkenin müzeleri arasında işbirliğinin geliştirilmesi, tarihi binaların otele dönüştürülmesi ve deniz turizmi, Ummanlı bakanla görüşmesinin ana gündem maddelerini oluşturduğunu belirtti.

Geçen hafta İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif Doğu Avrupa ve Balkanlar turu çerçevesinde Sırbistan’ın başkenti Belgrad’a gitti.

İran ve Sırbistan arasında enerji, ulaştırma ve teknoloji gibi alanlarda geniş işbirliği zemini bulunuyor. bu işbirliği Dışişleri Bakanı Zarif’in Doğu Avrupa ve Balkanlara yaptığı ziyareti sırasında Belgrad’da iki ülkenin girişimcileri ve işadamları ve özel sektör temsilcilerinin iktisadi oturumunda ele alındı.

Balkanlar bölgesi bir yarımada gibi Avrupa’nın güneydoğusunda yer alan bir bölgedir. Bu bölgenin yüzölçümü 700 bin kilometrekare ve nüfusu da 60 milyonu aşkındır. Bölgede bazıları AB üyesi ve bazıları da bu birliğin kapı komşusu olan ülkeler yer alıyor. Balkanlarda yer alan ülkelere Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Hırvatistan, Slovenya, Sırbistan, Arnavutluk, Bosna Hersek ve Moldova’ya değinmek mümkün.

İran İslam Cumhuriyeti bölgede stratejik konumu itibarı ile çeşitli alanlarda başka ülkelerle ilişkilerini ve işbirliğini geliştirmek üzere önemli siyasi ve iktisadi kapasitelere sahiptir. Sırbistan da diğer Avrupa ülkeleri gibi İran İslam Cumhuriyeti ile teamüllerini geliştirmek isteyen bir ülkedir. Nitekim Dışişleri Bakanı Zarif’in Sırbistan ziyareti sırasında iki ülke arasında ekonomi, tarım ve sanayi alanlarda işbirliği ve ticari ilişkileri geliştirmenin gündemde olduğu anlaşılıyor. Gözlemciler iki ülke arasında varılan anlaşmaların bir an önce uygulanması ile birlikte ikili ilişkilerin gelişmesi de ivme kazanacağını vurguluyor. Sırbistan Cumhurbaşkanı Voçiç de Dışişleri Bakanı Zarif ile görüşmesinde İran ile tüm alanlarda işbirliği yapmaya hazır olduklarını ve bu yolda hiç bir kısıtlamaları söz konusu olmadığını vurguladı.

Geçen hafta İran ve Ermenistan karma ekonomik komisyonu 15.oturumunu düzenledi. Oturumda iki ülke arasında varılan iktisadi anlaşmaları takip etmek üzere ortak bir komitenin kurulmasına vurgu yapıldı. Bültenimizi İran ve Ermenistan arasındaki iktisadi ilişkileri gözden geçirerek kapatıyoruz.

İran ve Ermenistan yetkilileri iki ülke arasındaki siyasi ve iktisadi ilişkilerin çok iyi düzeyde olduğunu belirtiyor. Verilere göre 2017 yılında Tahran ve Erivan arasında ikili ticaret hacmi 263 milyon 500 bin dolar olarak gerçekleşti ki bu da 2016 yılına oranla yüzde 10.3 bir artış kaydediyor.

Bu konuda açıklama yapan Ermenistan enerji Bakanı danışmanı Ara Mimunyan şöyle diyor: 15. oturumun sonunda imzalanan belge ikili ilişkilerin daha da derinleşmesinde etkili olacaktır. Erivan yönetimi iki ülke arasındaki tüm anlaşmaların hayata geçirilmesi için tüm emeğini harcamaktadır.

Ancak İran enerji bakanlığı su ve elektrik sanayii ihracat ve desteği geliştirme merkezi Başkanı Hamid Rıza Teşeyyüi, İran ve Ermenistan arasında imzalanan anlaşmaların daha güçlü icra yollarına dayanması gerektiğini belirtiyor. Teşeyyüi bu bağlamda ve iki ülke arasındaki mevcut anlaşmaların hayata geçirilmesi için İranlı ve Ermeni eşbaşkanların başkanlığında beş çalışma grubu kurulmasını ve müzakerelerin daha da ciddi bir şekilde ilerletilmesini öneriyor.

Bu doğrultuda İran’ın Ermenistan büyükelçisi Seyyid Kazım Seccadi ve Ermenistan ekonomi Bakanı Suren Karayan, büyükelçilik, işadamları birliği, gümrük ve ticaret odalarının temsilcilerinden oluşan bir komisyonun kurulmasını ve iki ülke arasındaki meselelerin çözümlenmesini kararlaştırdı.

İran ve Ermenistan’ın işbirliğini geliştirmek istediği alanlardan biri de turizm alanıdır. Geçen hafta Artaşes Tumanyan, İsfahan eyaleti uluslararası fuarlar firması Başkanı Ali Yar Muhammedian ile görüşmesinde İranlı girişimcilerin Ermenistan’a ziyaretleri arttığını belirterek, Erivan yönetimi İsfahan fuarlarına ticari heyetlerin katılmasına zemin hazırlayabileceğini vurguladı.

Gerçekte İran’da hicri şemsi yeni yılın ve Nevruz bayramının yaklaşması İranlı turistlerin Ermenistan’a seyahatlerinde artış yaşanıyor, ki bu da iki ülke arasında turizm alanında işbirliğini geliştirmek için zemin hazırlamak bakımından en iyi fırsattır. Ermenistan ekonomi Bakanı da İranlı turistlerin daha fazla rahat etmeleri için daha fazla imkan ve kolaylıklar temin etmeye çalışacaklarını belirtiyor.