Bültenimizi geçen hafta Orta Asya ve Güney Kafkasya bölgelerinde yaşanan önemli gelişmelerin ana başlıkları ile açıyoruz.

Minsk ve Duşanba arasında askeri işbirliği,

Bağımsız devletlerin toplu güvenlik anlaşması kurumunun açıklaması,

Tacikistan’da çevik kuvvet merkezinin açılması,

Tacikistan Başbakanı’nın Özbekistan ziyareti,

Özbekistan’ın BM insan hakları konseyine üyelik talebi,

Kazakistan ve Katar arasında diplomatik istişareler,

Kazakistan ve Kırgızistan arasında milletvekili krizinin devam etmesi,

Özbekistan ticaret Bakanı yardımcsının Tiflis ziyareti,

Rusya ve Türkmenistan’ın uyuşturucu madde ile mücadele üzerine anlaşmaları,

Geçen hafta orta Asya ve Kafkasya bölgelerinin önemli gelişmelerinin başlıklarıydı.

Geçen hafta Minsk ve Duşanba arasında askeri işbirliği, beyaz Rusya’nın başkenti Minsk’te ve beyaz Rusya savunma Bakanı ile Tacikistan’ın Minsk büyükelçisinin görüşmesinde ele alındı.

Tacikistan’ın Minsk büyükelçisi Muhammed Şerif Hakdad ve beyaz Rusya savunma Bakanı Andrey Rakov görüşmede ikili askeri işbirliğini ve bu işbirliğini geliştirme ufkunu ele aldı. İki yetkili ayrıca merasimlerin düzenlenmesi, maaşların iyileştirilmesi, iki ülkenin savunma kurumları arasında bağımsız devletler topluluğu ve toplu güvenlik anlaşması kurumu çerçevesinde teamülleri gibi başlıkları da mayasa yatırdı.

Geçen hafta toplu güvenlik anlaşması kurumu sözcüsü Vladimir Zeyneddinov, Moskova’da bu kurumun siyasi, güvenlik ve savunma alanlarında istişare programının taslağı üye ülkelerce ele alındığını açıkladı. Toplu güvenlik anlaşmas kurumu sözcüsü Zeyneddinov konu ile ilgili yaptığı açıklamada, kurumun merkez binasında düzenlenen oturum genel sekreteri Yuri Haçatorov’un katılımı ile gerçekleştiğini, oturumda 2018 yılında ortak programların içerdiği konuların listesinin taslağı ele alınarak bazı kararlar alındığını, alınan kararlar onaylanmak üzere toplu güvenlik işbirliği kurumuna üye ülkelere gönderileceğini kaydetti.

Oturumda ayrıca toplu güvenlik anlaşması kurumuna üye ülkelerin temsilcilerinin 2018’in ikinci yarısı ve 2019’un birinci yarısında dış politika, güvenlik ve savunma meseleleri ile ilgili istişare programı taslağı ta tartışıldığı belirtildi.

Geçen hafta Tacikistan’ın merkezi bölgesinde yer alan Fahrabad bölgesinde bu ülkenin çevik kuvvetleri için yeni bir merkez açılarak hizmete gerdi. Açılış törenine yabancı ülkelerin Duşanba’daki büyükelçileri, Cumhurbaşkanı danışmanı Şir Ali Hayrullah ve Tacikistan savunma Bakanı Şir Ali Mirza katıldı.

Bu merkez sınıflar, yemekhane ve askerlerin ikameti için inşa edilen ve 200 asker kapasiteli olan 3 binadan oluşuyor ve inşaatı için 1.3 milyon dolar harcandığı belirtiliyor.

Günümüzde çevik kuvvet, savaşlarda hızlı operasyon yapmak için önemli bir kuvvet sayılıyor ve bu kuvvete bağlı askerler aldıkları özel eğitimlerle en kısa sürede belirlenen hedeflere ulaşmak üzere harekete geçebiliyor.

Geçen hafta Tacikistan Başbakanı Kahir Resulzade, Özbekistan’la ortak sınırların belirlenmesi ve işaretlenmesi üzerine kurulan ortak komisyonun oturumuna katılmak amacıyla Furkane kentine gitti.

Tacikistan Başbakanı Resulzade hükümet temsilcileri ve Tacik iktisadi kurumların başkanlarından oluşan bir heyet başkanlığında Tacikistan ve Özbekistan’ın ortak sınırları belirleme ve işaretleme komisyonunun oturumuna katıldı.

Geçen hafta ayrıca Tacikistan ve Özbekistan enerji yetkilileri de Duşanba’dan Taşkent’e elektrik enerjisi ihracatı üzerinde anlaşmaya vardı. Buna göre Tacikistan’dan Özbekistan’a elektrik enerjisi ihracatı cari miladi yılın ikinci çeyreğinde ve 1.5 milyar kilovat saat hacminde başlıyor.

Geçen hafta Özbekistan adalet Bakanı Arslan Beyk Devletov, Taşkent yönetimi 2021 ila 2023 yıllarında BM insan hakları konseyine üyelik talebinde bulunduğunu açıkladı. Özbek Bakan Devletov ayrıca ülkesinde yürürlükte olan ve insan haklarına ve özgürlüklere destek verilmesini amaçlayan reformlara işaret ederek, Taşkent yönetimi fesatla mücadele yolunda da bazı uygulamaları bulunduğunu kaydetti.

Geçen hafta Kazakistan Dışişleri Bakanlığı bu ülke ile Katar arasında ilk tur diplomatik müzakerelerin düzenlendiğini duyurdu. Oturumda iki ülke arasında siyasi, iktisadi, ticari, yatırım, insani işler ve kültürel alanlarda işbirliği ele alındı. Oturumda Kazakistan Dışişleri Bakanı Yardımcısı Asil Beyk Kemaleddinov ve Katar Dışişleri Bakanı Ahmet Hasan El Hamdi  iki ülkenin arasında ikili ve çok yönlü işbirliği öncelikleri ve ayrıca bölgesel ve küresel kurumların çerçevesinde teamüllerle ilgili konular ve sorunların ortak çözümü gibi konuları ele aldı.

Geçen hafta Kazakistan devlet televizyonu bir belgesel yayımlayarak, geçenlerde Almatı’da tutuklanan Kırgız parlamenter Asl Beyk Uludemir Beyk’i uluslararası suçlular örgütünün elebaşı niteledi. Belgeseli hazırlayan Kazakistan devlet televizyonu muhabirleri bu belgeseli kesin ve resmi belgelere dayanarak sürdürdü ve bir de Uludemir Beyk’in aralarından gümrük yetkilileri, sınır muhafaza komutanları, Kırgız ve Kazak işadamları da bulunduğu suç çeteleri ile görüşmelerini yayımladı.

Geçen hafta Özbekistan dış ticaret Bakanı yardımcısı Sahip Sahip Nazarov üst düzey siyasi ve iktisadi bir heyet başkanlığında Tiflis’i ziyaret ederek bazı Gürci yetkililerle görüştü.

Görüşmede Sahip Nazarov, Özbekistan yapımı ürünlerin Gürcistan üzerinden transiti için %50 banka ödenekleri tahsis edilmesi iki taraf arasındaki müzakerelerin en önemli sonuçlarından biri olduğunu belirtti.

Görüşmede Özbek heyet, Gürcistan ekonomi ve sürdürülebilir kalkınma bakanlığı yetkilileri ile müzakerelerde iki ülke arasında iktisadi ve ticari işbirliği, ulaştırma ve askeri alanlarda ilişkileri geliştirmeyi, Gürcistan’ın ulaştırma koridorundan yararlanmayı ve ayrıca ortak ticaret odasının kurulmasını ele aldı.

Geçen hafta Rusya ve Türkmenistan arasında geçen yılın Ekim ayında Rusya lideri Putin’in Türkmenistan ziyareti sırasında iki tarafın yetkililerince imzalanan uyuşturucu madde ile mücadele anlaşması idari ve hukuki işlemleri tamamlandıktan sonra yürürlüğe girdi. Anlaşmanın süresi ise beş yıl olarak açıklandı. Anlaşmada Aşkabat ve Moskova arasında uyuşturucu madde ile ilgili suçları tespit etmek, engellemek, ilgili kurumların deneyimlerini paylaşmak ve bu alanda görev yapan personelin eğitimine katkı sağlamak gibi başlıklar yer alıyor.

Kuşkusuz bu tür anlaşmaların önemli bir amacı bağımsız devletler topluluğuna üye olan ve Afganistan ile ortak sınırı bulunan ülkelerin uyuşturucu madde ile mücadelede askeri gücünü takviye etmektir. Nitekim bundan önce de toplu güvenlik anlaşması kurumu genel sekreter yardımcısı Valeri Simirikov da Afganistan ile komşu olan üye ülkelerin askeri kapasitelerini geliştirmek istediklerini açıklamıştı.

Geçen hafta toplu güvenlik anlaşması kurumu sözcüsü Vladimir Zeyneddinov, Moskova’da bu kurumun siyasi, güvenlik ve savunma alanlarında istişare programının taslağı üye ülkelerce ele alındığını açıkladı. Toplu güvenlik anlaşmas kurumu sözcüsü Zeyneddinov konu ile ilgili yaptığı açıklamada, kurumun merkez binasında düzenlenen oturum genel sekreteri Yuri Haçatorov’un katılımı ile gerçekleştiğini, oturumda 2018 yılında ortak programların içerdiği konuların listesinin taslağı ele alınarak bazı kararlar alındığını, alınan kararlar onaylanmak üzere toplu güvenlik işbirliği kurumuna üye ülkelere gönderileceğini kaydetti.

Oturumda ayrıca toplu güvenlik anlaşması kurumuna üye ülkelerin temsilcilerinin 2018’in ikinci yarısı ve 2019’un birinci yarısında dış politika, güvenlik ve savunma meseleleri ile ilgili istişare programı taslağı ta tartışıldığı belirtildi.

Bilindiği üzere toplu güvenlik anlaşması kurumu 1992 yılında ve Ermenistan, beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan, Özbekistan, Azerbaycan Cumhuriyeti ve Gürcistan’ın katılımı ile kuruldu. Bu ülkeler 2002 yılında bu kurumu askeri bir ittifaka dönüştürmeye karar verdiler. Daha sonraları ise Gürcistan, Azerbaycan Cumhuriyeti ve Özbekistan bu kurumdan ayrıldı.

Toplu güvenlik anlaşması kurumu 2 Aralık 2004 tarihinde BM genel kurulu tarafından gözlemci üye olarak kabul edildi.

Toplu güvenlik anlaşması kurumunun esas amacı ABD ve NATO’nun bu ülkelerin bölgesine nüfuzunu önlemektir. Bu kurum eski sovyetler birliği dağıldıktan sonra Rusya’nın siyasi, iktisadi ve askeri azalan gücünü korumak için kurulmuştur.

Toplu güvenlik anlaşması kurumunun geçen haftaki oturumu, bundan önce bu kurum çerçevesinde bazı özel askeri firmaların kurulma ihtimali gündeme geldiği bir sırada düzenlendi.

Geçen hafta Tacikistan Başbakanı Kahir Resulzade, Özbekistan’la ortak sınırların belirlenmesi ve işaretlenmesi üzerine kurulan ortak komisyonun oturumuna katılmak amacıyla Furkane kentine gitti.

Tacikistan Başbakanı Resulzade hükümet temsilcileri ve Tacik iktisadi kurumların başkanlarından oluşan bir heyet başkanlığında Tacikistan ve Özbekistan’ın ortak sınırları belirleme ve işaretleme komisyonunun oturumuna katıldı.

Oturumda Tacik ve Özbek heyetler iki ülke sınırlarını işaretleme konusundan başka aralarında en çok tartışma konusuolan Ferhat elektrik santrali ve barajı üzerinde de anlaşmaya vardı.

Oturumda Tacikistan ve Özbekistan enerji yetkilileri de Duşanba’dan Taşkent’e elektrik enerjisi ihracatı üzerinde anlaşmaya vardı. Buna göre Tacikistan’dan Özbekistan’a elektrik enerjisi ihracatı cari miladi yılın ikinci çeyreğinde ve 1.5 milyar kilovat saat hacminde başlıyor. Şimdiye kadar Tacikistan’ın ilgili kurumları komşu ülkeye elektrik ihracatına uyguladıkları fiyatı açıklamaktan kaçındığı gözleniyor.

Ancak bir süre önce Tacikistan elektrik firması Özbek tarafla elektrik enerjisi ihracatı için müzakerelerin başladığını duyurmuştu.