Bültenimizi geçen hafta İran’la ilgili önemli iktisadi gelişmelerin ana başlıkları ile açıyoruz.

İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei’nin yeni yıl mesajında ekonomiye vurgu yapması,

İran ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasında demiryolu projesinin hizmete girmesi,

İran ve Afganistan arasındaki iktisadi ilişkiler,

İran, Azerbaycan Cumhuriyeti, Gürcistan ve Türkiye Dışişleri Bakanlarının dörtlü zirvesi,

Geçen hafta İran’ın önemli iktisadi gelişmeleriydi.

Geçen hafta İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei yeni yılın ilk gününde kutsal Meşhed kentinde Rezevi külliye’de güçlü ve dirençli bir ekonomiye kavuşmanın elzemlerini açık ve net bir şekilde beyan etti.

Ayetullah Hamanei Nevruz bayramı mesajında da yeni yılı yerli ürünlere destek yılı olarak adlandırdı.

İran İslam Cumhuriyeti sermaye, insan gücü ve çeşitli enerji kaynakları ve ham madde ve madenler gibi üretim endekslerinde güçlü bir ülkedir. İran petrol ve doğalgaz kaynakları bakımından dünyada birinci sırada yer alan bir ülkedir. Coğrafi meziyetler, değerli doğal kaynaklar, uluslararası açık denizlere ulaşmak, 15 ülke ile komşu olmak ve Doğu Batı ve Kuzey Güney güzergahlarının tam kesiştiği noktada yer almak, İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei’nin işaret ettiği İran’ın diğer güçlü yönleridir.

Öte yandan İran nüfusu da genç insan gücü bakımından üretken ve çalışkan bir nüfustur. İran’da 15 ila 40 yaş grubunda 33 milyon genç insan yer alıyor, ki bu da bir ülkenin üretimi için zengin bir kaynak sayılıyor. Yine verilere göre İran’ın akademik eğitim gören nüfusu da 10 milyonu aşkındır ve hali hazırda da 5 milyon genç üniversitelerde eğitim görmektedir.

Bazıları İran İslam Cumhuriyeti henüz teknoloji bakımından yeni teknolojilerde kabul edilebilir düzeye gelmediğini düşünebilir, ancak İran son yıllarda en gelişmiş ve en karmaşık teknolojileri yerli hale getirebilecek yaratıcılığa ve yeteneğe sahip olduğunu göstermiştir. Bunun en somut örneği nükleer teknoloji alanında yaşanmıştır.

Bu konuya temas eden İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei İranlı gençlerin yeni sanayi ve teknolojilerde göz kamaştıran ilerlemelerine değinerek şöyle dedi: nükleer teknoloji alanında çalışmalar başladığında, hatta eski kuşak bilim adamları bu alanda faaliyete başlayan gençlerin yeteneğine inanmıyordu, fakat nükleer teknoloji doruk noktasına ulaştığında aynı insanlar İranlı gençlerin istediğini ve bunu yapabildiğini itiraf ettiler.

İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei yürütme yetkililerinin karneleri ve icraatı hakkında da şu değerlendirmede bulundu: son kırk yılda yetkililerin güvenlik ve istikrarı temin etmek, bilim ve teknolojide ilerlemek, altyapıları geliştirmek, petrol dışı ihracatı ve gayri safi milli hasılayı geliştirmek ve sosyal kalkınma gibi alanlarda çok iyi hareket ettiler ve bu alanlarda memnun edici veriler vardır. Ancak düşmanlar propagandalarında bu gerçekleri örtbas etmeye ve böylece halkı inkılaba ve nizama kötümser hale getirmeye çalışıyor.

Geçen hafta Dışişleri Bakanlığı İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei’nin yerli ürünlere destek vurgusuna destek bağlamında bir bildiri yayımlayarak şu ifadelere yer verdi: İran diplomasi kurumu komşularımız ve Avrasya iktisadi birliği gibi birlikler ve dünyanın yeni ekonomik güçleri ile ikili ve çok yönlü iktisadi anlaşmaların imzalanmasını kolaylaştırmak üzere zemin hazırlamaya çalışacaktır. İran diplomasi kurumu ayrıca  enerji, transit, teknoloji ve sermaye ve yabancı turist cezbi ve petrol dışı ihracat gibi alanlarda iktisadi işbirliğini geliştirerek, üretim ve iç istihdam alanını takviye etmeye ve yerli ürünlerin niteliğini ve niceliğini geliştirmeye ve böylece hedef piyasalarda rekabet gücünü arttırmaya ve başta özel sektör olmak üzere iktisadi aktivistlerin ikili ve çok yönlü ilişkileri başlatmalarına yardımcı olacaktır.

Geçen hafta İran’ın Astara kenti ile Azerbaycan Cumhuriyeti’nde aynı adı taşıyan Astara kenti arasında demiryolu projesi 2 milyon ton yük taşıma kapasitesi ile hizmete girdi.

İran devlet demiryolları firması Başkan yardımcısı Nurullah Biranvend konu ile ilgili yaptığı açıklamada, bu demiryolu projesinin hizmete girmesi ile birlikte Rusya ve Avrupa’dan Hindistan’a ve bilakis Hindistan’dan Rusya ve Avrupa’ya doğru yük transiti Kuzey Güney koridoru çerçevesinde ve Rusya’dan Fars körfezi kıyılarına gerçekleşeceğini belirtti. Biranvend, Azerbaycan Cumhuriyeti bu projeye 60 milyon dolar yatırım yaptığını belirterek bu demiryolu ticari terminaller ve demiryolu ve istasyonları olmak üzere iki bölümde gerçekleşeceğini kaydetti.

Biranvend ayrıca İran ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasında inşa edilen bu demiryolu yüklerin transitinde 45 gün zaman tasarrufuna katkı sağlayacağını vurguladı

Geçen hafta Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, Kuzey – Güney koridoru iki ülkenin yararına olduğunu vurguladı. Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, Astara – Astara demiryolu projesinin son durumun yakından incelemek üzere Astara ilçesini ziyaret etti.

Bakan Mustafayev ziyareti sırasında yaptığı açıklamada, Kuzey – Güney koridoru iki ülkenin yararına olduğunu vurguladı.

Bakan Mustafayev ayrıca İran Cumhurbaşkanı Ruhani önümüzdeki günlerde Azeri mevkidaşı Aliyev’le görüşmek üzere Bakü’yü ziyaret edeceğini belirtti.

7 bin km uzunluğunda olan Kuzey Güney koridoru Kuzey Avrupa ve Rusya’yı İran, Rusya ve Azerbaycan Cumhuriyeti üzerinden Hint okyanusu ve güneydoğu Asya bölgesine bağlayan dünyanın en önemli transit güzergahlarından biridir. 2000 yılında Rusya’nın San Petersburg kentinde İran, Hindistan ve Rusya ulaştırma bakanları tarafından imzalanan bir anlaşmanın ardından Kuzey Güney koridoru açılışını ilan etti. Şimdi ise İran, Rusya ve Azerbaycan Cumhuriyeti Kuzey Güney koridorunu tamamlamak istiyor. Bu durumda Hazar denizinin Batı kıyısı Azerbaycan Cumhuriyeti üzerinden İran’a bağlanıyor.

İran’da Raşt – Astara demiryolu tamamlandıktan sonra Kuzey Güney koridorunun demiryolu ayağı tamamlanmış olacak ve böylece Hindistan ve Çin ürünlerini orta Asya cumhuriyetleri, Azerbaycan Cumhuriyeti, Rusya ve Avrupa’ya transit edebilecek.

Öte yandan Hindistan ve Afganistan da bu transit koridoruna Çabahar liman kenti üzerinden bağlanıyor. Afganistan Cumhurbaşkanı Muhammed Eşref Gani geçen cumurtesi güne İran dış ilişkiler konseyi Başkanı Kemal Harrazi ve beraberindeki heyetle görüştü. Görüşmede iki taraf başta iktisadi ilişkiler, ihracat ve ithalatta denge, Çabahar liman kentini geliştirme, bölgesel büyük projeleri uyumlu hale getirme gibi başlıkları ele aldı.

Öte yandan Kuzey Güney koridoru ekseninde çok yönlü ilişkileri geliştirme doğrultusunda İran, Türkiye, Azerbaycan Cumhuriyeti ve Gürcitan Dışişleri Bakanları hş. 1396 yılının son günlerine doğru Bakü’de dörtlü bir zirve gerçekleştirdi. Zirveye İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Muhammed Yarov ve Gürcistan Dışişleri Bakanı ve Başbakan yardımcısı Mihail Canildiz katıldı.

Konu ile ilgili bir açıklama yapan Dışişleri Bakanlığı uluslararası ilişkiler fakültesi öğretim üyesi Hadi Süleymanpur şöyle diyor:

İran’ın coğrafi konumu ve orta Asya, Hazar denizi, Fars körfezi ve Ortadoğu bölgelerinin kesiştiği noktada yer alması her zaman İran’ın dış politikasında iktisadi hedeflere ulaşmak için potansiyel zemin oluşturmuştur.

İran, Türkiye, Azerbaycan Cumhuriyeti ve Gürcitan Dışişleri Bakanları Bakü zirvesinde dört ülkenin nakliyat ve ulaştırma altyapıları ve transit kapasitelerinin Çabahar ve Benderabbas limanlarından başlayarak Raşt – Astara demiryolu üzerinden Bakü – Tiflis – Kars demiryoluna bağlanan Güney Batı koridoru üzerinden geliştirilmesine vurgu yaptı.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev dörtlü zirvenin kulisinde görüştüğü İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’e İran İslam Cumhuriyeti güvenli ve istikrarlı bir ülke olduğunu belirterek iki ülke arasında başta transit olmak üzere çeşitli alanlarda yakın işbirliğini istedi.

Gerçekte bu tür işbirliği ve özellikle ulaştırma alanında yatırımlar bölgesel ilişkilerin gelişmesine de katkı sağlayacağı ve bölge ülkelerinin lehine olacağı kesindir.