Azerbaycan Cumhuriyeti kültür ve turizm bakanlığı ile Suudi Arabistan krallığı turizm ve tarihi eserler yüksek komisyonu arasında işbirliği protokolü Medine kentinde düzenlendi.

Nihai protokole göre Azerbaycan Cumhuriyeti ve Suudi Arabistan hükümetlerinin ortak komisyonunun ilk oturumu 21 Şubat 2001 tarihinde Bakü kentinde düzenlendi.

İki taraf arasında turizm alanında işbirliği zeminleri turizm anlaşması imzalanması, turizm alanında bilgi alış verişleri, iki ülke arasında bireysel ve toplu turizmin teşvik edilmesi, turizm uzmanlarının yetiştirilmesi, kültürel ve mimari eserlerinin korunması ve onarılması, turizm günleri düzenlenmesi, turizm alanında yatırımların teşvik edilmesi ve gerekli indirimlerin yapılması, turizm alanında ortak projelerin uygulanması ve iki ülkede turizm zirvelerinin düzenlenmesinden oluşuyor.

17 Kasım 2017’de dünyanın önde gelen haber ajanslarının temsilcileri ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in görüşmesinde Azeri lider Bahreyn haber ajansı Başkanı Mehenned Süleyman Muhsin Naami’nin Azerbaycan Cumhuriyeti Arap ülkelerine vize kolaylığı sağlaması ve Bahreyn diktatörü ile iyi ilişkileri yüzünden teşekkür etmesine verdiği cevapta şöyle dedi: sizin de belirttiğiniz üzere, Fars körfezi ülkeleri için vize kolaylığından sonra bu ülkelerden gelen turist sayısı on kat arttı. Özellikle yaz aylarında Arap ülkelerinden bir çok kardeşimizi Azerbaycan Cumhuriyeti caddelerinde görüyoruz.

31 Ağustos 2017’de de Azerbaycan Cumhuriyeti turizm derneği Başkanı Nahid Bakırov bir açıklama yaparak şöyle dedi: Suudi Arabistan’dan Azerbaycan cumhuriyetine 2017 yılının ilk altı ayında gelen turistlerin sayısı bir önceki yılın aynı dönemine oranla altı kat arttı.

Bakü – Riyad ilişkilerinde ticari ve askeri ilişkilerde olduğu gibi bir çok zeminde ilişkilerde Riyad lehine ve Bakü aleyhine bir uyumsuzluk hakim olduğu anlaşılıyor. Turizm konusunda örneğin Riyad turist gönderen taraf ve Bakü turizm kabul eden taraf oluyor. Belki Bakü Riyad ilişkilerinin bu alanında sonunda dengeler Bakü lehine değişebileceği ve Bakü yönetimi Arabistanlı turist sayısının artması ile birlikte daha fazla gelir elde edebileceği düşünülebilir. Ancak bu gelirin yanında daha önemli bir mesele vardır ki o da bu durumun uzun vadede ve Arap turistlerin sayısının artışı kültürel, siyasi ve güvenlik açılarından Azerbaycan Cumhuriyeti halkı için olumsuz sonuçlarıdır.

Bu çerçevede son aylarda Azerbaycan cumhuriyetinde halkın Suud turistlerin uygunsuz ve müptezel davranışlarından şikayetleri artmıştır.. Azerbaycan Cumhuriyeti kültür ve turizm bakanlığının resmi verilerine göre 2017 yılında Suudi Arabistan’dan 33 bin 273 turist  Azerbaycan cumhuriyetini ziyaret etti. Şimdi burada akla gelen soru, acaba turizm yolundan elde edilen gelirin bir milletin asil ve yerel kültürünün bozulmasına değecek kadar fazla olup olmadığı sorusudur. Her halde sizin de bu soruya cevabınız bizim gibi hayır olacaktır.

Azerbaycan Cumhuriyeti ile Suudi Arabistan arasında turizmin gelişmesi için Azerbaycan Cumhuriyeti havayolları firması Azal, Nisan 2017 tarihinde Eylül 2017’den itibaren Bakü – Cidde uçak seferlerini başlatacaklarını açıkladı. Ancak söz konusu uçak seferleri şimdilik iktisadi açıdan sarfeli olmadığı için başlamadı.

Bakü ve Riyad arasında turizm alanında bir başka işbirliği mısdakı, Riyad yönetiminin Bakü, Nahçivan ve Kıble kentlerini 2009, 2018 ve 2020 yılları için İslam dünyasının kültür veya turizm başkenti ilan edilmesini desteklemesidir. Aslında Bakü yetkilileri ISESCO genel sekreteri olan Arabistan uyruklu Abdulaziz Osman Toyceri ile özel ilişkilerinden geniş çapta yararlanıyor ve Toyceri hemen hemen her yıl en az bir kez Bakü’yü ziyaret ediyor.

Öte yandan Azerbaycan Cumhuriyeti yönetiminin medya üzerindeki ağır sultası yüzünden söz konusu medya organları Arap turistlerin gelişi konusunda bir tek olumlu yönleri anlatmaya çalışıyor. Bakü medyası sürekli Arap turistlerin gelişi döviz getirdiğini, iş fırsat yarattığını, ticareti geliştirdiğini, yeni otellerin ve turistik mekanların inşa edilmesine vesile olduğunu, Azerbaycan cumhuriyetini dış dünyaya tanıttığını yazıyor.

Aslında Bakü yönetimi petrol satışından elde ettiği gelirin azalmasını telafi etmek için Suudi Arabistan’ın zengin çevreleri başta olmak üzere Arap turistleri Azerbaycan cumhuriyetine çekmeye çalışıyor ve medya organlarına da bu yönde telkinde bulunuyor ve Arap turistlerle ilgili sırf olumlu yönlerini yazma talimatı veriyor. Oysa vahabi turistlerle şia Azeri halkı arasında şiddetli kültürel farklılıkların Azerbaycan’da bir çok olumsuz etkileri olduğu ifade ediliyor.

Ancak Bakü yönetiminin bu tutumuna karşın seyrek sayıda medya organı Suudi Arabistanlı turistlerin Azerbaycan cumhuriyetindeki varlığının olumsuz yönlerini de yazıyor. Bu arada Azerbaycan cumhuriyetinde bazı internet siteleri Arap turistlerin sahillerde, otellerde, caddelerde, mağazalarda ve eğlence mekanlarında çirkin hareketlerini yansıtan görüntüler yayımlıyor. Gerçekte Arabistanlı turistlerin Azerbaycan cumhuriyetinde davranışları bu zümrenin bu ülkede istedikleri her şeyi yapabileceklerini zannettiklerini ortaya koyuyor. Nitekim Bakü medyası Arap turistlerin Azerbaycan cumhuriyetine gelmeleri hakkında propaganda yapmalarına rağmen bazen mecbur kalarak Arap turistlerin gelmelerinin olumsuz yönlerini de anlatıyor. Bakü medyasının kısıtlı da olsan Arabistanlı turistlerin varlığını eleştirmeleri Suud hanedanı elebaşılarının Bakü yetkililerine yukarıdan bakışları gibi vahabi turistlerin de Azerbaycan halkına uşak gözüyle baktıklarını ortaya koyuyor.

Bakü’de yayımlanan Yeni Musavat gazetesi Azerbaycan cumhuriyetinde bir çok insan Arap turistlerin gelişini olumlu ve normal karşılamadığını belirterek Azeri bir sanatçıdan naklen Azerbaycan halkının Arap turistlerin uygunsuz davranışlarına yönelik sert eleştirilerine cevap vermeye çalışıyor. Gazete, Azeri sanatçı Murat Arif’ten naklen şöyle diyor: bizim ülkemizde çevre temizliğine sadece yabancılar değil, hatta yerli vatandaşlar da uymuyor. Ben sosyal paylaşım sitelerinde Arap turistlere yönelik saldırıların hakkında bir iki söz etmek istiyorum: biz ne istiyoruz? Araplar geldi. Peki bu neden bizim için sorun haline geldi? Acaba onlar kültürlü değiller mi? Ya biz kendimiz? Acaba bizlerden bazıları çok mu kültürlü davranıyor?

Ancak Arabistanlı turistlerin Azerbaycan cumhuriyetinde varlığının olumsuz sonuçları o kadar şiddetli olmuş ki bazı medya organları açıkça vahabi turistlerin Azerbaycan cumhuriyetinde yarattıkları sorunları gündeme getiriyor. Bir site, Arap zengin turistlerin bezenmiş kadınları görünce kendini kaybettiklerini yazdı.

Bir sitede gazetecilik yapan Jale Ahundazed şöyle yazıyor: Arap turistler çirkin hareketleri ile en sıcak gündeme dönüştüler. Onlardan biri herkesin gözü önünde idrar ediyor, bir başkası bir lokantanın Pakistanlı sahibine dayak atıyor, biri de kiraladığı aracı çöp kutusuna dönüştürüyor. Arap erkekleri barlarda dolaşması normal karşılanmıyor. Kuşkusuz Arap turistlerden en çok ahlaki olmayan merkezler gelir kazanıyor ve doğal olarak da onlar Arap zengin turistlere kucak açıyor. Taksi şoförlerinin anlattıkları ve Arap turistlerin şarap meclislerindeki görüntüleri akıllara ilginç bir soruyu getiriyor: acaba vahabilerce bara gitmek ve Bakü’de kızlarla eğlenmek günah sayılmıyor mu?

Bakü medyası arada bir gündeme getirdiği Arap turistlerin Azerbaycan cumhuriyetindeki olumsuz sonuçları Bakü ve Riyad arasında imzalanan turizm anlaşmalarının yeniden gözden geçirilmesini kaçınılmaz hale getiriyor. Özellikle Bakü’de bazı medya organları Suud ve vahabi turistlerin fuhuş merkezleri ve barlarda dolaşmaları Azerbaycan cumhuriyetinde fuhuş ve fesadın yayılmasına yol açtığını ve bu da Azeri halkı derinden kaygılandırdığını belirtiyor.

Bundan başka Arabistanlı turistlerin Azerbaycan cumhuriyetinde yaban hayatı orantısız avlanma ile tehdit etmesi de Bakü ve Riyad arasında turizm alanında işbirliğinin bir başka olumsuz sonucudur.