Ortadoğu Gelişmeleri
Geçen hafta Yemen’in istifa eden Cumhurbaşkanı Mansur Hadi, Halid Bahah’ı başbakanlık görevinden azletti.
Geçen hafta Libya’nın Trablus’taki hükümeti iktidarı BM’nın desteklediği milli vahdet hükümetine devretti, ancak 24 saat geçmeden bu kararından vazgeçti.
Geçen hafta Arabistan kralı Salman beş günlük bir ziyaret için Mısır’ın başkenti Kahire’ye geldi.
Amerika Dışişleri Bakanı John Kerry de geçen Perşembe günü FKİK üyelerinin oturumuna katılmak bahanesiyle Bahreyn’in başkenti Maname’ye geldi, ardından Cuma günü Irak’ın başkenti Bağdat’a geçti.
Geçen hafta uluslararası Stohkolm barış müessesesi en yeni raporunda çeşitli ülkelerin askeri bütçelerini açıkladı. Amerika ve Çin’den sonra Arabistan krallığı 87 milyar dolarla 2015 yılında dünyada askeri bütçe bakımından üçüncü sırada yer aldığını belirtti.
Geçen hafta BM Suriye özel temsilcisi Stephan De Mistura Cenevre’de Suriye barış müzakerelerinin yeni turunun arifesinde Moskova’da Rus yetkililerle görüştü.
Geçen hafta Irak meclisinin çeşitli komisyonları Başbakan Haydar İbadi’nin önerdiği 14 bakandan 7 Bakanı reddetti.
Geçen hafta Arap birliği genel sekreteri Nebil Arabi, Arap ülkelerinin İslam dünyasının birinci ve eksen meselesi olan Filistin meselesini çözümlemekte başarısız olduğunu itiraf ederek Araplar tek başına bu sorunu çözemediğini belirtti.
Geçen hafta Mısır’ın Nilsat firması Lübnan’ın Hizbullah hareketi ve direniş güdümünde yayın yapan El Minar TV kanalının yayınını 5 Nisan’dan itibaren durdurduğunu açıkladı.
Bu arada insan hakları enformasyonu Arap şebekesi de geçen Mart ayında Mısır’da insan hakları ihlalleri arttığını duyurdu.
Yemen’in istifa eden Cumhurbaşkanı Mansur Hadi 3 Nisan Pazar günü Halid Bahah’ı başbakanlık görevinden azletti ve yerine Ahmet Ubeyd bin Dagar’ı atadı. Mansur Hadi ayrıca General Ali Muhsin Ahmer’i de kendisinin yardımcısı olarak atadı.
Bundan önce Halid Bahah her iki mevkinin başında bulunuyordu.
Ahmet Ubeyd bin Dagar 1973 ila 2011 yılına kadar Yemen’de çeşitli görevlerin başında bulundu. Dagar 7 Aralık 2011’de İBT Bakanı ve 14 Temmuz 2014’te da bakanlık mevkini koruyarak Başbakan yardımcısı ve 1 Ağustos 2015’te de Mansur Hadi’nin danışmanı olarak görev yapmıştı.
Yemen’in eski Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih döneminde Ensarullah hareketi ile 6 savaşın deneyimlerine sahip olan General Ali Muhsin Ahmer bundan önce ise Mansur Hadi’ye bağlı silahlı güçlerin komutan yardımcılığını yürütüyordu. Ahmer şimdi yeni mevkii ile beraber Mansur Hadi’den sonra Arabistan’ın desteklediği Yemenli muhaliflerin iki numaralı adamı oluyor.
Yemen’in istifa eden kabinesindeki bu değişiklikler, Yemen’da çatışma tarafları 10 Nisan tarihini bu ülkede ateşkesin başladığı gün ve yine 18 Nisan tarihini Yemenli tarafların Kuveyt’te müzakere masasına oturacağı gün olarak açıkladıkları bir sırada gerçekleşti.
Ensarullah hareketi enformasyon ve medyadan sorumlu yetkilisi Abdurrahman Ahnumi, Muhsin Ahmer’in Mansur Hadi’nin yardımcılığına atanmasına gösterdiği tepkide, Suud rejimi Ahmer’i Yemen krizine karıştırmakla aslında Yemenli muhalif örgütleri ve akımları General Ahmer üzerinden birleştirmeyi amaçladığını belirtti.
Aslında Mansur Hadi ile Halid Bahah arasındaki anlaşmazlıklar 2015 yılının son günlerine doğru gün ışığına çıkmaya başladı. Mansur Hadi Bahah’tan 2015’in son günlerinde istifa eden kabinede reform yapmasını talep etti, ancak Bahah bu talebe karşı çıkdı. Bu gelişmenin ardından Mansur Hadi sözde Başbakan Bahah’ın görüşünü umursamadan içişleri ve dışişleri bakanları da aralarında bulunduğu beş Bakanı değiştirdi, ancak bu değişiklik Bahah tarafından asla kabul edilmedi. Mansur Hadi aynı zamanda Halid Bahah ile danışmadan Cenevre müzakereleri için gidecek heyetin üyelerini belirledi.
Halid Bahah, görevden alınmasına gösterdiği tepkide, istifa eden Cumhurbaşkanı Mansur Hadiy’yi pasifliğe ve Yemen savaşında uğradıkları yenilgilerin sorumlusu olmakla suçladı. Ancak Mansur Hadi, Halid Bahah’ın suçlamalarına gösterdiği tepkide, Bahah kabinesinin Yemen milletinin acılarını hafifletmek ve sorunlarını çözümlemek ve savaşta ölen veya yaralananların aileleriyle ilgilenmemek ve ayrıca başta Arabistan olmak üzere Arap ittifakından gerekli desteği temin edememekle suçladı ve bu sebeplerden ötürü Bahah’ı görevden aldığını belirtti.
Bu arada Muhsin Ahmar’ın Hadi’nin yardımcılığına atanması da Suud rejiminin BAE’ine karşı Yemen kabinesine musallat olma eğilimini gösterdiği belirtilmelidir.
Geçen hafta Libya’nın Trablus’ta bulunan illegal hükümeti geçen Salı günü milli vahdet hükümetinin faaliyet zemini hazırlamak amacıyla iktidarı bu hükümete devrettiğini açıkladı. İllegal hükümetin Trablus’ta yayımladığı bildiride ülkede kan akmasını önlemek ve kaos çıkmasından kaçınmak için bu karar alındığı belirtildi.
Bu karardan önce milli vahdet hükümetinin Başbakanı Fayez Sıraç ve kabine üyeleri 30 Mart tarihinde bir savaş gemisi ile Tunus’tan Trablus’taki deniz üssüne getirildi.
Ancak buna karşın Trablus’ta bulunan hükümetin Başbakanı Halife Gavil, 24 saatten daha az bir süre sonra iktidarı milli vahdet hükümetine devretme kararını geri aldı. Gavil kabinesinde yer alan bakanlardan faaliyetlerine devam etmelerini istedi.
Bu gelişmenin ardından Martin Kubler Trablus’ta bulunan hükümetten iktidarı bir an önce Fayez Sıraç başbakanlığındaki milli vahdet hükümetine devretmesini istedi. Kubler ayrıca Tabrak’ta bulunan ve uluslararası camianın tanıdığı Libya parlamentosundan da Fayez Sırac hükümetine güvenoyu vermesini istedi.
Libya Ağustos 2014’ten beri iki hükümet ve iki meclisin paralel olarak faaliyet yapmalarına şahit oluyor. Bunlardan biri Trablus’ta ve diğeri ise doğuda Tabrak kentinde bulunuyor. öte yandan BM gözetiminde iktidar için mücadele eden iki parlamentonun üyeleri geçen Aralık ayında Fas’ın Sahirat kentinde bir araya gelerek milli vahdet hükümeti üzerinde anlaştı ve sonunda 15 Şubat tarihinde milli vahdet hükümeti kuruldu. Ancak uluslararası camianın destek vermesine rağmen Trablus’taki hükümet iktidarı milli vahdet hükümetine devretmekten kaçınıyor.
Öte yandan Libya’da iktidar üzerinde anlaşmazlıklar, Serte kentinde bulunan IŞİD’ın Libya’daki elebaşı Ebu Abdullah Mısri milli vahdet hükümetini saldırı ile tehdit ettiği ve bu hükümeti haçlı hükümeti ilan ettiği bir sırada devan ediyor.
Geçen hafta Arabistan kralı Salman bin Abdulaziz üst düzey bir heyet başkanlığında ve beş günlük bir ziyaret amacıyla Mısır’a geldi. Kral Salman Mısır’da Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve El Ezher şeyhi Ahmet Tayyib’le görüştü.
Sisi kral Salman ile görüşmesinde Suud kralının boynuna Nil nişanı attı. Sisi Salman’la görüşmesinde Mısır ve Arabistan’ın işbirliği ve koordinasyonu Suriye, Filistin, Yemen ve Libya krizleri gibi bölgesel krizlerin çözümü için bir başlangıç olabileceğini ileri sürdü.
Terör ve radikalizm bölgeyi ve milli hükümetleri tehdit ettiğini belirten Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, kral Salman’ın Kahire ziyaretini Mısır ve Arabistan’ın stratejik ortaklığı doğrultusunda niteledi.
Arabistan kralı Salman ise Sisi ile görüşmesinde Mısır ve Arabistan arasında Kızıldeniz üzerinde bir köprü inşa edeceklerini açıkladı. Sisi hemen köprünün kral Salman adıyla adlandırılacağını belirtti. Kral Salman aynı zamanda ortak Arap ordusunun şekillenmesini diledi.
Öte yandan Arabistan ve Mısır’ın iki ülke arasında bir köprü inşa edilmesi üzerinde uzlaştıkları açıklandıktan sonra bazı haber kaynakları Mısır’ın Sanafir ve Tiran adaları üzerindeki egemenlik hakkından Arabistan’ın lehine vaz geçebileceğini duyurdu.
Arabistan General Sisi’nin Mısır’ın yasal yönetimi ve Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’ye karşı askeri darbesinden sonra yeni hükümeti tanıyan ve bu süreci destekleyen ilk ülkeydi.
Kral Salman şimdi Mısır’ı ziyaret ederek özellikle Suriye ve Yemen krizlerinde Kahire’nin desteklerini kazanmaya çalışıyor. Mısır ise Arabistan’dan mali destek ve yardım umuyor. 015