Bültenimizi geçen hafta Orta Asya ve Kafkasya bölgelerinde yaşanan önemli gelişmelerin ana başlıkları ile açıyoruz.

Azerbaycan Cumhuriyeti savunma Bakanı Zakir Hasanov’un Ermenistan’la savaşın yeniden başlatma tehdidi yönündeki açıklaması,

Amerikalı Ermenilerin, Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’ya dağlık Karabağ Ermeni milislerinin elini açık bırakması yönünde mektubu,

5. Asya’da teamül ve güven arttırıcı uygulamalar konferansı CICA’nın sonuç bildirisi,

Kırgızistan’ın eski Cumhurbaşkanı hakkında ağır suç dosyası açılması,

Geçen hafta orta Asya ve Kafkasya bölgelerinin bazı önemli gelişmeleriydi.

Geçen hafta Azerbaycan Cumhuriyeti savunma Bakanı General Zakir Hasanov, bu ülkenin hava kuvvetleri Ermenistan’la muhtemel her türlü çalışmak üzere tam teyakkuzda beklediğini açıkladı.

Bakü’de gazetecilere açıklama yapan Zakir Hasanov bir kez daha Azerbaycan Cumhuriyeti ordusunun Ermenistan ordusuna üstünlüğünden söz ederek şöyle dedi: Azerbaycan Cumhuriyeti ordusundan küçük bir birlik Nisan 2016’da Ermenistan ordusunu dağıttı, öyle ki Ermeni taraf ateşkes için Ruslardan yardım talep etmek zorunda kaldı.

Kuşkusuz Azerbaycan Cumhuriyeti yönetiminin sürekli tehdit savunması, güney Kafkasya bölgesinde iki komşu ülke arasında savaş ateşini yeniden alevlendirmekten başka sonucu olmayacaktır.

Aslında İlham Aliyev yönetiminin üst düzey yetkilileri, Ermenistan ile muhtemel bir yeni çatışmada Azeri askerlerin ülkelerinin işgal altındaki topraklarından bazı bölümlerini kurtarabileceklerini düşünüyor. Nisan 2016’da da iki ülkenin sıcak temas hattında aynı şartlar hakimken taraflar 48 saat süren bir çatışmaya girmişti. Bu kısa çatışmanın sonunda Azerbaycan Cumhuriyeti ordusu Ermeni güçlerce işgal edilen Azeri bir köyü kurtarmayı başardı.

Şimdi ise İlham Aliyev yönetiminin bazı üst düzey yetkilileri aynı kısa çatışmaya istinaden son üç yılda sürekli yaşanan bu çatışmanın yeniden tekrarlanabileceğini ve Erivan yönetimini savaşın yeniden alevlenmesi ve sonuçta Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarından daha fazla bölümlerin kurtarılması yönünde tehdit ederek telkinde bulunuyor.

Ancak tüm bu kışkırtıcı açıklamalara karşın Azerbaycan Cumhuriyeti yetkilileri son günlerde sürekli Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ı sıcak temas hattında Azeri güçleri askeri bir hata yapmaya çalışmakla suçluyor. Fakat görünen o ki tüm bu suçlamalara rağmen asıl Azerbaycan Cumhuriyeti ordusu Ermeni tarafı sıcak temas hattında pratikte bir hata yapmaya zorlamaya çalışıyor.

Geçen hafta Amerikalı Ermenilerin, Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’ya dağlık Karabağ Ermeni milislerinin elini açık bırakması ve bu bölgeye yönelik kısıtlamaları kaldırması yönünde bir mektup yazdıkları açıklandı.

Amerika Ermenileri milli komitesi ABD Dışişleri Bakanı Pompeo’ya yazdıkları mektupta, yersiz ve yapıcı olmayan kısıtlama şeklinde tabir ettikleri kendini cumhuriyet ilan eden Karabağ Cumhuriyeti yetkililerinin yurt dışı seyahatlerine ve Amerika ile ilişkilerine getirilen kısıtlamaları kaldırmasını istedi. Mektupta ayrıca, Karabağlı Ermenilerin münakaşanın esas taraflarından biri olarak bölgenin geleceği hakkındaki her türlü muhtemel müzakerelerde yer almaları talep edildi.

Amerika Ermenileri milli komitesinin Dışişleri Bakanı Pompeo’ya mektubu, Amerika yönetimi AGİT’e bağlı Minsk grubunun eşbaşkanı olmasına rağmen son yirmi yılda Kababağ Ermenilerine Amerika’nın çeşitli eyaletlerine seyahat düzenleyerek diplomatik faaliyetlerde bulunmalarına müsaade ettiği halde gündeme geliyor. Görünen o ki Karabağ Ermenileri ve Amerika’da yaşayan Ermeni diyasporası bu yardımları yeterli bulmuyor.

Ermenistan’da son günlerde Nikol Paşinyan yönetimi ile dağlık Karabağ Ermenileri arasındaki anlaşmazlıklar tırmandığı bir sırada, Amerika’daki Ermeni diyasporası dağlık Karabağ bölgesi ile ilgili yeni bir atak başlatmış bulunuyor. Gerçekte Amerika Ermenileri milli komitesi Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’dan, iki tarafın Batı’daki lobilerini daha fazla faaliyet yürütmeye yöneltecek taleplerde bulundukları anlaşılıyor.

Geçen hafta 5. Asya’da teamül ve güven arttırıcı uygulamalar konferansı CICA üyeleri Tacikistan’ın başkenti Duşanba’da düzenledikleri zirvenin sonunda bir sonuç bildirisi yayımladı.

Duşanba’da gerçekleşen  konferansın sonunda yayımlanan CICA’nın sonuç bildirisinde bölgede güvenlik, kalıcı barış ve bölge ülkeleri arasında işbirliğinin geliştirilmesine ve ayrıca İran ve 5+1 grubu arasında imzalanan ve ABD tarafından ihlal edilen Bercam nükleer anlaşması ve Filistin davasına vurgu yaptılar.

CICA bildirisinde ayrıca Bercam nükleer anlaşmasının hiç bir alternatifi olmadığı belirtilerek tarafların bu anlaşmaya ve BM’nin ilgili kararnamelerine bağlı kalmaları ve barış, istikrar ve güvenlik yolunda adım atmalarına vurgu yapıldı.

5. Asya’da teamül ve güven arttırıcı uygulamalar konferansı CICA’nın Duşanba kentinde düzenledikleri zirve, Amerika yönetimi başta İran, Rusya ve Çin olmak üzere bazı Asya ülkelerine baskılarını ve yaptırımlarını ağırlaştırdığı bir sırada düzenlendi. Bu durum konferansın önemine ayrı bir önem kattı. Özellikle CICA’nın ağır topları olan İran, Rusya ve Çin Amerika ve bazı Avrupa ülkelerinin çeşitli tehditleri ve yaptırımları ile karşı karşıya bulunması Duşanba zirvesini medya ve siyaset çevrelerinin ilgi odağına yerleştirdi. Nitekim Amerika devletinin CICA’nın ağır toplarına yönelik baskıları bu konferansın gelecekte izleyeceği yolu de etkilediği anlaşılıyor. Örneğin CICA üyesi olan Avrasya ülkeleri el ele vererek Batılı sultacı devletlerin her türlü kumpasını hiç bir zorluğa katlanmadan etkisiz hale getirerek konferansa üye ülkelerin hedeflerine hizmet edebilir.

Geçen hafta Kırgızistan devlet güvenlik komitesi, bu ülkenin eski Cumhurbaşkanı Elmasbeyk Atambayev hakkında ağır suç dosyası açıldığını duyurdu.

Kırgızistan devlet güvenlik komitesi teftiş bölümü Başkanı Simidin Ulu Sagibeyk milli meclis komisyonunda yaptığı açıklamada, eski Cumhurbaşkanı Elmasbeyk Atambay aleyhinde açılan ağır suç doyası bu ülkenin başsavcılığına sevk edildiğini belirtti.

17 Haziran tarihinde gerçekleştirilen milli meclis genel kurulunun açık oturumunda, 12 üyesi bulunan Kırgızistan devlet güvenlik komitesi eski Cumhurbaşkanı Elmasbeyk Atambayev’i 9 cinayetle suçladı.

Kırgızistan’da devlet kurumlarında ve Bişkek’te işbaşına gelen hükümetlerin çeşitli kademelerde görev yapan yetkilileri arasında oldukça yaygın olan mali yolsuzluk ve rüşvet vakalarına karşın bu ülke orta Asya bölgesindeki cumhuriyetlerin arasında en demokrat ülkelerden biri olduğu belirtilmelidir.

Sorenbay Cinbekov bu ülkenin beşinci cumhurbaşkanıdır. Cinbekov daha önce bu ülkenin Başbakanı olarak Elmasbeyk Atambayev liderliğindeki hükümetin kabinesini kuruyordu. Ancak Cinbekov Kırgızistan’da cumhurbaşkanlığı seçimlerini Atambayev’in desteği ile kazandıktan sonra pratikte eski Cumhurbaşkanı Atambayev’in karalamaya ve suçlamaya başladı.

Kırgızistan’da özellikle ülkenin kuzeyi ve güneyi arasında etnik anlaşmazlıklara bakıldığında, bu anlaşmazlıkların Kırgızistan’da mevcut şartların oluşmasının başlıca sebebi olduğu söylenebilir.

Sorenbay Cinbekov güneye ve Atambayev Kırgızistan’ın kuzeyine mensup olan politikacılardır. Oysa bundan önce iktidar sosyal demokrat parti içinde üyelerin arasında bu tür anlaşmazlıklar pek göze çarpmıyordu.