Orta Asya ve Kafkasya gelişmeleri
Aralık 04, 2020 12:24 Europe/Istanbul
Bugün yine her hafta olduğu gibi Orta Asya ve Kafkasya bölgesinin geçen haftaki en önemli gelişmelerini gözden geçireceğiz. Birlikte dinleyelim.
Bültenimizi geçtiğimiz haftalarda olduğu gibi yine Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan arasında devam eden Karabağ çatışmaları ve bu münakaşa ile ilgili Rusya’nın ara buluculuğu ile imzalanan ateşkes anlaşması ve ardından yaşanan son gelişmelere ayırdık.
Geçen hafta Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan’da farklı durumlar hakimdi. Azerbaycan Cumhuriyeti’nde önceki haftalarda olduğu gibi bayram havası sürerken, Ermenistan halkı matem ve üzüntü içinde bir haftayı geride bırakarak gelecekleri ile ilgili kaygıların etkisi altında kaldı.
Bu arada Ermenistan’da halk kesimleri ve Ermeni politikacıların Başbakan Nikol Paşinyan’ı iktidardan uzaklaştırma çabaları da devam etti.
Geçen hafta Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı bürosu bir bildiri yayımlayarak, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in fermanı üzerine 10 Kasım günü Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Ermenistan’a karşı zafer kazandığı ve bu ülkeyi Karabağ münakaşasında teslim olmaya zorladığı gün ilan edildiğini duyurdu. Açıklamada bu gün Azerbaycan Cumhuriyeti tarihinde zafer günü olarak kayda geçmesi kararlaştırıldığı belirtildi.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 10 Kasım zafer günü dolayısıyla her yıl Bakü’nün Özgürlük meydanında kutlama ve askeri geçit töreni düzenleneceğini açıkladı.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ayrıca, Azerbaycan Cumhuriyeti ordusunun dağlık Karabağ bölgesinde Ermeni güçlerin işgalinde bulunan bölgeleri kurtarmak üzere başlattığı 27 Eylül gününü de şehitleri anma günü olarak adlandırdı.
Azerbaycan Cumhuriyeti’nde düzenlenen kutlamalar ve bazı günlerin tarihte kayda alınma kararlarına karşı Ermenistan’da halk kesimleri her gün Başbakan Nikol Paşinyan ve hükümetini protesto eylemleri düzenliyor.
Ermenistan Başbakanı Paşinyan ele geçirdiği her tribünden pişmanlığını beyan etmek üzere yararlanıyor ve Azerbaycan Cumhuriyeti’ne karşı yenilginin faturasını başkaları ile paylaşmaya çalışıyor.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan en son Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı AGİT’in düzenlediği oturumda bu konu hakkında şu açıklamayı yaptı: Azerbaycan Cumhuriyeti ile dağlık Karabağ mülkiyeti üzerine yaşanan 44 günlük savaş sırasında her gün Rusya devlet Başkanı Vladimir Putin’le doğrudan temas halindeydim.
Aslında Başbakan Paşinyan’ın bu tür açıklamalarının amacı Rusya’ya eğilimi olduğunu ve Batı taraftarlığını yansıtan politikalardan uzak durduğunu göstermektir. Ancak görünen o ki Ermenistan’da artık Nikol Paşinyan dosyası kapanmış bulunuyor.
Paşinyan’ın bu sözleri, son günlerde Rusya yetkilileri ve en başta Paşinyan’ın her gün doğrudan temas halinde olduğunu iddia ettiği Başkan Putin’in artık hatta Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın telefonlarına bile cevap vermediği bir sırada gündeme geliyor.
Kuşkusuz Rusya yönetimi Paşinyan’ın taleplerini, Moskova’nın hapishanede yatan Ermenistan’ın eski Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan’la görüşme taleplerine ret cevabına uygun karşılık vermek istiyor.
Bundan önce Rusya lideri Vladimir Putin bir kaç kez Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’dan bu ülkenin eski Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan’ın serbest bırakmasını talep etmişti. Putin hatta Paşinyan’dan hapishanede Koçaryan ile görüşmeyi de Paşınyan’dan istedi; ancak Ermenistan Başbakanı bu talepleri reddederek Rusya devlet Başkanı Putin’e Koçaryan ve Erivan yönetiminin eski yetkilileri sağlam insanlar olmadığını söyledi. Paşinyan hatta Putin’e alaylı bir şekilde verdiği cevapta bu insanlardan uzak durmasını, böylece ahlakı onlara benzemesinden kaçınmasını söylemişti.
Her halükarda şimdi Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın bu tür tavırları, dağlık Karabağ’la ilgili esas görevini tamamlayan Rusya lideri Putin’in şimdi Paşinyan’la hatta görüşmek bile istememesine ve ona kendisi gibi davranmaya yol açtığı anlaşılıyor.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı AGİT’in düzenlediği oturumda yaptığı konuşmada ayrıca şöyle demişti:
Azerbaycan Cumhuriyeti ile son çatışmaların sırasında Rusya lideri ile 44 gün boyunca her gün telefonla görüşmemle beraber şimdi de Rusya ile yakın işbirliğini sürdürerek kayıpların aranması, esirlerin ve cenazelerin karşılıklı teslim edilmesi gibi konuları halletmek istiyorum.
Kuşkusuz bundan böyle Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan için artık bu tür siyaset oyunlarının dosyası kapanmış bulunuyor; nitekim gözlemciler de Ermenistan Başbakanı bu tür açıklamaları ile Moskova yönetimini Ermenistan’a askeri ve siyasi yardımlarını sürdürme konusunda ikna edemeyeceğini belirtiyor. Gerçi Rusya’nın dağlık Karabağ münakaşası tamamen çözümleninceye dek Nikol Paşinyan’ın iktidarın başından çekilmesini istemediği anlaşılıyor; özellikle mevcut şartlarda Ermenistan’da ulusalcı güçlerin iktidarın başına geçmesi ile birlikte Ermenistan ile Azerbaycan Cumhuriyeti arasında Rusya’nın ara buluculuğu ile imzalanan barış anlaşması dışlanabilir. Nitekim başta Fransa ve ABD olmak üzere Batılı devletler de Rusya’nın öncülük ettiği on maddelik anlaşmayı bozmak ve sonuçta Güney Kafkasya bölgesinde kendilerine sağlam bir yer açmak istiyor.
Öte yandan Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan arasındaki 44 günlük savaşta yaşanan kayıpları bu savaşın en kötü ve en ayıp sonuçlarından biri nitelemek mümkün.
Azerbaycan Cumhuriyeti savunma bakanlığı bir bildiri yayımlayarak, Ermenistan ile 44 günlük savaşta 2 bin 783 askeri şehit düştüğünü duyurdu.
Azerbaycan Cumhuriyeti savunma bakanlığı bildiride, sivil kayıp sayısına değinmedi. Ancak hiç kuşkusuz Ermenistan ordusunun Azerbaycan Cumhuriyeti’nde sivil bölgelere düzenlediği saldırılara bakıldığında, yüzlerce Azeri sivilin de bu savaşta hayatını kaybettiği söylenebilir.
Bu arada Ermenistan yetkilileri şimdiye kadar dağlık Karabağ üzerine yaşanan 44 günlük savaşta Azeri yetkililerin kayıp sayısı hakkındaki açıklamasına herhangi bir tepki vermedi.
Ermenistan ordusunun 44 günlük savaşta kayıp sayısı ise 2 bin 425 olarak açıklanırken, ölen 250 Ermeni askerin kimlikleri tespit edilmediği anlaşılıyor.
Her halükarda bu savaşta iki taraftan yaklaşık 5 bin askerin hayatını kaybettiği anlaşılıyor. Azerbaycan Cumhuriyeti’nin sivil kayıp sayısını ise Bakü yönetimi açıklaması gerekiyor.
