Pars Today

Bu bölümde kusma ve mide bulanması ile ilgili konuşacağız.

Sağlık Bülteni isimli seri sohbetimizde, sizi, çeşitli hastalıklar, bu hastalıkları önleme ve tedavi etme yöntemleri , ayrıca beslenme ve egzersizin sağlığın sağlanmasındaki önemi hakkında bilgilendirmeye çalışıyoruz. Bu programda verilen bilgiler sevdiklerinizin sağlık alanında farkındalığını  arttırmak amaçlıdır ve tıbbi incelemelerin ve tavsiyelerin yerini alamaz.

Sindirim sistemi veya gastro-intestinal hastalıklar, besin maddelerinin sindirimi ve emilimini ve vücudun genel sağlığını olumsuz etkileyen hastalıklardır. Sindirim sistemi ağızdan başlayıp makata kadar devam eden kıvrımlı bir sistemdir. Bu nedenle sindirim sistemi hastalıkları çok çeşitli hastalıkları kapsar. Sohbetimizin devamında mide bulantısı ve kusma ile ilgili konuşacağız. 

Mide bulantısı ve kusma, başka bir hastalığın belirtilerinden olabilir. Mide bulantısı, midenin boşalmak istediği durumdur. Kusma ise midenin zorunlu olarak istenmeden boşalması durumudur. Mide bulanması veya kusma zamanı  ise nedenini açığa vurabilir.  Mide bulantısı veya kusma yemek yedikten biraz sonra gerçekleşirse  mide ülseri veya psikolojik sorunların göstergesi olabilir. 

Mide bulantısı veya kusma  yemek yedikten 1 ila 8 saat sonra yaşanırsa  o zaman yemeğin  bayat olduğunu ve insanın zehirlendiğini gösteriyor. Salmonella gibi  gıda ve yemekten kaynaklanan hastalıklarda, mikropların üremesi ve çoğalması için gereken süreden dolayı  belirtiler daha geç belirir. 

Kusma, kişinin dayanamayacağı kadar ağırsa veya mide bulantısı aşırı düzeyde yaşanırsa   o zaman kişi 8 saatten fazla sıvıları midesinde tutamayacaktır. Böylece kişi kesinlikle doktora baş vurmalıdır.  Çoğu durumlarda  mide bulanması ve kusma kendiliğinden iyileşir ve evde tedavi edilir.  Tabii evde tedavi etkili olmazsa kişi dehidrasyon durumunu yaşar. Kişinin kafası darbe aldığında veya enfeksiyona kapıldığında da kusma durumu söz konusu olabilir. Böylece kişi doktora baş vurmalıdır.  

Mide bulantısı ve kusma,  vücudun isteksiz ve irade dışı performansını kontrol eden beynin bir bölümü tarafından  denetlenmektedir.  Gerçekte  kusma, beyin sinyalleri tarafından tetiklenen bir durumdur.  Kusmayı tetikleyen sinyaller, hareketlenme, koku alma, tat alma faktörleri, farklı hastalıklar, duygular, acı, darbe, enfeksiyon, yemek, baş dönmesi ve diğer durumlardan dolayı olabilir. 

 İştahsızlık ve aşırı yemek gibi iştah sorunları, yemek zehirlenmesi, özel viral enfeksiyonlar,  arabada mide bulanması gibi özel hareketlilik durumları sorunları, denizde kusma, baş dönmesi, beyin kanaması veya kafanın darbe alması, safra kesesi hastalığı,apandisit, migren, beyin tümörleri, menenjit gibi beyin enfeksiyonları, "beyinde su toplanması" olarak da bilinen, beyin ventriküllerinde ve boşluklarında normalin üzerinde Beyin Omurilik Sıvısı veya  Serebrospinal Sıvı birikmesi durumu olan hidrosefali, anestezi ilaçlarının yan etkileri ve diğer durumlar da kusmanın devamına yol açabilir. 

Ayrıca Pilorik stenoz ya da hipertrofik pilor stenozu gibi mide sorunları da bebeklerde kusmaya yol açabilir.  Bunun yanı sıra mide kanaması, enfeksiyon, tetiklenme, bağırsakların tıkanması, kimyasal veya mineral maddelerin azlığı veya çokluğu, zehirli maddeler da kusmaya yol açabilir. Bun ilaveten kusma özellikle de hamilelik döneminde tekrarlanan bir durumdur.   

Hamileliğin ilk aylarında sabahleyin halsizlik durumu sık yaşanan bir durumdur.  Ancak bu durum kimi zamanlar tüm hamilelik süresince devam eder.  Kimi ilaçlar da mide bulanması ve kusmaya yol açabilir.  Genellikle ilaçlara alerji sorunu kusmaya yol açmaz. Ancak kimi ilaçların yan etkilerinden biri de kusmadır.  Bilhassa kemoterapide kullanılan kimi özel ilaçlar ve de eritromisin gibi anti-biyotikler ve güçlü ağrı kesiciler de kusma ve mide bulantısına yol açabilir. 

Özellikle çocuklarda şiddetli mide bulantısı veya ateşle birlikte kusma ve mide bulantısı yaşanırsa doktora mutlaka görünün. Kan kusmak veya kafa travması geçirmek ayrıca mide bulantısı ile birlikte baş dönmesi veya halsizlik veya şiddetli baş ağrısı varsa bir doktora görünmek şarttır. .

Çoğu doktorlar, hastanın tıbbi geçmişini inceleyerek, kapsamlı fiziki muayene yaparak bu hastalığı teşhis edebilir. Doktor, bazı durumlarda hastalığı teşhis etmek için herhangi bir teste ihtiyaç duymasa da, hastanın fiziksel muayenesine ve tıbbi geçmişine göre testler de yaptırabilir. 

Bulantı ve kusma, teşhis sürecine paralel olarak ilaçla tedavi edilebilir. Hastalığın semptomları tedavi ve kontrolün ardından ortadan kalkar. Bulantı ve kusma genellikle dehidrasyon nedeniyle daha da kötüleşebilir ve bu da tehlikeli bir döngüye yol açabilir. Mide bulantısı, sıvı içmeyi zorlaştırır ve dehidrasyonu daha da kötüleştirir ve ardından bulantı daha da şiddetlenir.

Doktorunuzun sizin için reçete edebileceği çeşitli mide bulantısı önleyici ilaçlar vardır. İlaçlar kişinin durumuna ve hastanın ne tür ilaçlar alabileceğine göre reçete edilir. İlaçlar, tabletler veya şuruplar veya çözünür veya dil altı tabletler, intravenöz enjeksiyonlar, intramüsküler enjeksiyonlar veya rektal fitiller-supozituar şeklinde olabilir. Uygun ilacın seçimi hastanın durumuna bağlıdır.

Mide bulantısı için ev ilaçları, mideyi dinlendirmek ve dehidrasyondan amaçlıdır.  Hastalığın ilk 24 saatinde renksiz sıvılar yenmeli ve ardından önceden hazırlanmış bir diyete uyulmalıdır. Su, spora özel içecekler ve berrak et suyu, midenin emmesi kolay olan renksiz sıvılardır. Bir aşamada çok fazla sıvı içmeyin çünkü midenin açılması mide bulantısını daha da kötüleştirebilir. Mide belli miktarı tolere edebildiği için her aşamada 28-56 gram arası sıvı 10 ile 15 dakika ara ile tüketilmelidir. Çocuklarda ve bebeklerde, bir seferde beş ila on cc veya bir ons sıvının üçte birinden daha azı tüketilmelidir.

Mide bulantısı ve kusma sırasında ilk 24 ila 48 saat süt ürünlerinden kaçınılmalıdır. İnce bağırsakta enfeksiyon varsa, sindirim enzimini zayıflatır ve mide, sütü ve süt ürünlerini sindiremez, bu da şişkinlik, ishal ve kusmaya neden olur. Hasta iyileştikçe bu yiyecekleri tekrar yiyebilir, ancak midenin işleyişini düzenlemek için uzmanlar hastaya diyetini muz, elma sosu, pirinç ve kebap gibi  yatıştırıcı yiyeceklerle sınırlamasını önerir.

Sohbetimizin devamında  çocuklarda yaşanan kusmanın nedenlerini özet bir şekilde ele alacağız. 

Çocuklarda kusma, bir bebeğin midesinin içindekilerin yemek borusuna ve ağızdan dışarı atılması ile yaşanır. Mide bulantısı yetişkinlerde ve daha büyük çocuklarda kusmayla ilişkili olsa da, 3 yaşın altındaki çocuklar genellikle mide bulantısı yaşadıklarını dile getiremezler.  Bebeklerde kusma, yiyeceklerin dışarı itilmesi ve atılması ile karıştırılmamalıdır. Kusma basınçla ve sık sık yaşanan bir durumdur. Bebeğin sütü dışarı püskürtmesi ve ağzından çıkarması strese yol açabilir ancak genellikle emzirmeden sonra ortaya çıkan normal durumdur. Kusma genellikle ciddi bir sorun değildir. Ev ilaçları genellikle bebeğinize yardımcı olur. Çocuğunuz berrak sıvıya bile olumsuz tepki gösterip veya semptomlar kötüleşirse doktorunuza görünün.

Bebekler de dahil  bazı çocuklar bilinmeyen nedenlerle kusarlar. Bebeklerde mide, bağırsaklar, kulaklar, idrar yolları, akciğerler veya apendiks enfeksiyonu, mide reflüsü nedeniyle gastrointestinal problemler, gastrointestinal tıkanma veya pilori stenozu (mide ve bağırsaklar arasında  daralma), gıda alerjileri, aşırı emzirme,bebeklerde emzirirken hatalı pozisyonlar ve bebek tarafından yutulan kimyasallar veya toksik nesneler ve tabii ki sarsıntılar veya migrenler çocuklarda kusmanın en yaygın nedenleridir.

Çocuklar söz konusu olduğunda, ne zaman doktora görünmeniz gerektiğini bilmek de önemlidir. Çocuk havale geçirirse veya kan veya safra (yeşil madde) kusarsa veya kahve telvesimsi madde görülürse muhakkak doktora baş vurulmalıdır. Çocuğunuz huzursuzsa, boynu ağrıyorsa ve baş ağrısı varsa veya şiddetli karın ağrısı ve idrar yaparken ağrısı varsa da muhakkak doktora görünmelidir.  Ayrıca, bebeğinizin enerjisi kalmadığında ve uyanmakta güçlük çektiğinde veya ağız kuruluğu, gözyaşı olmadan ağlama veya normalden daha az idrar yapma gibi dehidrasyon semptomları olduğunda da doktora görünmesi şart. .

Çocuk saatte üç defadan fazla kusarsa, midede ciddi bir enfeksiyonun işareti olabileceğinden, en iyisi bir doktor tarafından kontrol edilmesidir. Ayrıca çocuğun her yemekten sonra  yemeğini dışarı püskürtmesi de ciddiye alınacak bir durumdur.  Yüksek ateş, ishal ve kusmanın bir çocuğun sağlığını ciddi şekilde tehlikeye atabilecek ölümcül bileşikler olduğunu unutmayın. Bu nedenle, çocuğunuzun semptomlarını gördükten hemen  daha ciddi bir sorun haline gelmesini beklemek yerine bir doktora görünmek en iyisidir.

Çocuklarda bulantı ve kusmaya neden olan hastalıkları önlemek için hem ellerinizi hem de bebeğin ellerini yemeklerden önce ve sonra yıkamak gerekir. Oyuncaklarını her türlü kirlilikten uzak tutun. Gerekirse, bir beyazlatıcı tozu çözeltisiyle her şeyi temizleyin. Bebek mamasının hazırlanmasında sağlık kurallarına iyice uyun ve bu yemeği ve mamayı uzun süre dışarıda tutmayın.