Pars Today

Bu bölümde kabızlık ile ilgili konuşacağız.

Sağlık Bülteni isimli seri sohbetimizde, sizi, çeşitli hastalıklar, bu hastalıkları önleme ve tedavi etme yöntemleri , ayrıca beslenme ve egzersizin sağlığın sağlanmasındaki önemi hakkında bilgilendirmeye çalışıyoruz. Bu programda verilen bilgiler sevdiklerinizin farkındalığını  arttırmak amaçlıdır ve tıbbi incelemelerin ve tavsiyelerin yerine alamaz.

Sindirim sistemi veya gastro-intestinal hastalıklar, besin maddelerinin sindirimi ve emilimini ve vücudun genel sağlığını olumsuz etkileyen hastalıklardır. Sindirim sistemi ağızdan başlayıp makata kadar devam eden kıvrımlı bir sistemdir. Bu nedenle sindirim sistemi hastalıklar çok çeşitli hastalıkları kapsar. Sohbetimizin devamında kabızlık ile ilgili konuşacağız.

Kabızlık ya da konstipasyon, bağırsak hareketlerinin yetersiz olması (haftada üç kez veya daha az sayıda) veya bağırsak hareketlerinin %25’inden çoğunda dışkılama güçlüğü, kabızlık olarak adlandırılır. Kabızlık sıklıkla dışkının tam boşalmaması, dışkıda incelme ve ağrılı dışkılamaya neden olur, kabızlık olarak adlandırılır.

Kabızlık önemli bir hastalık olmasa da  iyileştiğinde  ve vücudun tekrar doğal haline geri dönmesi, kişi kendini daha iyi hissedecektir.  Aslında üç gün veya daha fazla süre için dışkılamada sorun yaşamak çok uzun bir süre sayılır.  Üç günün ardından biriken dışkı sertleşir ve dışkılamak da o kadar zorlaşır.  Akut kabızlık ise  acil muayeneyi ve incelemeleri gerektirir.  Böylece kronik kabızlığın  daha az acil durum sayıldığı söylenebilir.  

Akut kabızlık  acil tıbbi inceleme ve muayene gerektirir çünkü  kalın bağırsak kanseri gibi ciddi hastalıkların da semptomu sayılabilir.  Ayrıca akut kabızlık  makattan kanama, sancı ve karın bölgesi ağrısı, kusma ve mide bulunması veya istenmeyen kilo kaybı ile beraber yaşanırsa  o zaman durum daha da ciddidir.

Kabızlığın birkaç belli başlı nedeni vardır. Süregelen faaliyetlerin veya beslenme tarzının değiştirilmesi, kalın bağırsak kanseri, aşırı süt ürünleri tüketmek,  yemek yeme sorunları, huzursuz veya irritabl bağırsak sendromu-İBS, parkinson veya MS (Multiple Skleroz) gibi sinirsel sistem hastalıkları, hareketsizlik, dehidrasyon ve beslenme tarzında  lif eksikliği, laksatif ilaçlar, hamilelik ilaçları, sindirim sisteminin sinir ve adale sorunları,  bağırsak hareketlenmesine karşı dirençli olma durumu ve hemoroit sorunu da kabızlığa yol açabilir.  Kimi ilaçların alınması özellikle de ağrı kesici uyuşturucu bazlı ilaçlar, anti-depresif ilaçlar, demir, stres karşıtı ilaçlar ve tiroit ilaçları da bu durumu tetikleyebilir.

 Her kişi yaşına, beslenme tarzına ve  dışkılama alışkanlıklarına göre  kabızlığın farklı belirtilerini yaşayabilir.  Dışkılama başlangıcında veya sonundaki sorunlar,  dışkının sıkışarak çıkması,sert dışkı, kabızlığın kimi yaygın belirtilerindendir.  Karın spazmı, sancı, mide gazlanması veya dışkılama alışkanlıklarının değişmesi de  kabızlığın kimi belirtilerindendir.  Ayrıca  bağırsak tıkanması sonucu  kusma ve mide bulanması, bağırsak hareketsizliği ve dışkılama sorunları, karnın şişmesi, baş ağrısı veya iştahın azalması durumları da kabızlığın belirtileri olarak yaşanabilir.

 Doktorlar  kabızlık tanısı koymak için total fiziki muayene yapmalarının yanı sıra  farklı testler, tahliller ve yöntemlere de baş vurabilirler.  Özellikle de kronik kabızlık teşhisi için  hipotiroidi kan tahlili, Sigmoid ve kalın bağırsak muayenesi, yemeğin ve besin maddelerinin  bağırsaktaki hareketlerinin izlenmesi testi gibi yöntemlere baş vurulabilir.

Kabızlığın  beslenmek ile tedavi yöntemi çerçevesinde  daha fazla lifli gıdaların tüketilmesi gerekir.  Günlük ve kademeli olarak meyva ve taze sebze tüketimi, ekmek ve tahıl ürünlerinin tüketimi bu yönde atılacak önemli adımlardandır.  Doktorunuz  günlük olarak ne kadar lif miktarı tüketmeniz gerektiğini size söyleyecektir.  Ancak genel olarak  her bin kaloriye karşılık  en az 14 gram lif miktarı tüketmelisiniz.   Tüketilen lif miktarının aniden arttırılması da  mide şişkinliğine yol açar.  Bu yüzden  lifli gıda tüketimi kademeli olarak attırılmalıdır. Böylece istenilen düzeye kademeli olarak ulaşılmalıdır.

Hareketsiz yaşam tarzlarına sahip kişilerin, aktif insanlara göre kabızlık hastalığına yakalanma olasılığı daha yüksektir. Bununla birlikte, egzersizin bağırsak ve bağırsak işleyişi üzerindeki etkisi üzerine yapılan araştırmalar, egzersizin tuvalete gitme sayınız üzerinde hiçbir etkisi olmadığını göstermiştir. Anüs ve rektumu çevreleyen çoğu pelvik taban kasları bir şekilde kişi tarafından kontrol edilebilir. Böylelikle, biofeedback eğitimi pelvik taban bozukluğu olan hastalara kaslarını normal işleve nasıl geri getireceklerini ve doğal dışkılama yeteneklerini nasıl geliştireceklerini öğretebilir.

Kabızlığı tedavi etmek için kullanılan çeşitli laksatif ilaçlar da vardır. Bağırsak hareketlerini kolaylaştırmak için bu ilaçların her biri farklı şekillerde çalışır. Bu ilaçlar ve yöntemler kronik kabızlığı iyileştirmezse, özellikle irritabl bağırsak sendromu söz konusu ise, doktorunuz size farklı ilaçlar reçete edecektir. Kronik kabızlığı tedavi etmek için kullanılan birkaç ilaç da vardır. Bunlar, suyu bağırsaklara çeken ve dışkı hareketinin hızını artıran lubiproston (Lubiprostone-amitiza) ve linaclotide (Linzes)'tir.

Anal hastalıklar veya laksatiflerin aşırı kullanımı nedeniyle ortaya çıkan kabızlığın son tedavi yolu ise cerrahidir. Bu ameliyat sırasında kolonun çoğu kısmı çıkarılır. İnce bağırsağın kesilmiş ucu sigmoid kolonun geri kalanına bağlanır. Kalın bağırsak tembelliği olan hastalarda ameliyat ancak diğer yöntemlerden hiçbiri işe yaramazsa uygulanacaktır. Bu hastalarda, doktorun ameliyat yapması gerekiyorsa ince bağırsak kaslarının mükemmel derecede sağlıklı olması gerekir.

Bebek ve çocuklarda kabızlık tedavisi, yetişkinler için kullanılan tedaviden farklıdır çünkü bağırsak hareketleri doğuştan sonra 3 veya 4 yaşına kadar değişir. Kabızlığı olan çocukların çoğunda kabızlığa neden olan herhangi bir tıbbi sorun veya rahatsızlık yoktur. Çok nadir durumlarda, tıbbi bir bozukluk çocuklarda bağırsak hareketlerinde sorunlara neden olabilir. Bebeğin kabızlığı iki ila üç hafta sonra geçmezse ve bebeğin veya yürümeye başlayan çocuğun düzenli kabızlığı varsa, nedenini belirlemek için bir gastroenteroloğa danışın.

Bir çocuk kabızlık yaşadıysa, sert ve ağrılı bir bağırsak hareketine sahipse, bağırsak hareketlerini kontrol etmeye çalışacak, böylece bu zorluk ve ağrıyı bir daha yaşamamayı isteyecektir. Bu, kabızlığın devam etmesine ve kötüleşmesine neden olur. Bazı tıbbi rahatsızlıklar kronik kabızlığa neden olur. Hipotiroidizm, bağırsak kaslarının aktivitesini azaltır ve başka semptomlara yol açar.  Bu çerçevede bebeğin topuğundan alınan kan örneği ile yapılan testin (Guthrie testi) tüm bebekler için yapılmalıdır.

Diyabet de kabızlığa neden olabilir. Mineraller ve kan elektrolit seviyelerindeki değişiklikler, özellikle potasyum ve kalsiyum seviyesindeki değişiklikler de bağırsak boşaltım alışkanlıklarını değiştirir. Kurşun zehirlenmesinin diğer belirtileri oldukça açık olsa da, kurşuna düzenli olarak maruz kalan çocuklarda kurşun zehirlenmesinin gizli belirtilerinden biri de kabızlıktır. Kistik Fibroziz, çocuklarda da birçok şekilde kabızlığa neden olur.

Hamilelik döneminde kabızlık, özellikle mide bulanması, baş dönmesi, duygudurum bozuklukları ve aşerme  belirtileri ile ortaya çıkar.  Kadınlar genellikle hamileliğin her aşamasında orta ila şiddetli kabızlık yaşarlar, bu durum ilk birkaç ayda çok daha sık görülen bir sorundur.

Hamilelik sırasında pek çok faktör kabızlığa neden olur. Kadınlar hamile kaldıklarında vücutta bazı hormonal değişiklikler meydana gelir. Bu süre zarfında, bazı hormonlar annenin karnındaki kasları gevşeterek bağırsakların sindirim sistemi boyunca daha az aktif hale gelmesine neden olabilir. Hamilelikte beslenme, kişinin hamilelik öncesinde tükettiği besin şeklinden farklı olmalıdır. Hamile kadın hala rafine un içeren ürünler kullanıyorsa, kabızlık yaşama olasılığı daha yüksektir. Ayrıca, hamile kadınlar daha az ama daha sık yemelidir çünkü çok fazla yemek metabolizmalarını yavaşlatabilir ve bu da hamilelik sırasında kabızlığa neden olabilir.

Demir takviyeleri ayrıca hamilelikte kabızlığın önemli bir nedenidir. Dehidrasyon, hamilelik sırasında kabızlığın diğer bir yaygın nedenidir ve diğer dönemlerde de kabızlığa yol açan bir durumdur. Yeterli miktarda su tüketimi, dışkıyı yumuşatabilir ve bağırsaktan geçişini kolaylaştırabilir. Bunun tersine vücutta su eksikliği dışkının sertleşmesine ve kabızlığa neden olabilir. Bu nedenle günde yeteri kadar su içmek hamilelik sırasında kabızlığı önlemeye yardımcı olabilir.