Geçen hafta Türkmenistan Cumhurbaşkanı Kurban Kulu Berdi Muhammedov üst düzey bir heyet başkanlığında Arabistan’ı ziyaret ederek bu ülkenin üst düzey yetkilileri ile görüştü.

Türkmen liderin ziyareti sırasında Aşkabat ile Riyad arasında bazı işbirliği belgeleri iki ülkenin yetkilileri tarafından imzalandı.

Berdi Muhammedov Arabistan ziyaretine başlamadan önce yaptığı açıklamada ziyaretinin önemine işaretle, Aşkabat yönetimi tarafsızlık ilkesi ve açık kapı politikası çerçevesinde Arabistan’la tüm alanlarda ilişkilerini ve özellikle bölgesel ve küresel arenalarda işbirliğini geliştireceğini belirtti.

Bu arada Rus uzman Aleksandır Kenyazov, Türkmenistan’ın Arabistan ve Katar’dan TAPI doğalgaz boru hattı projesinin gerçekleşmesine yardım olmalarını talep etmek, Berdi Muhammedov’un Riyad ziyaretinin en önemli amacı olduğunu, ancak bu amacına ulaşması pek de kolay olmayacağını belirtti.

Aşkabat yönetiminin Riyad ve Doha’dan TAPI projesinin inşaatına ortak olmalarını istediğini belirten Kenyazov, Türkmen liderin Arabistan ve Katar’dan TAPI projesine ivme kazandırmak amacıyla destek alma çabaları özel nedenlere dayandığını kaydetti.

Kenyazov bu nedenlerden biri iktisadi olduğunu, Aşkabat yönetimi Riyad ve Doha’dan projeyi hayata geçirmek için kredi istediğini ifade etti.

14 Aralık 2015 tarihinde temeli atılan TAPI doğalgaz boru hattı projesinde ilerleme ancak Türkmenistan’da göze çarpıyor ve projenin geriye kalan güzergahında herhangi bir ilerleme görünmüyor. Bunun en önemli sebebi ise Afganistan topraklarında yaşanan silahlı çatışmaların şiddet kazanmasıdır.

Türkmenistan yönetimi TAPI projesinin baş operatörü ve bu boru hattından akacak doğalgazı temin eden ülke olarak projenin üzerinde özel hesap açtığı ve bu yüzden boru hattının geçtiği ülkelerde istikrar ve güvenlik endeksini gözetlemek zorunda kaldığı anlaşılıyor. Ancak projenin dördüncü ortağı olan Hindistan’ın tutumu TAPI projesinin hayata geçirilmesinden yana olmadığı gözleniyor. Çünkü doğalgaz fiyatlarının düşmesiyle beraber Katar’ın daha iyi konumda olduğu ve Hindistan 25 yıllık bir anlaşma çerçevesinde doğalgazı iki kat pahalıya satın almak zorunda olduğu belirtiliyor.

Buna karşın uzmanların ve Goldman Sakses yatırım bankasının tahminlerine göre sıvı doğalgaz fiyatı 2016 yılında yüzde 13 geriledi ve bu rakam 2018 yılına kadar yüzde 23 seviyesine ulaşması bekleniyor. bu yüzden hali hazırda Asya piyasalarında uzun süreli anlaşmaların piyasalara hakim olan şimdiki fiyatlarla tasviye edilmesi büyük bir ciddiyetle izleniyor.

Bu arada Mart 2016 tarihinde Hindistan yönetimi temsilcileri doğalgaz piyasalarını serbest bıraktıklarını duyurdu. Bunun anlamı ise Hindistan yönetiminin TAPI doğalgaz boru hattı üzerinde uzun süreli anlaşmalarla alım yapmak istemediğidir. Bu şartlarda Hindistan aldığı kararla TAPI boru hattını iktisadi açıdan zarara uğratan bir projeye dönüştürüyor. Bundan başka Rusya’nın Gasprom firmasının da Hindistan’ın sıvı hale getirilmiş doğalgaz piyasasına girmeyi planlıyor. Gasprom firması Hindistan’ın GAIL firması ile 20 yıllığına ve yılda 3.5 milyon tona yükselmesi muhtemel olan 2.5 milyon tonluk satış anlaşması imzaladı ve şimdiden bu rakamı yılda 5 milyon tona yükseltme yollarını arıyor.

Geçen hafta Dünya bankası yürütme başkanları konseyi, Özbekistan’da yüksek eğitim yöntemlerini modernize etmek amacıyla bu ülkeye 42.2 milyon dolar kredi tahsis ettiklerini açıkladı. Bu proje 2016 ila 2023 yılları arasında uygulanacak ve uygulanmasını Özbekistan yüksek eğitim bakanlığı üstlenecek.

Bu proje eğitim yöntemlerini takviye etmeyi ve bazı yüksek eğitim kurumlarında eğitim ortamını geliştirmeyi amaçlıyor.

Dünya bankasının Özbekistan temsilcisi Jan Hun Chu, projenin uygulanması yoksulluğun yayılmasını önlediği gibi kamu refahını da yükselteceğini açıkladı. Chu, her ülkenin esas sermayesi o ülkenin insanları olduğunu ve sunulacak eğitim imkanları ile yoksullukla mücadele edilerek verimlilik ve iktisadi kalkınmaya katkı sağlanacağını vurguladı.

Özbekistan 1992 yılında Dünya bankasına üye oldu ve söz konusu banka 1995 yılından beri Özbekistan’da özelleştirme, mali sektörü geliştirme, tarımı mekazine etme, elektrik enerjisi, sosyal, sağlık ve eğitim altyapılarını iyileştirme alanlarını kapsayan projeler için bu ülkeye 1.6 milyar dolar kredi verdi.

Geçen hafta Tacikistan Başbakan yardımcısı Azim İbrahim, Fransa’nın Airbus firmasının temsilci heyetiyle Duşanba’da bir araya geldi. Oturumda Tacikistan’la Airbus firması arasında yeni uçakların alımı, pilotların ve teknik elemanları firma tarafından eğitilmesi gibi konular ele alındı.

Görüşmede Fransız firma ayrıca iki ülke arasındaki ilişkileri geliştirme yönünde Duşanba – Frankfurt – Paris seferlerinin başlamasını önerdi.

Geçen hafta Tacikistan nüfus kayıt kurumu Başkan yardımcısı Celaleddin Rahimov, Tacik vatandaşların soyadlarında rusça ekleri kullanma yasağıyla ilgili haberi tekzip etti. Rahimov, Tacik vatandaşların soyadlarında rusça ek kullanmamaları sadece bir öneri olduğunu kaydetti.

Oysa Rahimov bundan bir kaç gün önce Tacikistan’da 1 Mayıs 2016 tarihinden itibaren soyadlarda rusça ek kullanılması yasaklanacağını duyurmuştu.

Uzmanlar Duşanba yönetiminin bu konuda geri adım atması, Rusya Duma meclisi İlia Druzdov’un tehditlerinin ardından gerçekleştiğini belirtiyor.

Liberal demokrat parti üyesi Druzdov, hakaret içerikli bir açıklama yaparak, sadece Rusya yönetiminden bir yetkilinin Tacikistan yönetimini telefonla arayarak Tacik vatandaşlara vize uygulanacağını açıklaması, Taciklerin hemen adlarını İvanov veya Petrov olarak değiştirmelerine yeteceğini söylemişti.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nur Sultan Nazarbayev, ülkesinde düzenlenen son protesto eylemlerine gösterdiği tepkide, Kazakistan’da Ukrayna senaryosu tekrarlanabileceği uyarısında bulundu.

Nazarbayev, Ukrayna bölgenin güçlü ekonomisi olan önemli ülklerinden biri olduğu halde son iki yılda krizlere sürüklendiğini belirtti. Kazak lider Kiyev’de iki yıl önce yaşanan olayları hatırlatarak, Ukrayna eski sovyetler birliğinden bağımsızlığını kazanan ikinci büyük ekonomi olduğu halde şimdi Kazakistan’ın yarısı kadar bile olamadığını ifade etti.

Nazarbayev Ukrayna’nın içine düştüğü durumun tek sebebi, bu ülkede milli vahdetin yokluğu olduğunu belirterek, hali hazırda Ukrayna halkı birlik olmak ve kalkınmak yerine birbiriyle savaştığını vurguladı.

Nazarbayev, ancak Kazakistan’da huzur hakim oludğunu ve bu ülkede yaşayan insanlar birlikte kutlamalara katıldığını, bu yüzden gençlerin de kendi aralarında barış ve dostluğu korumaları büyük önem arz ettiğini belirtti.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev bu açıklamayı, Mangestausek bölgesinde yer alan Janvaozen kentinin merkezi meydanında onlarca Kazak vatandaş yabancılara toprak satışını protesto etmek üzere toplanmasının ardından yaptı.

Nazarbayev bu tür protesto eylemleri bazı muhalif çevreler ve yurt dışındaki Kazakistan düşmanları tarafından organize edildiğini düşünüyor.

Geçen hafta Ermenistan yönetimi, dağlık Karabağ’ın bağımsızlığını tanımayı öngören bir yasa tasarısı hazırladı. Erivan yönetimi yakında Karabağ’ın bağımsızlığını tartışmaya açacağı belirtildi.

Ermenistan yönetimi yasa tasarı Ermenistan ve Karabağ arasında istişarelerin ardından onaylanacağını açıkladı.

Bakü ve Erivan arasında Karabağ üzerinde yaşanan ve son günlerde daha çok diplomatik arenalarda yürütülen münakaşanın devamında Ermenistan yönetimi bir kez daha Azerbaycan cumhuriyetinin toprak bütünlüünü tehdit etti.

Karabağ uluslararası resmi sınırlara göre Azerbaycan cumhuriyetinin bir parçasıdır. Ancak son haftalarda, eski sovyetler birliği dağıldıktan sonra açılan bu eski yara yeniden gündeme geldi ve iki taraf arasında kanlı çatışmalar yaşandı.

Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı Ermenistan yönetiminin bu kararına gösterdiği tepkide, Karabağ’ın bağımsızlığının Erivan tarafından tanınması, Minsk grubunun arabuluculuk çabalarını boşa çıkaracağını belirtti. 015