Pars Today

Her biri yüce Allah’ın özelliklerinden birine işaret eden Esma-ül Hüsnâ’dan bugün sizlerle, Çok sağlam, kuvveti çok ve şiddetli olan, gücünde hiç eksiklik olmayan ve gücünün değişikliğe uğramayan  اَلْمَت۪ینُ el-Metîn ism-i şerifi hakkında konuşacağız.

Hatırlanacağı üzere geçen bölümde Esma-ül Hüsnâ'dan güçlü anlamında olan el-Kaviyy ism-i şerifi hakkında konuştuk ve Allah'ın mutlak ve mükemmel güce sahip olduğunu söyledik. Bugün için anlam olarak el-Kaviyy'e yakın olan اَلْمَت۪ینُ el-Metîn ism-i şerifini ele alacağız.

Metin ismi, yüce Allah'ın sınırsız olan büyük gücünü, kalıcılığı ve metanetinin tecellisi olarak mülk ve saltanatına zeval gelemeyeceğini gösteriyor. Ve en önemlisi ise tüm kelime veya ibaretlerin, bu sonsuz gücü ve kemali anlatmakta yetersiz kalmasıdır. Zira Metin olan Allah, O'nun kemalat ve bilgisine ulaşamayacak kadar yüksek ve yücedir.

Bu yüzden yüce İslam peygamberi, beşeriyetin en akıllı insanı olarak bu konuya işaretle şöyle buyuruyor:

إِنّی لاَ اُحْصی ثَناءً عَلَیکَ أَنتَ کَمَا أَثْنَیتَ عَلی نَفْسِک

Ben seni övmek ve tapma hakkının üstesinden gelemem ve sen ancak kendini övmeyi hak ediyorsun.

Emirül Müminin hz. Ali -as- da Nehc'ül Belağa'nın birinci hutbesinde şöyle buyuruyor:

"Hamd Allah'a mahsustur ki övenler onu hakkıyla övemezler, sayıcılar nimetlerini sayamazlar, çalışıp çabala­yanlar hakkını eda edemezler. Yüce himmetler O'nu derk edemez, akıl-zekâ denizine dalanlar O'na erişemez. O'nun sıfatlarının belli bir sınırı yoktur. Bir vasfı mevcut değildir. Sayılı bir vakti, uzatılmış, bir süresi yoktur. Yarattıklarını kudretiyle yaratmış, rüzgârları rahmetiyle estirmiş ve yarattığı yeryüzünü kayalarla perçinlemiştir."

Metin kelimesi Arapça  hayvanın sırtı, omurganın iki yanı, gövde anlamında olan «مَتْن»  mtn kökünden türetilmiştir. Bu yüzden güçlü olanlara metin denir. Ayrıca güçlü bir dayanak üzerine olan ve değişime uğramayanlara da metin denir, ancak bunun için bazı özellikleri olmalıdır. Her şeyden önce metin olan şey, akıl ve mantıkla çelişmemelidir ve her zaman kesin delil ve kanıtla olmalı, böylece hiçbir şüpheye yer verilmezken, güçlü olması ise sorgulamamalı. İkincisi hedefsiz olmamasıdır. Zira hedefsiz olan her şey kendi temelini şüpheye maruz bırakır ve kökleri dayanıksızlaşır. Bir de metin olan bir olay güçlü olmanın yanı sıra ifrat ve tefritten uzak olmalı, orta yola uymalıdır, zira ancak bu şekilde kalıcı ve güçlü kalabiliyor.

Sözlükte “sağlam, kuvvetli, sert ve dayanıklı olmak” anlamında bir sıfat olan metin, Allah’a nispet edildiğinde “fiillerinden dolayı zâtına herhangi bir zorluk ve yorgunluk ârız olmayan, gücün zirvesinde olan” anlamına gelir. Tüm varlık dünyası Allah'ın azameti karşısında teslim olarak önünde baş eğiyor ve O'nun iradesine teslim oluyor, tüm yaratılanlara hükmediyor ve O'nun yardımı olmadan hiçbir şey hareket etmez. Allah ne isterse o olur ve istemediği şey de gerçekleşmez.

Yüce Allah yer yüzünde ve yerde olan, ikisi arasında olan her şeyi 6 günde yarattı. İnsanları yaratan yüce Allah daha sonra onları öldürüyor ve tekrar diriltiyor ve ardından kendisine döndürüyor. Yüce Allah ayrıca sahip olduğu güç ve metaneti ile yer yüzündeki tüm canlıların rızkını sağlıyor, üstelik yer yüzündeki hayatının başladığı andan itibaren, ve sürekli onlara rızık veriyor ta ki kıyamet gününe kadar; tüm canlıları rızıklandırmak ise yüce Allah'a zor gelmiyor.

Zariat suresinin 58. ayetine Metin olan Allah'ın bu gücüne değinilerek şöyle yazılıyor:

إِنَّ اللّهَ هُوَ الرَّزّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِینُ:

Hiç şüphesiz, (her bir mahlûkuna uygun ve yararlı şekilde) rızık veren, O Metin ve Kuvvet sahibi olan Allah'tır.

Kur'an-i Kerim'in büyük müfessiri Allame Tabatabai bu ayetin tefsirinde şöyle yazıyor:

" żû-lkuvvet" kelimesi yüce Allah'ın isimlerinden biri olarak "güçlü" anlamındadır, fakat "güçlü" kelimesinden daha derindir. Ve Esma-ül Hüsnâ'dan olan "Metin" kelimesi ise hiçbir şeyin onu güçsüz kılamayan güçlü anlamındadır. ve bu üç ismin yorumu ise rızık vermenin yüce Allah'ın tekelinde olduğuna dalalet ediyor ve Allah'ın rızıklananların çok fazla olmalarına rağmen rızık ulaştırmakta aciz olmadığını göstermektir."

Metin kelimesi Kur'an-i Kerim'de 3 kez zikredilmiştir ki bunlardan ikisi, birbirine çok benzeyen Araf suresinin 183 ve Kalem suresinin 45. Ayetinde geçiyor. Her iki ayette önce ilahi ayetleri tekzip edenlere işaret edilirken ardından şöyle buyuruyor:

سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُونَ / ‏وَأُمْلِی لَهُمْ إِنَّ کَیْدِی مَتِینٌ

… Biz onları bilemeyecekleri biçimde adım adım helâka yaklaştıracağız./ Onlara mühlet veriyorum. Şüphesiz benim tuzağım sağlamdır. (Kalem suresi 44 ve 45)

Metin olan Yüce Allah'ın güç ve kuuveti, diğer mahluklar gibi fiziksel ve kas gücü ve kabiliyeti veya beslenme ve spor sonucu değildir; O'nun gücü zatidir ve hiçbir dış güce bağlı değildir. Bu yüzden kimseye bağımlı ve borçlu olmadığı için ne zaman taşarsa acı bir azapla beraber olur. Tabi ki yüce Allah önce lütuf ve rahmeti nedeni ile günahkarlara gaflet uykusundan uyanma fırsatı veriyor, fakat eğer dönüş yerine kendi taşkınlıklarına ve isyanlarına devam ederler ve günah işlemek ve baş kaldırma cesareti onlarda alışkanlık haline gelirse, o zaman ilahi vaatlere göre onlara davranılır. Yani onlara günah ve masiyet yükleri daha da artsın diye başka bir yol yavaş yavaş gösterilir. Böylece Metin olanın ince planı ile yaptıklarının cezasına çarptırılırlar.

İslami marifte sıkça kullanılan terimlerden biri "حَبلُ المَتیِن Hablil metin"dir. Tabi bu terim Kur'an-i Kerim'de zikredilmemiştir, ancak sadece Âl-i İmrân suresinin 103. Ayetinde

وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّـهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا…

"Hep birden Allah'ın ipine sımsıkı sarılın…" deniliyor. Bu terim daha çok Kur'an-ı Kerim'i anlatmak için kullanılır. Nitekim Resulullah -saa- şöyle buyuruyor:

إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ‏ هُوَ النُّورُ الْمُبِینُ، وَ الْحَبْلُ‏ الْمَتِینُ‏، وَ الْعُرْوَهُ الْوُثْقَى، وَ الدَّرَجَهُ الْعُلْیَا، وَ الشِّفَاءُ الْأَشْفَى

Kur'an açık bir nur, güçlü bir ip, sapasağlam bir kulp, yüksek derece ve en iyi şifa verendir.

Ayrıca Emir-ül Müminin hz. Ali -as- da Kur'an-ı Kerim'e uyulmaya dikkat çekerek onun güçlü bir ip olduğunu belirtiyor. (وَ عَلَیْکُمْ بِکِتَابِ اللَّهِ فَإِنَّهُ الْحَبْلُ الْمَتِین)

Acaba Kur'an-i Kerim'in "حَبلُ المَتیِن Hablil metin"e benzetilme felsefesi nedir?

Bu tabir, sıkı ve sağlam bir ipe sarılanın düşmekten kurtulması için kullanılır. Başka bir ifade ile her kim Kur'an-ı Kerim öğretileri ve emirlerine uyar ve hayatında kullanırsa sapkınlıklara ve cehalet uçurumlarına düşmekten kurtulur ve kurtuluş ve felaha ulaşanlardan olur. Ayrıca kuran'ın "حَبلُ المَتیِن Hablil metin" olduğu söylenince Allah'tan bir an bile ayrı olmadığı ve bu bağ nedeni ile güç ve metanetin doruğunda olduğu anlamındadır.

Yüce Allah'ın kullarından, hiçbir vesvesenin onları kandıramayacak kadar güçlü imana sahip olanlar, hiç kimsenin onları haktan uzaklaştıramayanlar metin ism-i şerifine layık olurlar. Esma-ül Hüsnâ'dan Metin ismi ile tanınanlar kendi hedeflerine varmak için güçlü iradelere sahip oldukları için herkes ve her şeyi etkileyebilirler, fakat kendileri hiçbir şeyden etkilenmezler. Ve tabi ki metanet ise her kesin kolaylıkla ulaşamayacağı yüce bir mevkidir.

 Değerli dinleyiciler bugün de sizlerle bereketli Cevşen-i kebir duasının 25. Bölümü ile vedalaşmak istiyoruz:

یَا ذَا النِّعْمَةِ السَّابِغَةِ یَا ذَا الرَّحْمَةِ الْوَاسِعَةِ یَا ذَا الْمِنَّةِ السَّابِقَةِ یَا ذَا الْحِکْمَةِ الْبَالِغَةِ یَا ذَا الْقُدْرَةِ الْکَامِلَةِ یَا ذَا الْحُجَّةِ الْقَاطِعَةِ یَا ذَا الْکَرَامَةِ الظَّاهِرَةِ یَا ذَا الْعِزَّةِ الدَّائِمَةِ یَا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتِینَةِ یَا ذَا الْعَظَمَةِ الْمَنِیعَةِ .. خَلِّصْنَا مِنَ النَّارِ یَا رَبِ

Ey bol nimetin sahibi, ey geniş rahmetin sahibi, ey (insanlar var olmadan/onlar istemeden) önce (onlara yönelik) minnet/ihsan sahibi olan, ey eksiksiz hikmet sahibi, ey mükemmel kudret sahibi, ey kesin hüccet ve delil sahibi, ey (her şeyde, her yerde) açık lütuf sahibi, ey ebedî izzet sahibi, ey sarsılmaz kudret sahibi, ey yüce azamet sahibi!

Münezzehsin sen, ey kendisinden başka ilâh olmayan! İmdat! İmdat! Kurtar bizi ateşten ey Rabbim!

Esen kalın./012