Geçen hafta Kazakistan senato meclisi sera gazlarının azaltılmasını öngören Paris anlaşmasını onayladı

Kazakistan enerji Bakanı Kanat Bozumbayev’in belirttiğine göre, Paris anlaşması geçen yılın 12 Aralık tarihinde Fransa’da onaylandı ve Kazakistan devleti cari yılın 2 Ağustos tarihinde bu konvansiyona katılmak için çalışmalarına başladı. Anlaşmada sera gazlarının yayılmasının azalması yönünde iklim değişikliğine uygun olarak bazı milli projelerin uygulanmasıyla ilgili uygulamalar ve yükümlülükler ve bu alanda uygun teknolojilerin geliştirilmesi için gereken desteğe mali hareketleri geliştirme gibi bir takım uygulamalar yer alıyor.

Bu anlaşmayı onaylayan derneğe üye olan gelişmiş ülkeler, kirleticilerin mutlak surette yayılmasının azalmasını düzenlemek üzere belli bir yöntemi geliştirerek bu doğrultuda temel rolü ifa ediyor. Üye ülkelerin iklim şartlarının anormal bir şekilde değişmesini önlemek üzere tüm çabalarını sarf etmeleri gerekiyor. Anlaşma iklim değişikliğinden doğan tehlikelere karşı küresel tepkiyi geliştirmek amacıyla gündeme geldi. Anlaşmaya göre yerkürenin ısı artışı 2030 yılına kadar 2 derecenin altında tutulması ve hatta 1.5 dereceyi aşmaması gerekiyor.  Dernek ayrıca sera gazlarının yayılması ile mücadelede mali desteklerin şekillenmesi yönünde bazı önerilerde bulunuyor. Öte yandan Paris anlaşmasının tarafları düzenli olarak üye ülkelerin faaliyetlerini gözetliyor ve bu bağlamda ilk değerlendirmesini 2023 yılında sunması bekleniyor.

Kazakistan yönetimi ise bu anlaşmayı onaylayarak 2030 yılında 1990 yılına oranla bu ülkede sera gazlarının yayılmasını %15 azaltmayı kabul etti.

Geçen hafta Kazakistan Cumhurbaşkanı Nur Sultan Nazarbayev ayrıca ülkesi ile Tacikistan arasında stratejik işbirliği kanun tasarısını imzaladı. Bu anlaşmayı imzalamanın amacı Astana ile Duşanba arasında stratejik işbirliği düzeyinde ilişkileri geliştirme şeklinde açıklandı. Bu belgede Kazakistan ve Tacikistan arasındaki oturumların mekanizmasını iyileştirmenin en yüksek düzeyde yapılması ve iki ülkenin ikili ilişkilerde ve uluslararası meselelerlde düzenli istişarede bulunması ve koordinasyon sağlaması gibi konular yer alıyor. Söz konusu stratejik belgeye göre Astana ve Duşanba birbirine karşı zora baş vurmama veya tehditte bulunmama konusunda yükümlü hale geliyor ve iki ülke bölgesel ve küresel barış ve güvenliğe katkı sağlamak ve mevcut tehditlerle mücadele etmek amacıyla tüm çabalarını harcama sözü veriyor. Bu anlaşma ayrıca Kazakistan ve Tacikistan arasında askeri ve teknik, ticari ve iktisadi, medeni savunma ve enerji alanlarında işbirliğini öngörüyor.

Kazakistan parlamentosu bir süre önce bu ülke ile Tacikistan arasında 14 Eylül 2014’te imzalanan stratejik işbirliği anlaşmasını onaylamıştı.

Geçen hafta Kazakistan ile ilgili bir başka önemli gelişme, İran ve Kazakistan ortak konsolosluk komisyonunun yedinci kez Astana’da bir araya gelmesiydi. Bu oturuma İran ve Kazakistan Dışişleri Bakanlığı konsolosluk temsilcileri, güvenlik ve yargı kurumları yetkilileri katıldı. İran heyetine Dışişleri Bakanı Yardımcısı Hasan Kaşkavi ve Kazak heyete de Kazakistan Dışişleri Bakanı Yardımcısı Toliberdi başkanlık etti.

İki ülkenin siyasi ve konsolosluk temsilcilerinin faaliyetlerinin kolaylaştırılması,  iki ülke vatandaşlarına hukuk ve yargı açılarından destek verilmesi, başta işadamları, girişimciler, şöförler ve turistler olmak üzere karşılıklı vize kolaylığı, hukuk ve yargı alanında işbirliği ve terör ve organize suçlar ve uyuşturucu madde ve insan kaçakçılığı ile mücadelede işbirliğinin arttırılması oturumun önemli gündem maddeleriydi.

Geçen hafta Kırgızistan Cumhurbaşkanı Elmas Beyk Atambayev ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı ile görüşmesinde iki ülkenin ilişkilerini ve çeşitli alanlarda işbirliği ufkunu ele aldı.

Atambayev’le ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı Thomas Shenan görüşmesinde yardımcısı Dan Razenblum  ve Amerika’nın Kırgızistan büyükelçisi Shila Goaletni de vardı. ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı Shenan Kırgızistan Cumhurbaşkanı ile görüşmesinden başka bu ülkenin bazı üst düzey yetkilileri, milletvekilleri ve STK temsilcileri ile de görüştü.

Amerika Dışişleri Bakanlığı Shenan’ın orta Asya ziyareti, bu bölgede yer alan cumhuriyetlerin bağımsızlıklarının 25. Yıldönümü dolaysıyla gerçekleştiğini açıkladı. Amerikalı diplomat bölgeye ziyareti sırasında Washington ve orta Asya cumhuriyetinin C5+1 başlığı altında oluşturdukları grubun çerçevesinde işbirliği konularını ele aldı. Shenan Kırgızistan’dan önce Kazakistan ve Özbekistan’ı ziyaret etmişti.

Orta Asya bölgesi stratejik konumu  ve geleceği itibarı ile sadece Washington için değil, diğer küresel güçler için de önemli bir bölge sayılıyor.

Geçen hafta Kırgızistan Cumhurbaşkanı Elmas Beyk Atambayev hükümetin istifasını kabul ederek sosyal demokrat partiyi yeni kabineyi kurmakla görevlendirdi. Cumhurbaşkanı Elmas Beyk Atambayev, parlamentoda kurulan koalisyonun bozulmasının ardından bir talimat yayımladı. Talimata göre eski hükümet resmen istifa etti. Atambayev ayrıca sosyal demokrat partinin meclisteki Başkanı İsa Ömerkolav’la görüşerek parlamentoda yeni çoğunluğu sağlayarak yeni koalisyon hükümetini kurmasını istedi. Atambayev ayrıca ülkenin yeni başbakanlık adayının açıklanması gerektiğini ve yasama yüksek konseyi de yeni hükümetin programını, yapısını ve üyelerini inceleyerek onaylaması gerektiğini, yeni kabine açıklanıncaya kadar hükümet üyeleri görevlerini sürdürmeleri gerektiğini kaydetti. Bu karara göre Cumhurbaşkanı Atambayev parlamentoda bulunan siyasi partilere yeni çoğunluk koalisyonunun kuruluşu sırasında ülkenin takviyesi yönünde ve ayrıca demokratik standartlara uyma ve halkın arasında vahdeti koruma ve ülkede istikrar oluşturma, iktisadi ve sosyal ve kültürel alanlarda kalkınmaya katkı sağlama ve özellikle Kırgızistan’ın sürdürebilir kalkınması doğrultusunda milli stratejik hedeflere hizmet etme yönünde adım atmalarını tavsiye etti.

26 Ekim tarihinde Kırgızistan parlamentosunda en büyük parti olan sosyal demokrat parti resmen kurulan koalisyondan çekildi ve sonuçta koalisyon çöktü. Kırgızistan parlamentosunda bu koalisyon 2 Kasım 2015 tarihinde kurulmuştu. Sosyal demokrat parti lideri Ömer Kolav’ın ifade ettiğine göre, koalisyon üyeleri arasında bazı siyasi konuların üzerinde yaşanan anlamazlık koalisyonun çözmesine yol açtı.

Siyaset uzmanları ise koalisyonda yer alan milletvekilleri arasındaki anlaşmazlık konularından biri anayasa reform paketi ve referandum düzenlenmesinden ibaret olduğunu belirtiyor.

Kırgızistan’ın 6. Dönem meclisi 4 Ekim 2015 tarihinde çalışmalarına başladı. Bu meclise 6 siyasi partinin milletvekilleri  girdi. Bu arada sosyal demokrat parti 38 milletvekili ile birinci parti oldu ve bu partiyi Respublika Atayurt 28, Kırgızistan 18, Anogo Progres 13, Birbal 12 ve Atamken 11 milletvekili ile izledi.

Geçen hafta Çin Başbakanı Lee Kek Yang ilk resmi ziyaretinde 15. şanghay işbirliği teşkilatı (ŞİT) başbakanlar zirvesine katılmak üzere Kırgızistan’a geldi. Kırgızistan geçici Başbakanı Saranbay Jenbeykov Çinli mevkidaşı ile iki ülke arasında ticari ve iktisadi işbirliği ufkunu, kültürel ve insani ilişkilerin geliştirilmesini ve ayrıca nakliyat, sanayi ve enerji alanlarında ortak projeleri görüştü.

ŞİT zirvesine Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan başbakanları katıldı. ŞİT’in geçen Haziran ayında Özbekistan’da düzenlenen liderler zirvesinde Hindistan ve Pakistan’ın bu teşkilata katılması yönünde bir protokol imzalanmıştı. Pakistan Navaz Şerif ise ülkesinde yaşanan siyasi kriz ve hükümet karşıtı protesto eylemleri yüzünden Kırgızistan ziyaretini iptal etmek zorunda kaldı.

Geçen hafta Özbekistan merkezi seçim komisyonu Başkanı Mirza Ulugbeyk Abdusselamov, bu ülkede cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını koyan adayların sundukları belgelerin onaylandığını açıkladı.

Konu ile ilgili bir açıklama yapan Özbek yetkili Abdusselamov, merkezi seçim komisyonu  siyasi partilerin sunduğu belgelerin incelendiğini ve adayların kayıt işlemi onaylandığını ifade etti. Abdusselamov, buna göre Server Atamuradov Özbekistan demokratik partisi Milli Tıklanış’dan, Şevket Mirziayev Özbekistan liberal demokrat partisinden, Hatemcan Ketmanov Özbekistan demokratik halk partisinden ve Neriman Ömerov de sosyal demokrat adalet partisinden merkezi seçim komisyonu tarafından onaylanan adaylar olduğunu kaydetti.

Özbekistan merkezi seçim komisyonu Başkanı Mirza Ulugbeyk Abdusselamov, Özbekistan cumhurbaşkanlığı seçim kanununun 28. Maddesine göre adayların merkezi seçim komisyonunda kayıt işlemi gerçekleştiği günden itibaren seçim kampanyaları başlayacağını ifade etti.

Özbekistan cumhurbaşkanlığı seçimleri anayasaya göre 4 Aralık 2016 tarihinde düzenleniyor.

Geçen hafta Amerika, polonya ve Litvanya askeri gözlemcileri Tacikistan ordusunun askerleri, silah ve teçhizatını incelemek üzere başkent Duşanba’ya geldi. Bu ziyaret Vina belgesi kuralları çerçevesinde gerçekleşti. Vina belgesi 2011 yılında ve Avusturya’nın Vina kentinde AGİT üyeleri tarafından güven ve güvenliği takviye etmek amacıyla onaylandı. Vina belgesi dünyada yıkıcı silahların yok edilmesi ve yürütülen askeri faaliyetlerin gözetilmesi için hazırlandı. Belgede ayrıca bu teşkilata üye ülkelerin silahlı kuvvetleri ve askeri bütçeleri hakkında bilgi alış verişi ile ilgili bir madde de yer alıyor. Bu belgeye göre AGİT ülkeleri birbirini yürüttükleri askeri faaliyetleri hakkında bilgilendiriyor, ayrıca askeri gözlemcilere de bu ülkelerin askeri birimlerini teftiş etme izni veriyor. AGİT askeri gözlemci heyetinin Tacikistan ziyareti bundan üç yıl önce de bu ülkenin askeri birimlerini teftiş ettikleri bir sırada gerçekleşti.

Geçen hafta Rusya lideri Putin, Türkmen mevkidaşı Kurban Kulu Berdi Muhammedov’la görüşmesinde, Moskova ve Aşkabat arasında bazı sorunlar ve karmaşık meseleler bulunduğunu, bu görüşmenin amacı ise bu meseleleri ele almak ve bertaraf etmek olduğunu belirtti.

Geçen hafta Türkmen lider Berdi Muhammedov Rus mevkidaşı Putin’in daveti üzerine Rusya’nın batısında yer alan Sochi kentine kısa bir ziyaret gerçekleştirerek Putin’le görüştü. Görüşmede Putin Türkmen mevkidaşına iki ülke arasında iktisadi ve ticari alanda bir çok sorunun bulunmasına rağmen ruble üzerinden ikili ticaret hacmi artış kaydettiğini, gerçi dolar üzerinden biraz azaldığını belirtti.

Moskova ve Aşkabat arasında bazı karmaşık sorunlar bulunduğunu ve bu görüşmenin amacı bu sorunları müzakere etmek olduğunu kaydeden Putin, Rusya ve Türkmenistan ikili ilişkilerini tüm alanlarda geliştirmek için büyük kapasitelere sahip olduklarını, iki dost devletin bu alanda kararlı olduğunu vurguladı.

Görüşmede Türkmen lider Kurban Kulu Berdi Muhammedov da, Rusya ülkesinin en önemli stratejik ortaklarından biri olduğunu ve böyle kalacağını belirterek, Aşkabat ve Moskova’nın tarihi derin ilişkileri olan iki başkent olduğunu ve son dönemde de iki ülke arasındaki çok yönlü ilişkilerin başta BM olmak üzere uluslararası kurum ve kuruluşların düzeyinde de sürekli gelişmekte olduğunu ifade etti.

Türkmenistan’ın tarafsızlık ilkesini ve Rusya’nın bu ilkeyi desteklemesinden duydukları memnuniyeti dile getiren Türkmen lider Berdi Muhammedov, dünyanın ekonomik durumu pek uygun olmadığını, ancak buna rağmen iki ülke arasındaki ticaret hacmi umut verici boyutta olduunu, fakat Rusya ve Türkmenistan karma ekonomik komisyonu daha aktif olması ve iki dost ülkenin mevcut kapasitelerini daha fazla değerlendirmesi gerektiğini vurguladı.

Rusya ve Türkmenistan liderleri arasındaki görüşme, Sochi kentinde kapalı kapıların ardında gerçekleşti. Rusya medyası ise Türkmen lider Berdi Muhammedov’un Rusya ziyaretinin detayları hakkında pek fazla yayın yapmadı.

Bölge meseleleri uzmanları ise 2016’da durdurulan doğalgaz alımı meselesi, Moskova ile Aşkabat arasında çözüm bekleyen en önemli sorun olduğunu belirtiyor.

Geçen hafta Nardaran dosyası avukatı, bu dosyada yer alan sanıkların sırf yalan şahitlik yapmadıkları için işkence edildiklerini açıkladı. Nardaran dosyası avukatı Yalçın İmanov, tutukluların yalan şahitlik etmeyi raddettikleri için hapiste taciz ve işkenceye maruz kaldıklarını kaydetti.

Nardaran dosyası sanıklarının çıkarıldığı duruşmaların sırasında Nardaran köyünden duruşmalarda şahitlik etmek için gelen 8 kişinin tutuklandığı belirtiliyor. Bakü yönetimi Azerbaycan cumhuriyetinde bazı ulemayı ve masum ve suçsuz köylüleri uyuşturucu madde ve silah bulundurmak gibi asılsız suçlarla suçlamaya çalışmasına karşın, gelişmeler Nardaran dosyası çerçevesinde tutuklanan köylülerin suçsuz olduğunu gösteriyor.

Bilindiği üzere geçen yılın 26 kasım tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti güvenlik güçleri Nardaran köyünde bir camiye baskın düzenleyerek yüzlerce mümin vatandaşı gözaltına alarak hapse attı. Şimdi ise sanıkların gözaltına alınmalarının üzerinden bir yıl geçtiği halde duruşmaları devam ediyor.

Geçen hafta Gürcistan’da parlamento seçimlerinin ikinci turunun hemen ardından merkezi seçim komisyonu sözcüsü bazı verileri açıklayarak iktidar Gürcistan rüyası partisinin seçim sonuçları ikinci tura kalan 50 seçim bölgesinde 48 bölgede zafer kazandığını açıkladı.

Gürcistan’da parlamento seçim sonuçlarına göre Gürcistan rüyası partisi 115, milli ittifak hareketi partisi 27 ve vatanseverler ittifakı 150 milletvekili çıkardı ve parlamentoda en çok milletvekili bulunan siyasi partinin yeni hükümeti kurması ve anayasada reform yapması gerekiyor.

Muhalefet kanadı ise hükümeti seçimlerde geniş çaplı hile yapmakla suçladı, ancak hükümet yetkilileri muhaliflerin bu iddialarını reddetti.

Gürcistan halkı geçen 30 ekim Pazar günü birinci turu 8 ekim tarihinde düzenlenen genel seçimlerin çerçevesinde ikinci tura kalan bölgelerde sandık başına geldi. Birinci turda 73 seçim bölgesinden sadece 23 bölgede milletvekilleri belli olmuştu ve geriye kalan 50 bölgede ise milletvekillerinin belirlenmesi ikinci tura kaldı.

Gürcistan seçim yasasına göre parlamentonun 77 sandalyesinin sahibi genel seçimler ve 73 sandalyesinin sahibi de her bölgede ayrı ayrı düzenlenen seçimlerde belli oluyor.015