Geçen hafta Cumhurbaşkanı Dr. Hasan Ruhani Huzistan eyaletine bir ziyaret gerçekleştirdi.

Bu ziyarete paralel olarak Yadavaran sahasını geliştirme projesi, Kuzey Azadegan sahası birinci ünitesi ve Kuzey Yaran sahası projeleri hizmete girdi. Söz konusu petrol sahaları İran ve Irak arasında ortak sahalardır. Bu sahalar Çinli firmaların ortak yatırımı ile hizmete girdi.

Cumhurbaşkanı Ruhani’nin açılış törenine katıldığı Yadavaran sahasını geliştirme projesi İran’ın önemli petrol projelerinden biridir. Bu projede ilkin günde 85 bin varil ham petrol üretilmesi düşünülmüştü, ancak İran petrol bakanlığı çalışanları ve uzmanlarının yoğun emeği sonucu bu rakam hali hazırda günde 115 bin varile yükseldi.

Cumhurbaşkanı Ruhani Huzistan eyaletinin Karun ırmağının batısında yer alan petrol sahaları projelerinin hizmete girmesi dolaysıyla düzenlenen törende yaptığı konuşmada bu bölgede günde 300 bin varil ham petrol üretildiğine işaretle cezbedilen sermaye ve teknolojinin yardımıyla bu rakamın günde bir milyon varile yükselmesi gerektiğini kaydetti. Bu sahalar İran ve Irak arasında ortak sahalardır ve Çinli firmaların ortak yatırımı ile hizmete girmiştir.

Cumhurbaşkanı Ruhani, dünyanın en gelişmiş teknolojilerini Bercam nükleer anlaşmasından sonra oluşan olumlu atmosferde kullanmak gerektiğini belirterek, İran yönetimi Huzistan eyaletindeki petrol sahalarından yeni teknolojilerin yardımı ile işletmekte kararlı olduğunu vurguladı.

Bültenimize Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in Doğu Avrupa bölgesine yaptığı ziyareti ile ile ilgili raporumuzla devam ediyoruz.

Geçen hafta Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif 30 kişilik istisadi bir heyet başkanlığında Doğu Avrupa’da Romanya, Slovakya ve Çek Cumhuriyeti’ne düzenlediği ziyareti sırasında siyasi istişarelerin yanı sıra Bercam sonrası dönemde iktisadi ilişkileri geliştirme yollarını masaya yatırdı.

Dışişleri Bakanı Zarif’in Romanya ziyareti son yirmi yılda İran Dışişleri Bakanı’nın bu ülkeye yaptığı ilk ziyaretti.

Zarif’in Doğu Avrupa bölgesinde ikinci durağı Slovakya idi. Zarif Slovakya’da Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Dışişleri Bakanı ile görüştü. Dışişleri Bakanı Zarif en son Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag’ı ziyaret etti.

Dışişleri Bakanı Zarif Tahran’da da Macaristan meclis Başkanı Laszlo Köver’le görüşmesinde İran ve AB ülkeleri arasında siyasi, iktisadi, bilimsel, teknolojik ve parlamenter alanlarda çeşitli işbirliği zemini bulunduğunu belirterek, bu hedefe ulaşabilmek için başta bankacılık alanı ve vize kolaylığı olmak üzere bazı zeminlerin hazırlanması yönünde işbirliği yapmak gerektiğini kaydetti.

İran ekonomi ve maliye Bakanı Ali Tayyibnia da Macaristan meclis Başkanı Köver’le görüşmesinde iki ülke arasında işbirliğini geliştirmek için çeşitli kapasitelerin bulunduğunu ve bu kapasiteleri değerlendirmek için ikili işbirliği anlaşmaları bir an önce hayata geçirmek gerektiğini vurguladı.

Uzmanlar İran petro kimya, petrol ve doğalgaz alanlarında Macaristan’la işbirliği yapabileceğini belirtiyor.

Dünya petrol piyasalarında belirsizlik devam ediyor. Bültenimize bu konu hakkında hazırladığımız raporumuzla devam ediyoruz.

Dünya petrol piyasalarında fiyatların dalgalanması devam ediyor, öyle ki uzmanlar piyasalara hakim olan mevcut şartlara bakarak piyasanın geleceği hakkında kesin bir şey söylemenin mümkün olmadığını belirtiyor.

Uzmanlar petrol piyasalarında arz talep dengesi etkili etkenlerden biri olduğunu, ama aynı zamanda stratejik ve siyasi gelişmelerin de bu piyasa üzerindeki etkisini daha koyu bir şekilde gösterebileceğini ifade ediyor.

Örneğin Amerika’da başkanlık seçimler petrol fiyatlarını etkiledi, fakat yeni Başkan Trump’ın iktisadi programları ve geleceğe yönelik planlarının ne olduğu net olarak bilinmiyor. Bu durum ise doğal olarak petrol piyasalarında dalgalanmalara yol açıyor.

İran petrol milli firması Başkan yardımcısı Golam Rıza Menuçehri ise Amerika’da başkanlık seçim sonuçları İran’ın yabancı taraflarla petrol anlaşmalarının hazırlanmasını ve imzalanmasını etkileyemeyeceğini belirtti.

Geçen Cuma günü Amerika’da başkanlık seçim sonuçları açıklandıktan sonra petrol fiyatlarının düşmesini değerlendiren Menuçehri, fiyatların düşmesi, borsada yaşanan dalgalanmanın sonucu ve geçici bir durum olduğunu ve petrol fiyatlarını uzun vadede etkilemeyeceğini kaydetti.

Menuçehri, İran petrol ve doğalgaz sektörü son otuz yılda özellikle komşu ülkelerle ortak sahalarda bazı geri kalmışlıkları söz konusu olduğunu, petrol sektörünün yetkilileri Bercam nükleer anlaşmasından sonra yeni petrol anlaşmaları ile bu geri kalmışlığı telafietmeye çalıştıklarını vurguladı.

Öte yandan geçen hafta bazı yabancı firmalar İran ile petrol anlaşması imzalamak için bazı adımlar atmaya başladı. Geçen hafta Güney Pars sahasının 4.8 milyar dolar değerindeki 11. Ünitesini geliştirme projesinin prensip anlaşması İran petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene’nin katıldığı törenle İran petrol milli firması ile Fransa’nın Total firması, Çin petrol milli firması ve İran Petropars firmasından oluşan bir konsersiyum arasında Tahran’da imzalandı. Bu anlaşma Total firmasının İran’a dönüş yaptığı anlamına geliyor. Total firması 2012 yılında İran petrol sektörüne dayatılan haksız yaptırımlar ağırlaşmadan önce İran’da faaliyet yürütüyordu.

Bercam nükleer anlaşmasının yürürlüğe girmesi ve geçen Ocak ayından itibaren İran’a dayatılan haksız yaptırımların bir bölümünün kaldırılmasının ardından söz konusu prensip anlaşması İran ve Batılı bir petrol ve doğalgaz firması arasında imzalanan ilk anlaşma sayılıyor.

Fars körfezi sularında yer alan ve İran ve Katar arasında ortak saha olan Güney Pars doğalgaz sahasında 14 bin milyar metreküp doğalgaz kaynakları bulunduğu tahmin ediliyor. Bu rakam dünya doğalgaz kaynaklarının %8 kadarını oluşturuyor. Tahran yönetimi bu projenin özellikle 11. Ünitesini geliştirmek ve böylece bu sahayı Fars körfezi kıyılarında inşa ettiği il LNG fabrikasına bağlamak istiyor. Güney Pars sahasının 11. Ünitesi hizmete girdiği takdirde İran’ın Katar ile ortak olduğu bu sahadan elde ettiği doğalgaz miktarı günde 56 milyon metreküp artmış olacak.

Geçen hafta İran ve Umman yetkilileri de Shell, Total ve Cogas firmalarının temsilcileri ile düzenledikleri ortak oturumda İran doğalgazının söz konusu firmaların katılımı ve işbirliği ile Umman’a ihracatını masaya yatırdı. İran petrol bakanlığı enformasyon merkezinin haberine göre, İran doğalgaz ihracatı milli firması yetkilileri ile Umman petrol bakanlığı yetkililerinin Total ve Cogas firmalarının temsilcileri arasında bu konu üzerinde düzenlenen iki günlük oturum geçen Pazar günü Tahran’da sona erdi. İran ve Umman arasında 2013 yılında imzalanan bir anlaşmaya göre İran 15 yıl boyunca günde 1.5 milyar fitküp doğalgazını Fars körfezi tabanından Umman’a uzanan bir boru hattı üzerinden bu ülkeye ihraç etmesi gerekiyor. Gözlemciler projenin stratejik önemine dikkat çekerek iki ülke ve Ortadoğu bölgesinde enerji ilişkileri gelişeceğini belirtiyor.

İran’ın petro kimya ürünleri geçen yedi ay içinde bir önceki yılın aynı dönemine oranla %6 ve ihracatı da %4 artış kaydetti. İran petrol bakanlığı konu ile ilgili yaptığı açıklamada, İran’ın çeşitli petro kimya ürünleri ihracatının toplamı ekim ayının sonuna kadar on milyon ton ağırlığına ve 4.3 milyar dolar değerine ulaştığını belirtti. Bu ürünlerin hali hazırda Almanya, İngiltere ve Macaristan gibi Batı ve Doğu Avrupa ülkelerine ihraç edildiği belirtildi. İran petro kimya sanayii milli firması yetkililerinden biri yaptığı açıklamada da İran’ın bu yılın Nisan ayından ekim ayına kadar geçen sürede Avrupa ülkelerine petro kimya ürünleri ihracatı geçen yılın aynı dönemine kıyasla iki kat arttığını belirtti.

Öte yandan geçenlerde Almanya’nın Düseldörf kentinde düzenlenen bir fuarın kulisinde de İran’ın petro kimya ürünlerinin Avrupa’ya ihracatının arttırılması yönünde bazı görüşmeler gerçekleşti.

Hali hazırda İran petro kimya ürünlerini en çok Hindistan, Çin ve Güney Kore gibi Asya ülkelerine ihraç ediyor. Şimdi bu ürünlerin üretiminde yaşanan artışla birlikte yakın gelecekte Afrika kıtasına yapılan ihracatın da artacağı ifade ediliyor. Hali hazırda İran’ın petro kimya sektörünün üretim kapasitesi yılda 63 milyon tona ulaşmıştır ve 2020 yılına kadar da 130 milyon tona yükselmesi bekleniyor.

Geçen hafta İran ve Ermenistan arasında üçüncü elektrik intikal hattı projesi elektrik direklerini montaj çalışması ile başladı. konu ile ilgili bir açıklama yapan İran su ve elektrik sanayii hizmetleri ve teçhizatı ihracat firması SANİR İran – Ermenistan üçüncü elektrik intikal hattı projesinin ilk direklerini montaj çalışması yerli müteahhit firmaların katılımı ile Ermenistan’da başladığını duyurdu.

Söz konusu 275 kilomegavatlık elektrik intikal hattının hizmete girmesi durumunda iki ülke arasında elektrik alış veriş kapasitesin 300 megavattan bin megavata yükselmesi ve ayrıca İran elektrik şebekesi Rusya, Gürcistan, Irak ve Fars körfezi kıyılarında yer alan ülkelere bağlanması bekleniyor.

Ermenistan enerji altyapıları ve doğal kaynaklar Bakanı Aşut Mangon geçenlerde Erivan’da İran büyükelçisi Seyyid kazım Seccadi ile görüşmesinde iki ülke arasında üçüncü elektrik intikal hattının inşaatı, İran, Ermenistan ve Gürcistan elektrik şebekelerinin birleşmesi, İran doğalgazının Ermenistan üzerinden Avrupa’ya ihracatı ve rüzgar gücüyle çalışan santrallerin inşaatında işbirliği konularını görüşmüştü.

14. İran Ermenistan karma ekonomik komisyonuoturumu gelecek Aralık ayında tahranda düzenleniyor. SANİR firması hali hazırda dünyanın 13 ülkesinde 18 proje üzerinde çalışıyor ve geçtiğimiz aylarda da Kazakistan’la 60 megavatlık rüzgar gücüyle çalışan santral inşaatı üzerine bir anlaşma imzaladı.

İran İslam Cumhuriyeti Nahçivan özerk Cumhuriyeti, Irak, Afganistan, Pakistan, Ermenistan, Azerbaycan Cumhuriyeti, Türkmenistan ve Türkiye ile elektrik elış verişi yapıyor.

Pakistan’ın İran büyükelçisi Asıf Alihan Derani geçen Cumartesi günü İran’ın doğusunda Pakistan sınırında yer alan Sistan Bulucistan eyaletinin işadamları ve girişimcileri ile düzenlediği ortak oturumda  yaptığı konuşmada, İran ve Pakistan arasındaki iktisadi ilişkiler serbest ticaret ve anlaşmalara doğru yöneldiği takdirde ticari ilişkileri geliştirmenin yanı sıra kaçakçılığı da engelleyeceğini belirtti. Büyükelçi Derani ayrıca iki ülke milletleri arasındaki ilişkilerin hava, deniz ve demiryolu taşımacılığı üzerinde geliştirilmesi gerektiğini belirterek iki millet arasındaki ilişkilerin artması iktisadi ve ticari ilişkilrin de gelişmesine katkısı olacağını vurguladı. Pakistan’ın Guader ve İran’ın Çabahar liman kentlerinin önemine de işaret eden büyükelçi Derani, bu iki kentin demiryolu ile birleşmesi bölgenin önemli zaruretlerinden biri olduğunu ve iki ülkenin toplam 290 milyon nüfusu gözetildiğinde ikili ilişkilerin çeşitli iktisadi alanlarda gelişmesi gerektiği anlaşıldığını kaydetti.

İran ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasında deniz taşımacılığı gelişiyor. Bu konu İran limanlar ve denizcilik kurumu emekli fonu Başkanı Cebbar Celilian’la Hazar denizcilik firması Başkanı Rauf Veliyev’in Bakü’de gerçekleştirdikleri görüşmede gündeme geldi. İki taraf denizcilik alanında ortak projelerde işbirliğini masaya yatırdı. Görüşmede gemi bakım onarımı, deniz tabanını temizleme, temsilcilik hizmetleri, Hazar denizi dışına ortak işbirliği, deniz alanında eğitim üzerine işbirliği gibi konular da ele alındı.015