Cumhurbaşkanı Dr. Hasan Ruhani geçen gün yeni yılın bütçe tasarısını İslami Şura Meclisi Başkanlık divanına sundu.

İran’ın hş. 1396 yılı için hazırlanan ve meclise sunulan genel bütçesi yaklaşık 300 milyar dolara denk gelen 320 trilyon tümen olarak açıklandı.

Cumhurbaşkanı Ruhani meclise sunduğu bütçe tasarısını savunmak üzere katıldığı meclis genel kurul oturumunda hükümetin son üç yılda enflasyonu düşürmekte sergilediği başarıya işaret ederek, hükümet üç yıldan daha az bir süre içerisinde %40 üzerinde olan enflasyon oranını tek haneli orana kadar düşürmeyi başardığını belirtti.

Bu arada hükümetin kalkınma ile ilgili programının genel politikası ekonomik büyümede %8 oranını yakalamak olduğu açıklandı.

11. Hükümet 320 trilyon tümen olan genel bütçeden 60 trilyon tümenini, yani yaklaşık beşte birini imar projelerine tahsis etmek istiyor, ki bu rakam İran’ın bütçe tarihinde imar projelerine tahsis edilen bütçelerin arasında da bir ilk sayılıyor.

Hş. 1396 genel bütçesinde imar projelerinin bütçesi hükümet, özel sektör, banka ve kalkınma fonundan oluşan dörtlü bir takım dört yönlü bir katılımla milli projelerin uygulanmasında ortaklık edecek, ki bu da ülkenin kalkınması için uygun zemin hazırlayabileceği ifade ediliyor.

Öte yandan yeni yılın bütçesinde petrol gelirine olan bağımlılığın azaltılması ve vergi gelirlerinin arttırılması yeni yılın bütçe tasarısında iki anahtar ilke olarak göze çarpıyor.

İran Bercam nükleer anlaşmasından sonraki dönem için maden ürünleri ihracatını arttırmak ve bu sektörden sağlanan 1.5 milyar dolarlık geliri 6 milyar dolara yükseltmek için on yıllık bir plan üzerinde duruyor.

Bundan başka 2025 yılının sonuna kadar ihracat yolundaki tüm engeller kaldırıldığı takdirde petro kimya ürünleri dışındaki sanayi ürünlerinin ihracatından elde edilen 15 milyar dolarlık gelirin 60 milyar dolara yükseltilmesi hedefleniyor.

Gerçi petrol gelirine olan bağımlılığı 6. Beş yıllık kalkınma programının genel politikaları çerçevesinde hafifletmek mümkün, fakat petrolü İran ekonomisinden tamamen koparmak kuşkusuz karmaşık ve zaman gerektiren ve orta ve uzun vadeli planların uygulanması ile mümkün olan bir konudur.

Geçen hafta OPEC üyeleri Viyana’da düzenledikleri 171. Zirvelerinde petrol üretimini günde 1.2 milyon varil azaltmayı ve böylece OPEC’in ham petrol üretim tavanını günde 32.5 milyon varile düşürmeyi onayladı.

OPEC üyeleri bundan önce günde 33.64 milyon varil ham petrol üretiyordu.

OPEC üyeleri Viyana zirvesinde ayrıca İran’ın ham petrol üretimini günde yaklaşık 3.9 milyon varile kadar yükseltmesini kabul etti.

OPEC üyelerinin Viyana zirvesinde aldıkları bu kararların ardından Kuzey denizinin brent petrolünün fiyatı yüzde 7 artış kaydetti.

İran petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene Viyana zirvesinden sonra yaptığı açıklamada Rusya da OPEC üyesi olmayan üretici ülkelerden biri olarak ham petrol üretimini düşürmeyi kabul ettiğini belirterek, bu karar İran ve Rusya’nın üst düzey yetkilileri arasında yapılan istişarelerin ardından alındığını, Rusya’nın OPEC’in kararına eşlik etmesi çok önemli bir adım olduğunu belirtti.

OPEC üyelerinin ortak çıkarları söz konusu olduğunu kaydeden Bakan Zengene, akılcı kararların alınabilmesi için petrol piyasası siyasetin dışında tutulması gerektiğini vurguladı.

Cumhurbaşkanı Dr. Hasan Ruhani de OPEC üyelerinin Viyana zirvesinde sergiledikleri başarıdan dolayı duyduğu memnuniyeti dile getirerek, İran’a karşı kurulan tüm komplolara rağmen İran’ın bir milyon varil ham petrol ve 300 bin varil yan ürünleri ihracatı şimdi iki milyon varil ham petrol ve 500 bin varil yan ürünleri ihracatı seviyesine yükseldiğini ifade etti.

Geçen hafta Amerikan senatosu İran’a dayatılan haksız yaptırımlarla ilgili kanunu on yıllık bir süre için onayladı. Bundan önce Amerika temsilciler meclisi söz konusu yaptırımların uzatılmasına olumlu oy vermişti. Ancak bu gelişme bir çok tepkiyi beraberinde getirdi.

Cumhurbaşkanı Ruhani geçen Pazar günü meclis genel kurul oturumunda yaptığı konuşmada, İran İslam Cumhuriyeti hiç bir zaman Bercam nükleer anlaşmasını ilk ihlal eden taraf olmayacağını belirlterek, ancak Tahran yönetimi Bercam nükleer anlaşması ihlal edilmesi durumunda gereken uygun tepkiyi vereceğini vurguladı. Ruhani Amerikan kongresinin bu kararı Bercam anlaşmasının açık ihlali sayılacağı uyarısında bulundu.

Amerika Başkanı Obama’nın yetkilerini kullanarak İran’a dayatılan yaptırımların uzatılmasını engellemesi gerektiğini belirlten Ruhani, Bercam uluslararası bir belge olduğunu, bu belge BM güvenlik konseyi tarafından da onaylandığını ve uygulanması tüm taraflar için bir çok getirisi olacağını kaydetti.

Geçen hafta İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei de deniz kuvvetleri günü dolaysıyla kabul ettiği donanma komutanları ve askeri personeline hitaben yaptığı konuşmasında bir yaptırımı başlatmakla süresi dolan bir yaptırımı yeniden başlatmanın arasında herhangi bir farklılık bulunmadığını ve ikinci durum da karşı tarafın uyguladığı yaptırım ve yükümlülüklerinin ihlali sayılacağını ifade etti.

İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei Bercam nükleer anlaşmasının ihlali İran İslam Cumhuriyeti’nin kolay kolay gözardı edeceği bir konu olmadığını, meclis ve nizamın önde gelen yetkilileri bu tür hareketleri titizlikle rasat ettiklerini ve gereken tedbirleri alacaklarını vurguladı.

Geçen hafta Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif üst düzey iktisadi ve ticari bir heyet başkanlığında Hindistan, Çin ve Japonya yetkilileri ile temaslarda bulunmak üzere Asya kıtasının bu üç büyük ülkesini ziyaret etti. Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif Hindistan’da bölge içi ve dışındaki ülkeleri Çabahar projesine beklediklerine vurguladı.

Hindistan’ın Yeni Delhi kentinde düzenlenen “6. Asya’nın kalbi – İstanbul süreci” Bakanlar zirvesinde konuşan Dışişleri Bakanı Zarif, 2016 yılı Afganistan yönetimi için sorunlu bir yıl olduğunu, çünkü IŞİD gibi tekfirci terör örgütleri bu ülkede terör eylemlerini arttırdığını belirtti.

Zarif, İran son 37 yılda yaklaşık üç milyon Afganistan vatandaşını ağırladıklarını ve onlara sağlık hizmetlerinden eğitime kadar tüm alanlarda gereken hizmetler verildiğini ifade etti.

Zarif ayrıca bölge ülkelerini ve bölge dışı aktörleri İran’ın güneyinde yer alan Çabahar liman kentini geliştirme projesine katılmaya davet etmek istediğini kaydetti.

Zarif Hindistan temaslarını tamamladıktan sonra Çin’in başkenti Pekin’e geçti.

İran ve Çin Dışişleri Bakanları Pekin’de iki kez bir araya gelerek, başta Suriye ve Afganistan olmak üzere bölge meselelerini görüştü.

Hindistan’dan sonra Çin’e geçen Dışişleri Bakanı Zarif, Çinli mevkidaşı ile iki kez gerçekleştirdiği görüşmelerde Suriye krizinin çözümüne ve ayrıca Afganistan’da barış ve istikrarın sağlanması ve bu ülkenin iktisadi kalkınmasına vurgu yaptı.

İki Bakan görüşmede ayrıca iktisadi işbirliği, projelerin mali kaynakları, bankacılık alanında işbirliği ve Çin’de eğitim gören İranlı öğrencilerin sorunları gibi çeşitli konuları masaya yatırdı.

Çin Dışişleri Bakanı Vang Yee, ülkesi İran’ın Şanghay İşbirliği Teşkilatı’na üyeliğine destek verdiğini belirtti.

Geçen hafta 14 İran ve Ermenistan karma ekonomik komisyonu İran enerji Bakanı Hamid Çitçian ve Ermenistan enerji altyapıları ve doğal kaynaklar Bakanı Aşot Manukiyan’ın eşbaşkanlığında Tahran’da düzenlendi. Oturumun sonunda İran ve Ermenistan enerji, elektrik alışverişi, doğalgaz, Aras ırmağı çevre meseleleri, bankacılık ve sigorta alanında işbirliği, Ermenistan topraklarında serbest ticaret bölgesi kurulması ve ikili iktisadi ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi  gibi alanları kapsayan geniş kapsamlı işbirliği belgesi imzaladı.

Enerji Bakanı Çitçian yaptığı açıklamada, İran Cumhurbaşkanı Ruhani’nin Ermenistan ziyaretinin arifesinde imzalanan bu bölgeye göre iki taraf iki ülke arasında yakın gelecekte elektrik enerjisi alışverişinin dört kata çıkarılması konusunda mutabakata vardıklarını belirtti.

Öte yandan Cumhurbaşkanı birinci yardımcısı İshak Cihangiri de Ermeni Bakanı kabulünde iki ülkenin iyi ve gelişen ilişkilerine işaretle Ermenistan’ın İran’ın dış politikasında özel yeri bulunduğunu, Tahran yönetimi Erivan ile ilişkilerini geliştirme yolunda hiç bir engel görmediğini belirtti. Cihangiri ayrıca Karadeniz’in Ermenistan üzerinden Fars körfezine bağlanması için gereken altyapıların oluşturulması iki ülke arasındaki işbirliğini geliştirme yönünde önemli bir fırsat olarak değerlendirdi.

Ermenistan enerji altyapıları ve doğal kaynaklar Bakanı Manukiyan da Cihangiri ile görüşmesinde İran ve Ermenistan ve Gürcistan arasında enerji ve enerji sevkiyat hatları alanlarında bölgesel işbirliği bölgenin kalkınmasına ve üç ülke arasında işbirliğinin gelişmesine katkı sağlayacağını belirtti. Manukiyan ayrıca Karadeniz ile Fars körfezi arasında oluşturulacak koridorun Erivan’ın önemli önceliklerinden biri olduğunu ifade etti.

Geçen hafta ayrıca İran’ın Ermenistan Büyükelçisi Seyyid Kazım Seccadi ve İran nano teknoloji merkezi Başkanı prof. Said Serkar, Ermenistan Eğitim ve Bilim Bakanı Leon Megerdiçiyan’la görüştü.

Görüşmede iki taraf okulların ve üniversitelerin düzeyinde eğitim konularında işbirliğinin geliştirilmesine vurgu yaptı.

Görüşmede ayrıca başta nano teknoloji olmak üzere çeşitli alanlarda işbirliğinin geliştirilmesine vurgu yapıldı.

Seccadi ve Serkar Ermenistan Ulaştırma ve İBT Bakanı ile de bir araya gelerek ikili işbirliği alanlarını geliştirme yollarını görüştü.

Görüşmelerin sonunda taraflar işbirliği protokolü imzaladı.

Bir başka gelişmede, geçen hafta İran iletişim ve bilgi teknolojileri İBT Bakanı ve İran ve Azerbaycan Cumhuriyeti karma ekonomik komisyonunun İranlı eşbaşkanı Mahmut Vaize Bakü’ye üç günlük bir ziyaret gerçekleştirerek bankacılık alanında işbirliği, ticari ilişkileri geliştirmeyi ve bir aya kadar Bakü’de ilaç fabrikası inşaat projesinin başlatılması gibi konuları görüştü.

Bakütel – 2016 fuarına katılmak üzere Azerbaycan cumhuriyetini ziyaret eden Bakan Vaizi, ziyaretinin getirilerini özellikle İBT alanında iyi niteledi ve bu ziyareti sırasında İran özel sektörünün Azerbaycan Cumhuriyeti piyasalarına açılma imkanı sağlandığını ifade etti.

Bakan Vaizi Azerbaycan ekonomi Bakanı Şahin Mustafayev ile görüşmesinde Bakütel – 2016 fuarına katılan İranlı firmaların yeteneklerini tanıtmakla beraber İranlı firmaların İBT alanında kapasiteleri üzerine de bir rapor sundu ve bu firmaların Azeri firmalarla işbirliğine ve Azerbaycan piyasalarına girmeye hazır olduklarını ifade etti.

Geçen hafta 12. İran ve Endonezya karma ekonomik komisyonu oturumu İran İBT Bakanı ve komisyonun İranlı eşbaşkanı Mahmut Vaizi’nin katılımı ile Endonezya’nın başkenti Cakarta’da düzenlendi. Öte yandan son bir yıl içinde İran ve Endonezya elektrik ve enerji ortak komisyonu ve yine enerji, petrol ve petro kimya komisyonu da ilk kez oturum düzenledi.

Öte yandan Endonezya enerji ve maden kaynakları Bakanı da son bir yıl içinde üç kez İran’ı ziyaret etti ve en son İran’dan LPG alım anlaşmasını imzaladı. Endonezya petrol ve doğalgaz milli firması ile İran petrol milli firması arasında imzalanan ön anlaşmanın altı ay içinde nihai şekline kavuşması bekleniyor.

Geçen hafta 12. İran ve Endonezya karma ekonomik komisyonu oturumunda ayrıca bir kaç işbirliği belgesi nihai şekline kavuşturuldu. Bu belgelerin Endonezya cumhurbaşkanının Tahran ziyareti sırasında imzalanması bekleniyor.

İran’ın Endonezya’ya petrol dışı ürünlerin ihracatı son altı ayda geçen yılın aynı dönemine oranlı %39 bir artış kaydettiği, yine İran’ın Endonezya’dan ithalatı da %25 arttığı belirtiliyor.

Geçen hafta Endonezya istişare meclisi Başkanı Zulkifli Hasan İran petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene ile Tahran’da gerçekleştirdiği görüşmede, Endonezya petrol milli firması Pertamina İran’ın petrol sektöründe temel projelere katılmak ve ortaklık etmek istediğini belirtti. Hasan ayrıca ülkesi İran ile İran’ın güneybatısında yer alan Abtimur ve Mansuri petrol sahalarının fizibilite çalışmalarında işbirliği yapmaya hazır olduğunu ifade etti. Görüşmede Bakan Zengene de İran Endonezya’ya ham petrol ve sıvı gaz LPG satmaya hazır olduğunu belirtti.

Geçen hafta Tahran Yeni Zelanda’nın iktisadi heyetlerini ağırladı. Yeni Zelanda Ticaret Bakanı Todd Mcclay, iki ülke arasında ticaret hacmini bir milyar dolara yükseltmeyi umduklarını açıkladı.

İran Ticaret Odası’nda düzenlenen İran ve Yeni Zelanda ticari oturumunda konuşan Yeni Zelanda Ticaret Bakanı Mcclay, İran’ı bir kaç ticari heyetin eşliğinde ziyaret etmekten duyduğu memnuniyeti dile getirdi.

Bakan Mcclay, bu ziyaret Yeni Zelanda’dan İran’a son 12 yılda yapılan ilk ziyaret olduğunu belirtti.

Yeni Zelanda ile İran arasındaki ticari ilişkilerin derin maziye dayandığını belirten Bakan Mcclay, ülkesi İran ile ticari ilişkileri geliştirmek ve bir milyar dolar seviyesine yükseltmek istediğini vurguladı.

İran’ın tarım ve besicilik alanlarında sahip olduğu yüksek kapasitelerin Hollandalı girişimcilerin ilgisini çektiği anlaşılıyor. Hollanda’nın üst düzey yetkililerinin resmi daveti üzerine bu ülkeyi ziyaret eden tarım cihadı Bakanı Mahmut Hücceti, Hollanda ekonomi Bakanı Hank Camp ile görüşmesinde İran bazı bahçe ürünleri alanında dünyanın ilk ülkeleri arasında yer aldığını ve bu tür ürünlerinin ihraç etmeyi ve yeni piyasalara açılmayı planladıklarını kaydetti. Bakan Hücceti ayrıca Hollanda’nın da tarım ve besicilik alanında gelişen bir ülke olduğunu belirterek iki ülke bu alanlarda birbirini tamamlayabileceklerini kaydetti.

Görüşmenin sonunda iki Bakan tarım, balıkçılık ve besicilik alanlarını kapsayan bir işbirliği belgesi imzaladı.007