Geçen hafta petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene üst düzey bir heyet başkanlığında Irak’ın başkenti Bağdat’ı ziyaret etti.

Petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene geçen Pazartesi günü Bağdat’a gitti. Bakan Zengene’yi Irak petrol Bakanı Cebbar Ali Laibi, Bağdat havaalanında karşıladı. Bakan Zengene Bağdat’ta Başbakan Haydar İbadi ile de bir görüşme gerçekleştirdi. İki taraf görüşmede ikili işbirliği ufkunu genişletme yolundaki engellerin ortadan kaldırılmasını ele aldı.

Müzakerelerin sonunda İran ve Irak petrol bakanları ortak petrol ve doğalgaz sahalarını geliştirme ve bu sektörle ilgili teknik ve mühendislik hizmetleri alanında bir işbirliği protokolü imzaladı.

İran’ın güneybatısında yer alan ve Irak ile ortak saha olan Yadaveran petrol sahasını geliştirme projesi hali hazırda devam ediyor ve bu sahadan günde 115 bin varil ham petrol çıkarılıyor. Öte yandan yapılan planlamalara göre Şubat 2017’nin ortalarına kadar Batı Karun ortak sahasından petrol çıkarma kapasitesinin günde 300 bin varile ulaşması bekleniyor. yapılan planlamaya göre iki ülke arasında ortak olan bu sahayı geliştirme projesi üç aşamada gerçekleşecek. İlk aşamada bu sahadan günde 85 bin varil, ikinci aşamada ise 180 bin varil ve üçüncü ve son aşamada günde 300 bin varil ham petrol çıkarılması bekleniyor.

İran petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene’nin Bağdat ziyaretinde müzakerelerin bir bölümü de Irak enerji Bakanı ile gerçekleşti. Görüşmede Iraklı Bakan petrol Bakanı Zengene’den İran’dan Diyale eyaleti üzerinden Irak topraklarına uzanan doğalgaz boru hattı projesinin hızlandırılmasını istedi.

Irak’ın elektrik santrallerinde doğalgaz ihtiyacını karşılamak üzere iki taraf arasında İran’dan Irak’a doğalgaz ihracatı meselesi üzerine müzakereler yaklaşık beş yıl önce başladı ve müzakerelerin devamında Temmuz 2013’te ilgili anlaşma Bağdat’ta taraflarca imzalandı.

İran ve Irak arasında imzalanan doğalgaz anlaşmasına göre İran’dan Irak’a doğalgaz ihracatı, uzunluğu 228 km ve çapı 48 inç olan ve Kuhdeşt – Neftşehir’den Irak’ın Diyale ve Bağdat eyaletlerine uzanan altıncı boru hattı üzerinden yapılacak ve böylece Mansuriye, Kudüs ve Sadr elektrik santrallerinin doğalgaz ihtiyacı karşılanacak.

İran’dan Irak’a doğalgaz ihracatı anlaşmasının süresi altı yıl ve ihracat hacmi günde 35 milyon metreküp kadardır.

Irak’la ikinci bir anlaşmanın konusu ise Basra – Abadan ham petrol boru hattı ile ilgilidir.

İran Irak’ın ikinci büyük ticari ortağı sayılıyor. İki ülke arasında 2016 yılında ticaret hacmi ise 6.2 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Geçen hafta 4. Uluslararası İran kazı sanayii oturumu çok sayıda yerli ve yabancı firmanın katılımı ve uluslararası alanda kazı sanayiinin son durumunu ele almak amacı ile Tahran’da gerçekleşti.

Kazı çalışması petrol ve doğalgaz sahalarının geliştirilmesi ve özellikle ortak petrol sahalarının korunmasında anahtar rol ifa eden bir çalışmadır. Hali hazırda dünyada iki bin kadar kazı platformu faaliyet yürütüyor. İran ise 140 kazı platformu ile petrol arama çalışmalarını sürdürüyor.

İran petrol milli firması geçenlerde İran’ın batısında yer alan Lorestan eyaletinde iki milyar varillik yeni bir Shil petrolü sahası bulduklarını açıkladı.

Şimdi ise petrol bakanlığı Lorestan eyaletinde Shil petrolü ve Shil doğalgazı arama çalışmalarını gündemine almış bulunuyor. İran petrol sektöründe direniş ekonomisi çerçevesinde ve enerji kaynaklarının randımanını yükseltmek amacıyla uzun vadeli planları bulunuyor. Bu bağlamda İran yeni yatırımcıları yeni teknoloji transferi ile birlikte bekliyor.

İran ve Ermenistan ortak kara sınırı ve sınırları boyunca serbest ticaret bölgelerinden yararlanan iki ülke olarak çeşitli işbirliği fırsatlarına sahip olduğu anlaşılıyor. Bu konu geçen hafta İran’ın Alborz eyaleti ile Ermenistan’ın çeşitli eyaletleri arasında iktisadi, ticari ve sanayi alanlarında işbirliği fırsatlarının ele alındığı ortak oturumda ele alındı. Oturum Ermenistan’ın başkenti Erivan kentinde ve İran’ın Erivan büyükelçisi Seyyid Kazım Seccadi’nin katılımı ile gerçekleşti.

Alborz eyaleti İran’ın çeşitli alanlarda en önemli üretim merkezlerinden biridir ve Ermenistan ile bir çok alanda işbirliği yapabilecek kapasitesi vardır. Ortak üretim, tarım ve gıda maddeleri alanında işbirliği, yatırım ve ticaret ve özellikle Ermenistan üzerinden Avrupa piyasalarına ulaşmak, Ermenistan’ın İranlı girişimciler için iktisadi meziyeti olan fırsatlardır.

Erivan’da düzenlenen oturumda Ermenistan iktisadi kalkınma ve yatırım Bakanı yardımcısı Emil Tarasiyan, İran ile işbirliğini geliştirmek Erivan yönetiminin öncelikleri arasında yer aldığını belirterek, iki ülke arasında geçen Aralık ayında ve İran Cumhurbaşkanı Dr. Hasan Ruhani’nin Ermenistan ziyareti sırasında imzalanan anlaşmaları değerli niteledi. Tarasiyan Ermenistan üzerinden transit edilen İran ürünlerine düşük tarife uygulandığını hatırlatarak, İranlı firmalardan Kafkasya ve Avrupa piyasalarına ihracatı için Ermenistan güzergahını kullanmalarını istedi.

İran ve Ermenistan başta elektrik enerjisi olmak üzere başka alanlarda da işbirliği yapıyor. Nitekim şimdi Ermenistan’da üçüncü elektrik hattının inşa edilmesi ile birlikte iki ülke arasında elektrik alış verişinde gelişme kaydedilmesi bekleniyor. İran’dan Ermenistan’a elektrik enerjisi ihracatı, Ermenistan’ın 400 kilovoltluk elektrik hatlarını inşa etme bağlamında ilk projesi sayılıyor. Şimdi üçüncü hattın hizmete girmesi ile birlikte iki ülke arasında gidiş gelişli 700 kilovoltluk bir elektrik sevkiyatı imkanı sağlanmış oluyor ve böylece iki ülke aralarında toplam bin megavat elektrik enerjisi alış verişi yapabileceği ifade ediliyor. Öte yandan üçüncü hattın inşaatı tamamlandıktan sonra da İran’ın elektrik şebekesi Ermenistan, Gürcistan, Rusya ve Türkiye’nin elektrik şebekelerine bağlanıyor.

İran su ve elektrik sanayii teçhizatı ve hizmetleri ihracat fırması SANİR Ermenistan’dan İran’a bin megavat elektrik sevkiyatı projesinin müteahhit firmasıdır.

İran Nahçivan özerk cumhuriyetinden başka Irak, Afganistan, Pakistan, Ermenistan, Azerbaycan, Türkmenistan ve Türkiye ile elektrik enerjisi alış verişi yapıyor.

İran ve Ermenistan elektrik enerjisinden başka İran ve Avrasya iktisadi birliği AİB’in ortak serbest ticari bölge kurmaları alanında da işbirliği yapıyor.

Ocak 2015’te resmen faaliyetlerine başlayan AİB Rusya, Kazakistan, Ermenistan, beyaz Rusya ve Kırgızistan’ın üyeliği ile 2.2 trilyon dolar gayri safi milli hasılası ve 1.3 trilyon dolar sanayi ürünlerine sahip olan bir birliktir. Hali hazırda AİB’e üye ülkelerin dış ticaret hacmi 877 milyar dolar civarında gerçekleşiyor. AİB ayrıca 180 milyonluk bir nüfusu içeriyor.

İran ve AİB şimdiye kadar bir kaç kez iktisadi işbirliği üzerine müzakere ederek ilk etapta geçici bir işbirliği planı üzerinde anlaşmaya çalışıyor. Ermenistan AİB’in İran ile kara sınırı bulunan tek üyesidir ve bu yüzden birlikle İran arasında ticaret ve transit alanlarında karayolu ve demiryolu güzergahları bakımından önemli rol ifa edebileceği anlaşılıyor.

Geçen hafta Umman’ın Maskat Bankası’ndan bir heyet Tahran borsasını ziyaret ederek borsanın çalışması ile yakından tanıştı. Hali hazırda Tahran borsasının değeri yüz milyar dolar civarındadır ve büyük gelişme potansiyeline sahiptir. Tahran borsası elli yıllık mazisi ve 37 sanayi sektöründe faaliyet yürüten firmaları ile bölgenin en eski borsalarından biri sayılıyor. Tahran borsasında hisse senetlerinin değeri sürekli yükselme trendi arz ediyor, öyle ki son on yılda her yıl ortalama %30 artış kaydetti.

Bir başka gelişmede İran Tarım Cihadı Bakanı Mahmut Hücceti Tahran’da Kırgızistan gıda sanayii ve tarım arazilerini ihya Bakanı Nurbeyk Muraşev’le bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşmede Kırgız Bakan Muraşev ülkesinin tarım alanında dört milyon dolarlık ticari değerine işaretle iki ülke arasında ortak tarım projeleri sayesinde tarım alanında ikili işbirliğinin gelişmesini umduklarını kaydetti.

Kırgız Bakan Muraşev İran Tarım Cihadı Bakanı Hücceti’nin resmi daveti üzerine yedi kişilik bir heyet başkanlığında ve İran’ın tarım sektöründeki kazanımları ile yakından tanışmak amacıyla İran’ı ziyaret etti. Bakan Hücceti Kırgız bakanla görüşmesinde iki ülke bitki ve hayvanların karantina alanında işbirliği yapabileceklerini belirterek İran bölgede süt ürünleri ihracatında önemli bir ülke olduğunu ve bu ürünleri Kırgızistan’a ihraç edebileceklerini ifade etti.