Geçen hafta petrol ihraç eden ülkelerin örgütü OPEC Viyana’da düzenlediği 172. Oturumunda örgütün üretim tavanını 1.2 milyon varil düşürme kararını 9 ay daha uzatma kararı aldı.

OPEC üyeleri geçen Perşembe günü düzenlediği oturumunda üretim tavanını 1.2 milyon varil düşürme kararını 9 ay daha uzatma üzerine anlaşmaya vararak çalışmalarını tamamladı.

Oturumda ayrıca Ekvador Gine OPEC’in yeni üyesi olarak kabul edildi. Ve böylece OPEC’in üye sayısı 13’ten 14’e yükselmiş oldu.

OPEC üyeleri 30 Kasım 2016 tarihinde üretim tavanını 1.2 milyon varil düşürme üzerinde vardıkları mutabakatı altı veya dokuz aylık bir süre için uzatmayı görüşmek üzere bir araya gelmişti.

Bilindiği üzere yaklaşık üç yıl önce OPEC’in ham petrol üretim tavası günde 33.8 milyon varili aştı. OPEC’in üye ülkeler için belirlediği kontenjanı aşmaları ve ayrıca OPEC dışı üreticilerin piyasaya bol bol ham petrol sürmesi petrol piyasalarını işba noktasına getirdi. Bu şartlarda OPEC’in en büyük üreticisi konumunda olan Arabistan 30 Kasım 2016 zirvesinde üretim tavanını günde 500 bin varil düşürerek on milyon varili aşmamakla yükümlü hale getirildi.

OPEC’in dönem başkanlığını yürüten Arabistan enerji Bakanı Halid Fellah geçen Perşembe günü yaptığı açıklamada, üretim seviyesini düşük tutmak için bir kaç seçeneği göz önünde bulundurduklarını kaydetti.

Bir seçenek petrol üretimini en az 6 ay daha düşük tutmak, diğeri ise 9 ay ve diğeri de 1 yıl aynı düşük seviyede tutmaktı. Fellah, ancak gelişmeler en uygun seçeneğin, üretim tavanını 9 ay daha düşük tutmak olduğunu ortaya koyduğunu ifade etti. Fellah, böylece bu yılın sonuna kadar son beş yılın ortalama petrol stokları seviyesine ulaşacaklarını kaydetti.

Bu doğrultuda OPEC üyesi olan ülkelerle başta Rusya olmak üzere OPEC’e üye olmayan ülkeler şimdiki üretim tavanını Mart 2018’e kadar aynı seviyede tutma kararı aldılar.

Petrol piyasaları meseleleri uzmanları OPEC’in üretim tavanını günde 32.5 milyon varilde tutma kararı şartları ham petrolün fiyatını varil başına 52 doların üzerine çıkmasına zemin hazırlayabileceğini belirtiyor. Gerçi bu karara OPEC dışı petrol üreticisi olan ülkelerin de eşlik etmesi gerekiyor, aksi takdirde Amerika’nın yüksek bedel karşılığında çıkarılan Shill petrolünün bu stratejiyi ciddi sıkıntı ile karşı karşıya getireceği ifade ediliyor. Bu çerçevede Kazakistan enerji bakanlığı geçen Cuma günü bir bildiri yayımlayarak Astana yönetimi günde 20 bin varil üretim tavanını düşürme yükümlülüğünü yerine getirmeye hazır olduğunu açıkladı.

Hali hazırda Kazakistan günde 1 milyon 673 bin varil petrol üretiyor. Rusya da önceki Viyana zirvesinde üretimini düşürmeye hazır olduğunu açıklamıştı. Rusya ayrıca Viyana oturumundan önce de Arabistan ile anlaşmanın uzatılması üzerinde uzlaştıklarını duyurmuştu. Viyana’da düzenlenen ilk zirvede İran, Nijerya ve Libya üretimi düşürmekten muaf tutulmuştu. Önceki Viyana oturumunda OPEC üyeleri İran’ın ham petrol üretimini 2017’nin ilk yarısında günde yaklaşık 90 bin varil arttırmasını onaylamıştı. Buna karşın İran OPEC üyeleri arasında birliği korumak ve dünya petrol piyasalarının istikrarını güvence altına almak üzere kendisini bu anlaşmanın sürdürülmesi konusunda yükümlü bildiğini açıkladı.

İran petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene, geçen Perşembe Viyana’da düzenlenen 172. Zirvenin kulisinde İran’ın yükümlülüğü günde 3.8 milyon varil üretmekten ibaret olduğunu ve bu alanda herhangi bir sorunları olmadığını ve hali hazırda da günde 2.2 milyon varil ihraç ettiklerini ifade etti.

Geçen hafta İran ve Ermenistan iktisadi ilişkilerin geliştirilmesi yönünde yeni müzakerelerden söz etmeye başladı. İran tarım cihadı Bakanı Mahmut Hücceti’nin Ermenistan tarım Bakanı İgnati Arakelyan’ın resmi daveti üzerine gittiği Erivan’da tarım sektöründe işbirliği yollarını görüştü. İki Bakan bazı anlaşmalara da vardı. İran tarım cihadı Bakanı Hücceti Ermenistan’a düzenlediği dört günlük ziyaretinde Ermeni yetkililerle görüşmenin yanında bazı tarım sektörü ve yan sanayiini de gezdi. Bu ziyarete paralel olarak bir da iki ülkenin tarım ve besicilik alanında işbirliğini geliştirmek amacıyla ortak çalışma grubu kuruldu.

Gerçekte son dönemde İran ve Ermenistan’ın ortak uygulamaları çerçevesinde iki ülkenin çeşitli alanlarda ikili ilişkilerini geliştirme zemini oluştuğu gözleniyor. İran tarım cihadı Bakanı Hücceti’nin Ermenistan ziyareti esnasında tarım ve besicilik alanlarında yeni anlaşmaların imzalanması ile birlikte iki ülke arasındaki işbirliğinde yeni imkanların sağlandığı gözleniyor. Geçen sene Aralık ayında İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin Ermenistan ziyareti esnasında iki ülkenin üst düzey yetkilileri ve iki taraf beş işbirliği belgesi imzaladı. Şimdi ise İran ve Ermenistan yetkilileri bu belgelerin uygulanması ve hayata geçirilmesini bekliyor.

Ermenistan Başbakanı Karen Karapetyan de İran tarım cihadı Bakanı Mahmut Hücceti ile Erivan’da gerçekleştirdiği görüşmede Ermenistan’da İranlı üreticilerin ve ihracatçıların ürünlerini avrasya iktisadi birliği üzerinden  hem birliğe üye ülkelere ve hem AB ülkelerine ihraç etmeleri için çok iyi fırsat doğduğunu belirtti.

Hali hazırda İran ve Ermenistan transit, enerji intikal hatları, serbest ticaret bölgelerinin kurulması ve Avrasya iktisadi birliği çerçevesinde işbirliği yapıyor. İran bölgedeki jeo politik konumu ve Güney Kuzey koridoru üzerinde yer alması ve Hazar denizi kıyısında yer alan ülkelerin açık denizlere uzanan bağlantı köprüsü olması itibarı ile büyük önem arz ediyor. İran ve Ermenistan’ın ikili ilişkilerini çok yönlü geliştirmesi de bölgesel kapasitelere hizmet ettiği anlaşılıyor.

Geçen hafta İran ve Hindistan’ın Çabahar liman kenti üzerinden işbirliği çerçevesinde  Hindistan Kandelay limanından Çabahar limanına doğrudan konteynır nakliyat hattı açıldığı bildirildi. Buna göre İranlı ve yabancı işadamları Hindistan’dan doğrudan ürün satın alıp İran’ın Çabahar limanında boşaltabilir.

Hindistan ile İran’ın Çabahar limanı arasında doğrudan yük transiti her 40 futluk konteynırde 750 dolar tasarruf sağlıyor ve her 40 futluk konteynırın Hindistan’dan Çabahar limanına deniz üzerinden taşıması nakliyatta 500 dolarlık tasarrufa vesile oluyor. Öte yandan Fars körfezi kıyısında yer alan ülkelerin arasında da doğrudan yük transiti hattının açılması bölgenin kalkınmasına önemli katkısı olabileceği ifade ediliyor.

İran’ın Umman denizi kıyısında yer alan Çabahar limanı devasa okyanus gemilerinin yanaşabildiği tek limandır ve öte yandan stratejik konumu, orta Asya bölgesinde karada mahsur olan Afganistan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan gibi ülkelerin uluslararası açık denizlere ulaşmaları bakımından en kısa yol sayılır.şimdi ise Hindistan’ın Kandelay limanı ile Çabahar limanı arasında doğrudan konteynır nakliyatının başlanmesi ile birlikte İran İslam Cumhuriyeti denizcilik firmasına ait iki adet  konteynır gemisi Hindistan limanları ile Çabahar limanı arasında gidip geliyor. İran’ın Arzu adlı konteynır gemisi ilk seferinde 300 konteynırı Hindistan’ın Kandelay limanından aldı ve Çabahar’a getirdi. Yine İran’ın Yaran adlı yük gemisi de ilk seferinde 141 konteynırla Çabahar limanına geldi.

İran ve Çin arasında ikili ticaret hacmi, 2017 yılının ilk dört ayında artış kaydederek geçen yılın aynı dönemine oranla %50’lik büyüme ile 12 milyar doları geçti.

İran ve Çin arasında Ocak – Nisan 2016 tarihleri arasında kalan dört aylık sürede 8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmişti. Ancak bu rakam 2017’de aynı dönem için 12 milyar doları aştı. Bu rakam bu ticarette %70’lik bir artış yaşandığını ortaya koyuyor.

Çin İran’dan en çok ham petrol ithal ediyor. Ocak 2017’de Çin cumhurbaşkanının İran ziyareti sırasında iki ülke ikili stratejik ilişkilerin geliştirilmesine vurgu yaptı. Bu arada İran’ın Çin’in Şanghay kentinde ticaret merkezi açması da Şanghay serbest ticaret bölgesi tarafından tam destek gördüğü belirtildi. Bu merkezin açılması ise İran ve Çin’in ikili iktisadi ve kültürel ilişkilerinde önemli bir imtiyaz olacağı ifade ediliyor.

Geçtiğimiz günlerde Pekin uluslararası İpek yolu zirvesine ev sahipliği yaptı. Bir kuşak bir yol sloganı ile düzenlenen zirveye İran ekonomi ve maliye Bakanı Ali Tayyibnia özel konuk olarak katıldı

İpek yolu miladi 15. Yüzyıla kadar yaklaşık 1700 yıl dünyanın en büyük ticaret ağı sayılan bir güzergahtı. Bu tarihi yol Asya’da bir çok yolun birleştiği bir şebekeden oluşuyordu ve Asya’nın doğusu, Güney ve batısını birbirine ve hepsini birden de Afrika’nın kuzeyine bağlıyordu. Bu güzergahın üzerinde İran ise hem karadan ve hem denizden olmak üzere en önemli bağlantı halkasıydı ve İpek yolu sahasında yer alan ülkelerin işbirliğinin gelişmesinde katkı sağlayabilir.

Rusya’nın Avrasya iktisadi birliği kurması veya Çin’in İpek yolu’nu ihya etme projesini gündeme getirmesi  gibi durumları da bu çerçevede değerlendirmek gerekir.

İran ve Çin ikili ticaret hacmi için 60 milyar dolarlık hedef belirledikleri anlaşılıyor.