Son günler medya çevreleri ABD’nin Bercam nükleer anlaşmasına karşın İran aleyhinde yeni yaptırım kararları aldığını ve bu anlaşmaya yönelik sabotajlarını sürdürdüğünden söz ediyor.

Amerika senatosu geçen hafta İran İslam Cumhuriyeti’ne yönelik hasmane politikalarının devamında İran’ın istikrarsızlaştırıcı uygulamaları olarak iddia ettiği durumla mücadele için yeni ve geniş bir yaptırım taslağını onayladı. İran’ın istikrarsızlaştırıcı uygulamaları ile mücadele – 2017 başlığı altında hazırlanan yaptırım taslağında füze yaptırımları, terörle ilgili yaptırımlar ve silah ambargosu gibi çeşitli bahanelerin üzerinde inşa edilen yaptırımlar yer alıyor.

Öte yandan bu bağlamda yasal bir yapı olan Bercam nükleer anlaşması gözetim heyeti, Amerikan senatosunun bu hareketine gösterdiği tepkide bir kaç oturum düzenleyerek bazı kararlar aldı. Bu arada İslamî şura meclisi de İranlı milletvekillerinin Amerikan senatosunun bu illegal hareketine karşı koymak üzere yakında yeni bir yasa tasarısı hazırlayacaklarını açıkladı.

Amerika yönetimi Bercam nükleer anlaşmasında bu anlaşma gereği durdurulması gereken yaptırımları yeniden uygulamamak veya dayatmamakla yükümlü hale gelmişti. ancak ne var ki Washington sürekli bir alanda sabotaj yapmaya devam ediyor. Bir süre önce Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif Katar’ın El cezire TV kanalına verdiği demecinde, iktisadi kuşatma, yaptırım, tehdit ve bunun gibi milletlerin iradesini kırmaya yönelik uygulamalar bilakis milletlerin iradelerini daha da güçlendirdiğini belirtti. Zarif, buna göre Amerika’nın İran aleyhinde aldığı yaptırım kararları siyasi ve iktisadi boyutlarda tam tersine sonuç vereceğini vurguladı.

İtalya’nın yüksek tirajlı Republica gazetesi  geçen günkü sayısında “imzalanan 30 milyar avroluk anlaşma Trump tehlikesi altında” başlığı ile yayımladığı raporda şu ifadelere yer verdi: ... İran’ın Batı ile nükleer anlaşma imzalamasına karşın Avrupa bankaları Amerika korkusundan İran ile işbirliği yapmıyor ve İran’a dayatılan yaptırımlar da olduğu gibi yerinde duruyor.

Gazete şöyle devam ediyor: ... bu arada bu sürecin bu şekilde devam etmesi ve Fars körfezi bölgesinde siyasi krizlerin sürmesi 300 ila 400 milyar artı değeri olan bir piyasada yabancı yatırımların dondurulmasına yol açmasından endişe duyuluyor. Kuşkusuz bu eğilimin aynı şekilde devam etmesi tehlikeli sonuçlara yol açacaktır.

Amerika İran’ın nükleer meselesinde bir dizi iddiayı ileri sürdüğü projesinden sonra Bercam nükleer anlaşmayı imzalamak zorunda kaldı, ama yine de ve Bercam’a rağmen İran milletine karşı düşmanlık gütmekten el çekmek istemediği gözleniyor. Amerika bu süreçte AB’yi de kendi yanına çekmeye ve uygulamalarına uymasını sağlamaya çalışıyor. Amerika hazine bakanlığı geçen Şubat ayında bir bildiri yayımlayarak İranlı 25 gerçek ve tüzel kişiyi İran’a dayattığı yaptırımların listesine ekledi. Bazı gözlemciler ABD Başkanı Donald Trump’ın Bercam nükleer anlaşmasını nasıl daha da zorlaştırmayı ve böylece anlaşmanın esas maddelerini yeniden müzakereye açmayı araştırdığını belirtiyor.

Ancak AB Dışişleri Bakanları geçen sene ve bu yıl Amerika’nın Bercam nükleer anlaşmasını feshetme tehdidine gösterdikleri tepkide bu anlaşmaya tamamen bağlı kalacaklarını vurguladı. AB bakanları bu birliğin bağımsız olduğunu ve kendi başına karar aldığını ve Amerika Avrupa’nın çıkarlarına ve maslahatlarına kendi çıkarları ve maslahatları yararına el koyamayacağını belirtti.

Bu arada Amerika’nın Bercam nükleer anlaşması yürürlüğe girdikten sonra sergilediği tavrı, beyaz sarayın tüm gayreti İran’a dayatılan yaptırımların temel yapısını ve gövdesini korumak istediğini ve bunun için nükleerden farklı bahaneler üretmeye çalıştığını ortaya koyuyor.

Geçen hafta İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei de Cumhurbaşkanı ve bakanlar kurulu üyeleri ve ülkenin önde gelen üst düzey yetkilileri ile görüşmesinde Amerikalı yetkililerin İran’da cumhurbaşkanlığı seçimlerinden hemen sonra utanmazlığı had safhaya ulaştırarak İran’a karşı yeniden yaptırım kararı aldıklarını belirterek bu tür düşmanlıklara karşı yeni bir işbirliği ve birlikteliğe gitmek ve ortak hedefe yeni İran İslam Cumhuriyeti’nin ilerlemesi ve kalkınması hedefine odaklanmak gerektiğini ve bu hedefe herkes ortak olması gerektiğini belirtti.

Geçen hafta İran ve Umman arasında iktisadi müzakerelerle ilgili bazı haberler medyaya yansıdır. Bültenimize bu konu ile ilgili raporumuzla devam ediyoruz.

Geçen hafta İran’ın Umman büyükelçisi Muhammed Rıza Nuri Şahrudi, başkent Maskat’ta Umman ticaret ve sanayi Bakanı ve iki ülkenin karma ekonomik komisyonu eşbaşkanı Mesut Senidi ile görüştü. Görüşmede iki taraf ikili siyasi ilişkilerin en seçkin düzeyde olmasından duydukları memnuniyeti dile getirdi ve ikili ticari ve iktisadi ilişkilerin geliştirilmesine vurgu yaptı. Taraflar ayrıca iktisadi girişimcilerin ve aktivistlerin vize kolaylığından yararlanmaları ve altyapıların geliştirilmesi ve taşımacılık filolarının takviye edilmesi ve mali ve bankacılık ilişkilerinin geliştirilmesine vurgu yaptı. Görüşmede Bakan Senidi İran ve Umman arasındaki ikili ticaret hacmi yılda 1.2 milyar dolar seviyesine ulaştığını belirterek bu rakamın cari yılın sonuna kadar 2 milyar dolar seviyesine ulaşmasını umduklarını belirtti.

Son iki yılda İran ve Umman arasındaki ikili ticaret hacmi sürekli gelişme kaydediyor. Buna karşı ikili ilişkilerin daha da gelişmesi için deniz ve hava taşımacılığı gibi gerekli altyapıların hazırlanması gerekiyor. Şimdiye kadar İran ve Umman limanları arasında deniz seferleri hatları kuruldu ve bundan başka her gün Tahran ve Meşhed kentlerinden Maskat’a iki uçak seferi gerçekleşiyor. Öte yandan iki ülke arasında bankacılık ve sigorta alanlarında ilişkileri geliştirmenin de büyük önem arz ettiği anlaşılıyor. Umman yetkilileri İran ile üzerinde anlaştıkları alanlarda yatırım yapmak istiyor ve bunun için de iki tarafın bankaları arasında işbirliği için daha etkili adımların atılması gerektiği belirtiliyor.

Cumhurbaşkanı Dr. Hasan Ruhani geçen sene Kuveyt ve Umman’a yaptığı ziyareti sırasında FKİK üyelerinin İran ile ilişkileri geliştirmeyi olumlu karşıladıklarını belirterek İran İslam Cumhuriyeti’nin dış politikası komşuları ve İslam ülkeleri ile iyi komşuluk ve iyi niyet ilkelerine dayandığını belirtti. Cumhurbaşkanı Ruhani ayrıca İran ve FKİK ülkeleri arasındaki ilişkilerin gelişmesi için çok iyi kapasiteler bulunduğunu belirterek ziyaretinin amaçlarından biri ikili ilişkileri geliştirmek şeklinde açıkladı.

İran ve Umman bir süredir doğalgaz alanında da işbirliğine başlamış bulunuyor. Geçen sene İran doğalgazının Umman’a ihraç edilmesi yönünde iki taraf arasında bir anlaşma imzalandı. İran petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene İran’dan Umman’a uzanan doğalgaz boru hattı inşaatı için Umman karasularının derinliklerinde jeodezi çalışmaları bir kaç aya kadar tamamlanacağını ve böylece projenin hayata geçirilmesi için gereken zemin hazırlanacağını kaydetti.

Konu ile ilgili bir açıklama yapan Umman petrol ve doğalgaz Bakanı Muhammed Hamd Ramhi ise iki ülkenin derin ve dostane ilişkileri ve bir çok ortaklıkları bulunduğunu, projenin 2020 yılına kadar sonuca ulaşmasını umduğunu ki bu da tüm bölgenin yararına olacağını ve başka ülkelerin işbirliği yapmalarına da emsal teşkil edeceğini belirtti.

İran ve Umman arasında 2013 yılında imzalanan bu anlaşmaya göre İran 15 yıl boyunca her gün yaklaşık 1.5 milyar fitküp doğalgazını Fars körfezi yatağından uzanan bir boru hattı ile Umman’a ihraç edecek.

Geçen sene ayrıca Tahran Umman ürünlerinin tanıtıldığı bir fuara ev sahipliği yaptı. Geçen hafta da İran ilk kez İmam Humeyni -ks- limanından Umman’a buğday ihraç etti. 30 bin ton civarında olan bu ihracat İran buğday üretiminde kendine yeter hale geldikten sonra gerçekleşti ve şimdi İran buğdayının yavaş yavaş çeşitli ülkelere ihraç edileceği ifade ediliyor.

İran standart milli kurumu ve Ermenistan iktisadi kalkınma ve yatırım bakanlığı iki ülke arasındaki iktisadi ilişkileri ve ikili ticaret hacmini geliştirmek amacıyla helal sanayi işbirliği protokolü imzaladı.

Şimdi hep birlikte konu ile ilgili raporumuzu dinleyelim.

İran standart milli kurumu ve Ermenistan iktisadi kalkınma ve yatırım bakanlığı geçen Çarşamba günü Tahran’da düzenlenen törende iki ülke arasındaki iktisadi ilişkileri ve ikili ticaret hacmini geliştirmek amacıyla helal sanayi işbirliği protokolü imzaladı. Protokolün amacı ikili eski ve güçlü ilişkileri daha da geliştirmek, ikili ilişkilerin gelişmesi yolundaki teknik engelleri kaldırmak, helal sanayi sektöründe OIC/SMIIC standartları ve İran ve Ermenistan milli standartları ve cari yasaları temelinde faydalı ikili işbirliğini geliştirmek şeklinde açıklandı.

İran ticareti kalkındırma kurumu Başkanı Mustafa Hüsrevtac ve Ermenistan iktisadi kalkınma ve yatırım Bakanı Suren Karayan 31 Mayıs 2017 tarihinde Erivan’da gerçekleştirdikleri görüşmede Ermenistan’da İran’ın standart kurumu temsilciliği ve helal gıda maddeleri satış merkezleri açılması konusunda müzakere etmişti.

Geçen Mayıs ayında yine Ermenistan Başbakanı Karapetyan İran tarım cihadı Bakanı Mahmut Hücceti’nin Ermenistan ziyareti sırasında ülkesinin tarım ve besicilik alanlarındaki kapasitesine işaretle İran ile ticari işbirliğini geliştirmek istediklerini ve bunun için iki tarafta gerekli zemini hazırladıklarına inandığını belirtti. Bu doğrultuda iki ülkenin tarım bakanları da bir işbirliği protokolü imzaladı.

Ermenistan Başbakanı Karapetyan iki ülke arasında işbirliğinin geliştirilmesi için ortak çalışma grubu kurulmasını önerdi. Karapetyan ortak çalışma grubu ikili ticari ilişkilerin gelişmesini kolaylaştıracağını belirterek her iki tarafın gerekli izin belgelerinin verilmesinde de bazı kolaylıklar sağlamaları gerektiğine inandığını, nitekim iki taraf arasında tarım ve besicilik alanlarında iyi işbirliği zemini bulunduğunu, İran ayrıca Ermenistan’ın Avrasya iktisadi birliğine üyeliği fırsatından yararlanarak ürünlerini Ermenistan üzerinden Avrupa’ya ihraç edebileceğini vurguladı.

Bu arada İran tarım cihadı Bakanı Mahmut Hücceti ile Ermenistan tarım Bakanı İgnadi Arakelyan görüşmesinde iki ülke arasındaki işbirliği eksenleri ele alınırken, Tahran ve Erivan’ın ilgili alanlarda ilişkilerini geliştirmelerine vurgu yapıldı. İki Bakan balıkçılık, besicilik et ürünleri ve sınır eyaletlerinin karşılıklı işbirliği gibi başlıkları da masaya yatırdı.

İran tarım Bakanı Hücceti Ermenistan ile besicilik, ilaç özelliği bulunan bitkilerin yetiştirilmesi ve süt ürünleri gibi alanlarda işbirliği yapmaya hazır olduklarını belirterek İranlı iktisadi aktivistlerin Ermenistan’da sanayi alanında yatırım yapmaya hazır olduklarını kaydetti.

İran ve Ermenistan arasında yaşanan bu görüşmeler ve müzakereler, Ermenistan ile ilişkileri geliştirmek, Tahran yönetiminin gündeminde olduğunu ortaya koyuyor. Nitekim yakın gelecekte İranlı işadamları ve yatırımcılarının Ermenistan’ın tarım ve besicilik sektörlerinde faaliyete geçmeleri bekleniyor.

İki ülke enerji alanında da ilişkilerini geliştiriyor. Ermenistan yaz aylarında İran’a elektrik enerjisi ihraç etmeye hazır olduğunu açıklarken, Tahran yönetimi de soğuk aylarda Ermenistan’a daha fazla doğalgaz ihraç edeceğini belirtiyor.

İran ve Ermenistan arasında doğalgaz alanında işbirliğini geliştirmek amacıyla geçen hafta İran doğalgaz ihracat milli firması Başkanı Ali Emirani ve Erivan hidro elektrik santrali Başkanı Sasan Haçaturyan bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşmede Haçaturyan İran ve Ermenistan’ın elektrik enerjisi ve doğalgaz alış verişi ikili ilişkilerin gelişmesi üzerinde olumlu etkisi olacağını belirterek Erivan yönetimi bu bağlamda Tahran yönetimi ile işbirliğini geliştirmek istediğini vurguladı.

Şimdi ise iki taraf arasında imzalanacak yeni ve değişik anlaşmalarla beraber iki tarafın ikili ve çok yönlü işbirliğine başlayabilecekleri ifade ediliyor.