İran’ın iktisadi imkanları, yabancılara İran’da yatırım yapmayı ve işbirliğini cazip hale getiriyor.

İran sadece petrol ve doğalgaz sektörlerinde değil, aynı zamanda diğer ticari ve iktisadi sektörlerde de başka ülkelerle işbirliğini geliştiriyor. Bu çerçevede yabancı iktisadi heyetlerin art arda İran’ı ziyaret etmelerine ve İran’ın iktisadi kapasitelerinin geliştiği ile ilgili raporlarına şahit oluyoruz.

Bu gelişmelerden biri ise İran’ın Hark adasında  devasa petrol tankerinin eşzamanlı yanaşabileceği 9 iskelenin tamamlandığı ile ilgili bir haberdi.  Hark terminalinin günde yaklaşık 8 milyon varil ham petrol ihraç etme kapasitesi bulunuyor.

Şimdi ise bu gelişmenin ardından dünyanın Total, ENI, Lukoil ve bazı Yunan ve Norveçli büyük firmaların Hark adasına petrol tankerlerini yollamaya başladığı gözleniyor. Şimdi dünyanın devasa petrol tankerleri ve VLCC olarak adlandırılan süper tankerleri Hark terminalinin Azerpad iskelesine yanaşabiliyor. Hark adası İran’ın en büyük petrol ihraç eden terminalidir ve İran’ın ürettiği petrolün büyük bir bölümü buradan ihraç edilmektedir.

Geçen hafta dünya çelik derneği, İran İslam Cumhuriyeti 2017’nin ilk beş ayında ham çelik üretimini 8 milyon 159 bin ton seviyesine ulaştırmayı başardığını ve geçen yılın aynı dönemine oranla üretimini 1 milyon ton arttırdığını açıkladı. Dünya çelik derneği açıklamasında İran’ı dünyada çelik üreten ülkelerin listesinde 14. Sırada açıkladı.

Geçen hafta İran başkonsolosluğu ve Tataristan’ın sanayi ve ticaret bakanlığı ve ticaret ve sanayi odası ve çağdaş İran etüt merkezi ve Paraleks firmasının işbirliği ile bir günlük bir seminer düzenlendi.

Bir günlük seminerde konuşan İran’ın Tataristan’ın başkenti Kazan’daki başkonsolosu Ali Beman İkbali Zareç’in belirttiğine göre İran’ın dış ticaret alanında müspet ticaret balansı, ticari ilişkilerin geliştirilmesi, başka ülkelerde geniş çaplı işbirliği ve ayrıca uluslararası iktisadi çevrelerle ilişkilerini derinleşmesi gibi başarıları İran ekonomisini her geçen gün daha da gelişen bir ekonomi haline getirdi.

Tataristan sanayi ve ticaret Bakanı yardımcısı Dennis Waliyev de seminerde yaptığı konuşmada Tataristan’ın İran ile ilişkilerini geliştirmesine işaretle çeşitli iktisadi alanlarda teamülleri arttırmak için gerekli tedbirlerin uygulanmasına vurgu yaptı. Waliyev, Rusya piyasaları İranlı üreticiler için uygun bir fırsat olduğunu ve bu fırsatı kaybetmemeleri gerektiğini vurguladı.

Bu konuda muhabirimize değerlendirmede bulunan İran’ın Tataristan’ın başkenti Kazan’daki başkonsolosu Ali Beman İkbali Zareç, Tahran ve Kazan arasında enerji ve ağır sanayi gibi iktisadi alanlarda çok iyi çalışmalar yürütülmekte olduğunu belirtti.

Başkonsolos Zareç İran’ın zengin petrol kaynakları ve Tat Neft petrol firmasının imkanlarına işaretle iki tarafın petrol sektöründe işbirliğini geliştirebileceklerini vurguladı. Zareç, yapılan planlamalara göre İran’da 250 Rus firmanın faaliyeti için zemin hazırlanması kararlaştırıldığını, hali hazırda da İran’ın Hazar denizindeki limanları ile Rusya’nın Astarahan liman kenti arasında ticari işbirliğini geliştirmek üzere fırsatların ve kapasitelerin arttırıldığını kaydetti.

İran’ın Tataristan’ın başkenti Kazan’daki başkonsolosu Ali Beman İkbali Zareç açıklamasının devamında İran ve Tataristan cumhuriyetinin eyaletleri arasında da çok iyi işbirliği başladığını, bu ilişkilerin geliştirilmesi gerektiğini, çünkü bu durum Tahran ve Moskova arasındaki ilişkilerin gelişmesine de katkı sağladığını ifade etti.

İktisadi resmi kaynakların açıklamasına göre Tataristan’ın Tat Neft firması 2016 yılında İran ile önemli petrol anlaşmaları imzalayan bir kaç yabancı firmadan biridir ve bu kazanımın sayesinde şekillenin işbirliğinin iktisadi yüksek düzeylere kadar ilerlemesi bekleniyor.

Yine İran ve Rusya enerji komisyonunun son oturumunda, petrol ve doğalgaz alanlarında faaliyet yürütün İranlı ve Rus firmaların arasındaki işbirliğini geliştirme kapasitesi iki tarafın şimdiye kadar ulaştıkları seviyeden çok daha yüksek olduğu belirtildi.

Gerçekte İran ve Rusya’nın petrol ve doğalgaz alanlarındaki ilişkileri ve işbirliği seviyesi iki ülkenin siyasi ve stratejik ilişkilerinin derinliği ile asla uyumlu gözükmüyor. İran petrol Bakanı yardımcısı Hüseyin Zamaninia’nın belirttiğine göre petrol ve doğalgaz alanları yatırım konusunda ciddi bir sorunu bulunmayan tek alandır ve yabancı firmalarla müzakerelerde yatırım, müzakerelerin temel eksenini oluşturuyor, nitekim İran ve Rusya arasında yüksek yatırım kapasitesi bulunuyor.

İran ve Rusya dünyada enerji üreten iki büyük ülkedir. Bu arada İran ile Rusya, beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Ermenistan’dan oluşan Avrasya iktisadi birliği arasındaki müzakerelerin en geç altı aya kadar kesin sonuca ulaşacağı ifade ediliyor.

İran’ın Rusya’nın Astarahan eyaletindeki başkonsolosu Ali Muhammedi, geçen sene bu eyalette düzenlenen 3. İran – Rusya iktisadi fuarının kulisinde yaptığı açıklamada, Hazar denizi zengin enerji ve besin kaynağı olmakla beraber ticari ve iktisadi faaliyetlerin bakımından da beş kıyı ülkesi olan İran, Rusya, Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan cumhuriyetine geniş imkanlar ve fırsatlar sunduğunu belirtti.

Astarahan liman kenti ise Hazar denizinin en büyük limanlarından biridir ve 2016 yılının ilk 8 ayında İran ile 117 milyon dolar ticaret yapmıştır.

Geçen hafta İran’dan Irak’a doğalgaz ihracatı denemeli olarak başladı. Aslında İran doğalgazının Irak’a ihracatı ile ilgili anlaşma 2011 yılından beri kağıt üzerinde kalmıştı, fakat sonunda geçen hafta düğmeye basıldı ve doğalgaz ihracatı denemeli olarak başladı. İran ve Irak arasında 2011 yılında imzalanan doğalgaz ihracatı sözleşmesi iki yıl sonra anlaşmaya dönüştü. Bu anlaşmaya göre İran’ın Irak’a günde 20 ila 25 milyon metreküp doğalgaz ihraç etmesi gerekiyor. Söz konusu ihraç edilen doğalgaz Bağdat’ın Mansure ve Sadr elektrik santrallerinin yakın ihtiyacını karşılıyor. Anlaşmaya daha sonra eklenen bir madde ile ihraç edilen doğalgaz hacmi 25 milyon metreküpe çıkarıldı ve bu maddenin bir fıkrasında da yılın sıcak günlerinde bu oran 35 milyon metreküpe çıkarılabileceği belirtildi. İran ve Irak ikinci doğalgaz anlaşmasını da Kasım 2015’te Basra’da imzaladı.

Ve sonunda İran’ın Bağdat’a doğalgaz ihracatı 21 Haziran günü denemeli olarak ve günde 7 milyon metreküple başladı ve en son günde 35 milyon metreküpe çıkacağı açıklandı.

Irak yönetimi İran’dan ithal ettiği doğalgazı elektrik santrallerinde gaz ve mazot yerine kullanmak istiyor. Bu anlaşmanın bir ay sonra düzenlenecek resmi törenle hizmete girmesi ekleniyor.

Ortak petrol ve doğalgaz sahalarını geliştirmek, İran’dan Irak’a petrol ve doğalgaz alanlarında teknik ve mühendislik hizmetleri ve gerekli teçhizatı ihraç etmek ve yine Irak’ta petrol rafinerilerinin altyapılarını geliştirmeye yardımcı olmak, bundan önce İran ve Irak petrol bakanlarının imzaladığı protokolde yer alan bazı maddelerdir.

İran’ın Irak büyükelçisinin belirttiğine göre Irak Başbakanı Haydar İbadi’nin geçen hafta Tahran’ı ziyaret etmesi ile birlikte iki ülkenin özellikle ekonomi başta olmak üzere çeşitli alanlarda ilişkileri yeni bir merhaleye girdi.

Irak Başbakanı İbadi geçen hafta Tahran’a geldi ve İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei ile görüştü. Ayetullah Hamanei Başbakan İbadi ve beraberindeki heyeti kabulünde Iraklı tüm siyasi ve dini grupların IŞİD ile mücadelede sergiledikleri vahdet ve dayanışmalarını takdir etti ve Irak yönetiminin sorunların üstesinden gelerek Irak milleti için daha iyi bir gelecek hazırlamasını temenni etti.

Ayetullah Hamanei Irak yönetimi her açıdan takviye edilmesi ve bazı mevcut engelleri aşarak ikili ilişkileri mümkün mertebe geliştirmesi gerektiğini vurguladı.

Irak Başbakanı İbadi İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei ile görüşmesinde İran İslam Cumhuriyeti’nin Bağdat yönetimine çeşitli alanlarda verdiği destekten ötürü şükranlarını sundu ve IŞİD ile mücadele ve ayrıca IŞİD sonrası aşamalarda ve ülkeyi istikrar ve huzura kavuşturmada İran İslam Cumhuriyeti’nin yardım ve desteklerine ihtiyaç duyduklarını belirtti.

Kuşkusuz İran İslam Cumhuriyeti de her zaman olduğu gibi Irak milleti ve devletinin yayında olacağı gibi iktisadi alanlarda da aynı şekilde Irak’ın yanında yer alacaktır. Bu arada Irak yönetiminin de İranlı firmaların Irak’ta faaliyet yürütebilmeleri için gereken  zemini hazırlaması ve var olan engelleri ortadan kaldırması gerekir.

Geçen hafta petrol fiyatları dünya piyasalarında düştü. Petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene bu düşüş ve OPEC’in kararları hakkında açıklamalarda bulundu. Bültenimizi bu konu ile ilgili hazırladığımız raporumuzla noktalıyoruz.

Petrol fiyatları son aylarda yeniden düşmeye başladı, öyle ki fiyatların 40 doların altına kadar inmesi bir kez daha petrol üreten ülkeleri kaygılandırdı. Petrol dünya ekonomisinin en önemli bileşenlerinden biri sayılıyor ve bu ürünün önemi ve çeşitli kullanım alanları yüzünden günümüz dünyasında sadece ekonomik açıdan değil, aynı zamanda güvenlik ve siyasi açılardan da belirleyici bir etken olarak değerlendiriliyor.

Gerçekte petrol iktisadi, sanayi, siyasi ve milli güvenlik hedeflerine ulaşmakta önemli bir bileşen sayılıyor ve sermaye bakımından da ham petrol ticareti parasal değeri bakımından dünya ticaretinin neredeyse %10 kadarını oluşturuyor.

Petrol fiyatlarının düşmesi konusunda bazı uzmanlar iktisadi gerekçeleri ve dünya piyasalarında arz talep meselesini gösteriyor. Ancak bazı gözlemciler siyasi krizleri petrol fiyatlarını olumsuz etkilediğini savunuyor. Bu bağlamda Arabistan’ın siyasi uygulamalarına değinmek mümkün. Arabistan zaten özel hedefleri doğrultusunda petrol fiyatlarının düşmesini istiyor. Buna karşın küresel talep açısından bu talebin kısa vadede değişmesi beklenmiyor. Öte yandan Amerika’nın Shil petrol üretimi de petrol piyasalarını ciddi bir şekilde tehdit ederken bir yandan talebi düşürürken öbür yandan gelecek yıllarda bu tür petrolün dünya piyasalarına ekleneceğini gösteriyor ki bu durumda petrol fiyatlarının kısa vadede yükselmesini beklememek gerekiyor.

Bu arada Petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene, petrol fiyatlarının düşmesi Amerika’da beklenmedik petrol üretiminden kaynaklandığını, Amerika son aylarda günde 900 bin varil üretim artışına gittiğini, bu da OPEC’in tahmin etmediği bir durum olduğunu kaydetti.

Bakan zengene şimdi OPEC üyeleri ile temasa geçtiklerini ve yeni bir karar almaya hazırlanmalarını istediklerini, gerçi karar almanın da zor olduğunu, çünkü bu karar, OPEC’in üretimini düşürmesinden başka bir şey olmadığını ifade etti. Bakan Zengene ayrıca İran’ın petrol üretimi yıl sonuna kadar günde 4 milyon varile ulaşacağını açıkladı.

Bakan Zengene, hali hazırda günde 3.8 milyon milyon varil ham petrol ürettiklerini, İran’ın petrol üretimi yıl sonuna kadar günde 4 milyon varile ulaşacağını vurguladı.