İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Seyyid Ali Hamanei'nin Hasan Ruhani'nin cumhurbaşkanlığı görevini onama kararıyla İran'ın komşu ülkelerle ekonomik münasebetlerinde yeni bir dönem başlamış oldu.

Bu haftaki İran'ın ekonomik gelişmeleri adlı sohbetimizde, bu konuyu daha fazla açıp, ayrıntılı haber ve gelişmeleri paylaşmaya çalışacağız. Bunun için bu bağlamda Tahran'da bölge ülkeleri yetkilileri ile İranlı yetkililer arasında yapılan görüşmeler ve müzakereler hususunda analiz de yapmaya gayret göstereceğiz.

Geçtiğimiz hafta Perşembe günü İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin yeni dönem için görevinin onanması töreninde yaptığı konuşmada, yaptırımların bazı sorunlara neden olmasına karşın iç imkanlar ve kabiliyetlere yöneldikleri için düşmanın isteğine rağmen İran’ın gücünün kat kat arttığını ifade etti.

İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Seyyid Ali Hamanei törende yaptığı konuşmada, ABD'nin şimdiki yetkilileri gibi bazılarının açık şekilde İran halkıyla düşmanlık yaptıklarını, bazılarının kadife eldivende çelik el misali oyun oynadıklarını, ancak bütün planların halk ve yetkililerin özgüveninin artmasına ve düşmanın oyunlarına karşı mücadele yollarının bulunmasına neden olduğunu vurguladı.

Ayetullah Hamanei sözlerinin devamında, devlet adamlarına, ekonomi, kültür ve savunma alanlarında güçlü, cihatçı ve planlı şekilde çalışmalarını ve kötücüller ve düşmanların oyunlarıyla mücadele için devrimci ve İslamcı maneviyatlarını korumalarını tavsiye etti.

12. dönem cumhurbaşkanlığı yemin töreni, İran'ın ikili ekonomik ilişkiler ve ABD'nin İran'a yönelik yeni yaptırımlarıyla ilgili Tahran'ın politika ve yaklaşımının açıklanması için bir fırsat sağladı. 

Yemin törenine, Afrika'dan Avrupa, komşu ve bölge ülkelerine kadar çok sayıda yetkili katıldı.

Ayrıca çok sayıda yabancı yetkili, İran Cumhurbaşkanı ve diğer yetkililerle ikili görüşmelerde bulundu.

İran ile Irak'ın ilişkilerinin geliştirilmesi, iki ülke cumhurbaşkanları arasında yapılan görüşmede ele alındı.

İkinci dönem Cumhurbaşkanlığı yemin töreni için Tahran’a gelen Irak Cumhurbaşkanı Fuad Masum ile görüşen Ruhani,  coğrafi sınırlarında her türlü değişikliğin bölgede onlarca yıllık gerginliklere yol açabileceğini belirterek, ‘’Irak’ın istikrar ve güvenliği bizim için önemlidir zira iki ülkenin istikrar ve güvenliğini bir birine bağlı olarak görüyoruz’’ dedi.

Irak'ı İran'ın dost ve kardeş ülkesi olduğunu belirten Cumhurbaşkanı, İki ülke halkı ve ekonomik alanında çalışanlar arasındaki irtibatların kolaylaştırılmasının ilişkilerin güçlenip derinleşmesine sebep olacağını kaydetti.

Görüşmede Irak Cumhurbaşkanı Fuad Masum da Ruhani’nin ikinci kez Cumhurbaşkanı seçilmesini tebrik ederek, iki ülke tarihi ilişkilerinin daha çok gelişmesi temennisinde bulundu.

Öte yandan İran-Irak Ekonomik İşbirliğini Geliştirme Komitesi Başkanı Said Ohedi de Kerbela'da düzenlenen İran-Irak Ekonomik İşbirliği Konferansı'nda yaptığı konuşmada, iki ülkenin ekonomik ilişkilerinin daha da artmasını ve engellerin kaldırılmasını istedi.

Geçtiğimiz 3 ayda 50'den fazla kez iki ülke yetkilileri arasında görüşmeler yapılmış ve önemli anlaşmalar imza atılmıştır.

İki hafta önce de İran İslam Cumhuriyeti Petrol Bakanı Bijen Zengene ile Iraklı mevkidaşı Cebbar Ali Laibi Tahran'da biraraya gelerek, petrol ve doğalgaz alanında işbirliğini ve ortak petrol sahalarında üretim konusunu masaya yatırdı.

İran ile Irak'ın ikili ticaret hacmi geçtiğimiz sene 6 milyar 500 milyon doları aştı. Yeni anlaşmalarda bu rakamın daha da artması bekleniyor.

Tahran ile Erivan münasebetlerinin geliştirilmesi bu hafta İran ile Ermenistan cumhurbaşkanlarınca Tahran'da ele alındı.

İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Ermenistan Cumhurbaşkanı Serej Sarkisyan ile Tahran'da yaptığı görüşmede, iki ülkenin tarihi ve kültürel bağlarına vurgu yaparak, bu ortaklıkların iki millet ve bölge milletlerinin lehine olumlu adımların atılmasına katkı sağlayabileceğini ifade etti.

Sarkisyan da görüşmede, iki ülke ilişkilerinin son yıllarda güçlenmesine işaretle, Erivan'ın Tahran ile enerji, ticaret ve ulaştırma dahil bütün ekonomik alanlarda ilişkileri geliştirmek için kararlı olduğunu ifade etti.

İran ile Ermenistan, kültür, ekonomi, ulaştırma, enerji, turizm, transit gibi muhtelif alanlarda geniş şekilde işbirliği yapabilmeleri için büyük kapasite ve imkanlara sahiptir. Bunların aktif hale getirilmesi iki ülke halkının lehine olur.

İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Ermeni mevkidaşı ile Tahran'da yaptığı görüşmede iki ülkenin tarihi ve kültürel bağlarına temasla, bu gerçeğin altını çizdi.

Avrasya Ekonomik Birliği çerçevesinde işbirliği de bu haftaki gelişmelere damgasını vurdu. Ermenistan, Avrasya Ekonomik Birliği üyelerinin İran ile transit ve ticaret işbirliğinde tek demir ve kara yolu güzergahı sayılıyor.

İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığı ile Tarım Bakanlığı'ndan yetkililer bu hafta, Erivan'da düzenlenen Avrasya Ekonomik Birliği'ne üye 5 ülkeden mevkidaşlarıyla buluşarak, İran ile Avrasya arasında ekonomik işbirliğinin güçlendirilmesine vurgu yaptılar.

Bu toplantıda, karşılıklı olarak yüzü aşkın malın tercihli tarifeye tabi tutulması konusunda mutabakat sağlandı.

Bu anlaşmalar, İran'ın Rusya, Kazakistan, Belarus, Kırgızistan ve Ermenistan ile ekonomik münasebetlerinin geliştirilmesi için zemin sağlayacaktır.

Bu hafta, İran ile Avrupalı ülkeler arasında yeni işbirliği anlaşmalarının imzalanmasına tanıklık ettik.

Pazartesi günü İran Sanayi Geliştirme ve Yenileme Organizasyonu (İDRO) ile Fransız otomobil üreticisi Renault arasında 660 milyon Euroluk iş birliği anlaşması imzalandı.

Başkent Tahran’da düzenlenen imza törenine, İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Muhammed Rıza Nimetzade ile IDRO ve Renault yetkilileri katıldı.

Anlaşmaya göre, 2018 yılında İran’da faaliyete geçecek otomobil fabrikası yılda 150 bin araçla üretime başlayacak.

2024 yılına kadar da bu rakamın 300 bine çıkarılması öngörülüyor.

Renault satış bayileri ve satış sonrası hizmet zincirini oluşturmasına imkan sağlayan anlaşmada, Fransız şirketin yüzde 60, İDRO’nun yüzde 20 ve İranlı bir özel kuruluş olan Naseh Holding’in yüzde 20 ortaklığının olduğu belirtildi.

Bu anlaşma Total ile imzalanan anlaşmadan sonra İran ile Fransa arasında yapılan en büyük ekonomik anlaşma sayılıyor.

İran, Afganistan ve Pakistan dahil bütün komşularıyla münasebetlerini geliştirmek istiyor.

İran, ülkenin güney doğusunda yer alan Çabhar limanının geliştirilmesi için dev projeler hayata geçirmiştir. Liman, Afganistan'ın ticari faaliyetleri için stratejik öneme sahiptir.

İran'ın okyanuslara açılan tek limanı sayılan Çabhar limanına dev gemiler yanaşabiliyor. Ayrıca, stratejik bir konumda yer aldığı için Afganistan, Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan başta olmak üzere serbest sulara yolu olmayan Orta Asya ülkelerinin serbest sulara ulaşabilecekleri en yakın yol sayılıyor.

Hindistan ve Afganistan, ortak bir anlaşma uyarınca limanın geliştirilmesi için İran ile işbirliği yapıyor.

Bu bağlamda, İran Cumhurbaşkanı 1. Yardımcısı İshak Cihangiri Pazar günü, Hindistan Ulaştırma ve Denizcilik Bakanı Niitin Gaddikari ile Tahran'da yaptığı görüşmede, Çabhar limanının önemine ve Hindistan'ın projeye katılımına vurgu yaptı.

Hint bakan da görüşmede, Yeni Delhi'nin Çabhar projesinin kısa sürede tamamlanmasını istediğini ve Hint tüccarların da Çabhar'daki projelere yaptırım yapmaya istekli olduklarını kaydetti.

İran ile Hindistan'ın yatırımcıları ve iş adamları, Çabhar bölgesindeki imkanlardan yararlanabilirler.

İran Cumhurbaşkanı ile Afgan mevkidaşı da yemin töreni kulisinde Tahran'da biraraya gelerek ikili işbirliğinin geliştirilmesini ele aldılar.

Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani ile görüşen Ruhani, Afganistan’daki 40 yıllık istikrarsızlığa işaretle, İran’ın eskiden olduğu gibi bugün de Afgan halkı yanında olmaya devam edeceğini söyledi.İran’ın Afganistan ile iyi ilişkiler istediğini vurgulayan Ruhani, ‘’Çabahar Limanı demiryoluna bağlanacağından Afganistan tarafından da kullanılabilir ve bu yolla iki ülkenin ekonomik, ticari ve maden alanında işbirliği artabilir’’ dedi.

Başka bir ekonomik gelişme olarak bu hafta İran ve Pakistan Sistan eyaletleri ortak ticaret komitesinin 5.si İran'ın Pakistan sınırındaki Zahidan kentinde düzenlendi.

Toplantıda, balıkçılık, demir yolu ve deniz yolu taşımacılığı hususlarında ikili ilişkilerin geliştirilmesi, sınır ticaretinin iyileştirilmesi, İran ile Pakistan tüccarlarının sorunlarının giderilmesi ve ikili ticaret hacminin arttırılması gibi konular masaya yatırıldı.

Zahidan, Milek, Sarahs demir yolunun inşası, Çabhar'da petrokimya sitesi projesi, İranşehir ve Serbaz bölgelerinde yeni çimento fabrikalarının kurulması ve Sistan'da 50 bin ton kapasiteli araba lastiği üretim projesi, iki ülkenin ortaklaşa yatırım yapabilecekleri önemli projelerden sayılıyor.

Bu hafta İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ayrıca Kazakistan Dışişleri Bakanı'nı kabul ettiği görüşmede Tahran-Astana işbirliğinin güçlendirilmesine vurgu yaparak,''iki ülke arasında çok iyi anlaşmalar olmuştur ve bunların hızlı bir şekilde yürürlüğe geçmesi iki ülke ve bölge halkının yararınadır" dedi.

Cumhurbaşkanlığı yemin töreni için Tahran'a gelen Kazakistan Dışişleri Bakanı Gayret Abdurrahmanov'u Cumartesi günü kabul ettiği görüşmede Cumhurbaşkanı Ruhani, iki ülke arasında  dostane ve güçlü  ilişkilerin olduğunu belirterek, ''İran ve Kazakistan, enerji, ulaştırma, demiryolu, turizm ve tarım ürünleri alanlarında çok iyi işbirliği yapabilir'' dedi.

Ruhani, İran'da başta petrol, gaz ve petro kimya projelerinin varlığına işaretle Kazakistan'ın bu projelere  katılabileceği ve yatırım yapabileceğini söyledi.

Söz konusu görüşmede Kazakistan dışişleri bakanı da, iki ülke ilişkilerinin geçmişe göre daha da gelişmesi gereğine temasla, ''Kazakistan cumhurbaşkanı Nur Sultan Nazarbayev'in İran'la varılan anlaşmaların yürürlüğünü  ve tamamlanmasını ciddiyetle takip ettiğini  ve iki ülke cumhurbaşkanlarının çabaları sonucu iki  ülke ilişkilerinin bugün stratejik bir hal aldığını söyledi.

Petrol sektörü başta olmak üzere Kazakistan İran'daki bir çok projeye yatırım yapabilir.