Bültenimizin başında önce Hazar denizinin iki kıyısında yaşanan gelişmeleri gözden geçirmek istiyoruz.

Geçen hafta Türkmenistan Cumhurbaşkanı Kurban Kulu Berdi Muhammedov’un Ermenistan ziyareti sırasında iki ülkenin üst düzey yetkilileri çeşitli alanları kapsayan 10 işbirliği belgesi imzaladı. İki ülkenin cumhurbaşkanlarının ortak bildirisi, turizm alanında işbirliği anlaşması, 2018 – 2020 yılları arasında kültür ve sanat alanlarında işbirliği programı ve yine 2018 – 2020 yılları arasında iki ülkenin Dışişleri Bakanlıklarının işذirliği programı, Berdi Muhammedov’un Erivan ziyareti sırasında iki lider ve iki ülkenin üst düzey yetkilileri arasında imzalanan bazı belgelerdi.

Geçen hafta Kazakistan savunma Bakanı Sekin Cesuzkov, toplu güvenlik paktı kurumu genel sekreteri Yuri Haçatrov’ya Astana’da gerçekleştirdiği görüşmede başta Afganistan’da yaşanan son gelişmeler olmak üzere bölgede ve dünyada son güvenlik durumlarını  ele aldı. İki yetkili görüşmede Afganistan’da yaşanan gelişmelerin yanı sıra toplu güvenlik anlaşması kurumuna üye ülkelerin askeri alanda daha fazla ve daha etkili bir şekilde gelişmelerini masaya yatırdı.

Geçen hafta UAEK Kazakistan’da nükleer bankanın açılışını gerçekleştirdi. Düşük düzeyde zenginleştirilen ve 150 milyon dolar değerinde olan uranyumu içeren söz konusu nükleer banka Kazakistan’ın oskmen kentinde açıldı. Kazakistan’da açılan nükleer bankanın 90 ton nükleer yakıt kapasitesine sahiptir ki bu yakıt büyük bir kentin elektrik enerjisi ihtiyacını tam üç yıl boyunca karşılayabilecek bir yakıttır.

UAEK’nun bu bankayı Kazakistan’da açmasının amacı, şimdiye kadar nükleer sanayii bulunmayan ülkelerin uranyum zenginleştirme faaliyetine başlamalarını engellemektir.

Geçen hafta Tacikistan içişleri bakanlığı siber ortamda terör, radikalizm ve organize suçla mücadele etmek amacıyla siber polis teşkilatı kurdu. Tacikistan içişleri Bakanı Ramazan Rahimzade, Duşanba yönetimi bu alanda en iyi uzmanları yetiştirmek ve hazırlıklı hale getirmek için tüm çabasını sarf ettiğini belirterek bu çalışma özellikle organize suçlarla mücadele alanında büyük önem arz ettiğini ifade etti.

Geçen hafta Rusya’nın merkezi bölge komutanı Zrudnitski ve Özbekistan genel kurmay Başkanı General Şevket Narmetov, başkent Taşkent’te bir araya gelerek bölgede son  gelişmeleri ele aldı. Görüşmede Rus ve Özbek komutanlar orta Asya bölgesinin şimdiki durumunu masaya yatırarak karşılıklı işbirliğini geliştirmeye vurgu yaptı.

Geçen hafta Pakistan, Çin ve Afganistan genel kurmay başkanları Tacikistan’ın başkenti Duşanba’ya  yaptıkları ziyaretleri sırasında Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman ile görüştüler.

Pakistan genel kurmay Başkanı Kamer Cavid Bucuva, Çin kurtuluş ordusu komutanı Lee Xa Chen ve Afganistan genel kurmay Başkanı Muhammed Şerif Yefteli, Tacikistan’a yaptıkları ziyaretlerinde bu ülkenin lideri Rahman ile ayrı ayrı görüştü.

Geçen hafta Azerbaycan savunma akanlığı bu ülkenin bir mühimmat deposunda büyük bir patlama yaşandığını duyurdu.

Russia Today kanalının raporuna göre Azerbaycan cumhuriyetinde bir mühimmat deposunda çıkan yangın bu patlamaya yol açtı. Bakü yetkilileri patlamanın hangi bölgede vuku bulduğunu açıklamazken, yerel medya organları patlamanın Azerbaycan cumhuriyetinin kuzeydoğusunda Siyazan bölgesinde yaşandığını yazdı.

Tacikistan'da bu sistemin hayata geçirilmesi, içişleri Bakanı Rahimzade’nin de belirttiği üzere şimdiye kadar çok sayıda Tacik vatandaş radikal çetelere ve terör örgütlerine sanal ortam ve özel internet siteleri aracılığı ile üye olduğu için önem arzediyor.

Bu arada siber polis teşkilatının kurulması bazı Tacik yetkililerce olumlu karşılandı. Tacikistan devlet siyaset ve işletme araştırmaları derneği Başkanı Mihail Petroşkov, Tacikistan’da siber polis teşkilatının kurulması yerinde ve zamanında bir uygulama olduğunu belirterek IŞİD ve diğer tekfirci terör örgütlerine karşı zafer kazanmak için toplu güvenlik anlaşması kurumu ve bağımsız devletler topluluğu çerçevesinde üniter bir yapılanmaya gitmek ve uzmanları yetiştirmenin önemli bir zaruret olduğunu vurguladı. Petroşkov, bu işin şimdi yapılması gelecekte söz konusu radikal çetelerin ve terör örgütlerinin sanal ortamda bölge ülkelerine yönelik yürüttükleri faaliyetlerinden kaynaklanan olumsuz etkilerden korunmak için gerekli olduğunu ifade etti.

Gerçekte siber polis teşkilatı bölgede terör ve radikalizm ve ayrıca tekfirci terör örgütleri ile mücadelede etkili yollardan biri sayılır. Bu yüzden şimdi görünen o ki Tacikistan gibi ülkelerin bu şom olgularla mücadelede kapasiteleri diğer güvenlik ve siyasi bileşenlere paralel olarak gelişmesi gerekiyor.

Tacikistan Dışişleri Bakanlığının verilerine göre cari yılda terör örgütleri ile sanal ortam üzerinden irtibata geçen 130 Tacik vatandaş gözaltına alındı. Tacikistan’da ilgili kurumlar ayrıca bu ülkede faaliyet yürüten ve radikal çetelere ve terör örgütlerine ait olan 70 kadar internet sitesinin faaliyetini engelledi.

Geçen hafta Türkmenistan Cumhurbaşkanı Kurban Kulu Berdi Muhammedov’un Ermenistan ziyareti sırasında iki ülkenin üst düzey yetkilileri çeşitli alanları kapsayan 10 işbirliği belgesi imzaladı. İki ülkenin cumhurbaşkanlarının ortak bildirisi, turizm alanında işbirliği anlaşması, 2018 – 2020 yılları arasında kültür ve sanat alanlarında işbirliği programı ve yine 2018 – 2020 yılları arasında iki ülkenin Dışişleri Bakanlıklarının işbirliği programı, mali suçlar ve para aklama ile ilgili bilgi alışverişi protokolü, spor alanında işbirliği protokolü ve Türkmenistan ve Ermenistan’da yüksek eğitim merkezleri arasında işbirliği yönünde akademik işbirliği protokolü, Berdi Muhammedov’un Erivan ziyareti sırasında iki lider ve iki ülkenin üst düzey yetkilileri arasında imzalanan bazı belgelerdi.

Türkmenistan Cumhurbaşkanı Kurban Kulu Berdi Muhammedov söz konusu belgelerin imzalanmasının ardından yaptığı açıklamada, Ermenistan’a yaptığı ziyareti iki dost ve kardeş ülke arasındaki ilişkilerde yeni bir dönemin başlangıcı olduğunu  belirterek iki tarafın tüm kapasitelerinden Aşkabat ile Erivan ilişkilerini geliştirme yönünde yararlanılmasına vurgu yaptı. Türkmen lider ülkesi Ermenistan ile tüm alanlarda ilişkilerini daha da geliştirmek istediğini ifade etti.

Türkmenistan ve Ermenistan 1992 yılında diplomatik ilişkilerini başlattı, fakat tüm siyasi, iktisadi, kültürel, ticari ve bölgesel ve küresel arenalarda aktif işbirliğine karşın hiç bir zaman ikili ilişkilerini geliştirmek için sahip oldukları tüm kapasiteleri kullanmadı.

Buna rağmen Türkmenistan ve Ermenistan şimdiye kadar çeşitli düzeylerde 70’i aşkın işbirliği imzaladı.

Ermeni uzman Stephan Danialyan Türkmen lider Berdi Muhammedov’un Erivan ziyaretinde müzakerelerin ana ekseni Aşkabat, Erivan ve Tahran’ın doğalgaz alanında üçlü işbirliği yapmalarından ibaret olduğunu belirtti. Geri bu konu medyaya pek fazla yansımadı. Ermeni uzman Danialyan, Türkmenistan doğalgaz zengini bir ülke olduğunu ve Ermenistan ile birlikte İran İslam Cumhuriyeti ile ortak çizgileri söz konusu olduğunu belirterek Berdi Muhammedov’un Ermeni lider Serj Sarkisyan ile müzakerelerinde Türkmen doğalgazını takas sistemi ile Ermenistan’a satışını gündeme getirdiğini kaydetti.

Bu konu, bölge ülkelerinin çok yönlü işbirliğini önemsediklerini gösteren bir gelişmedir. Nitekim bu işbirliği hayata geçtiği takdirde bölge ülkelerinin bölgesel işbirliği, siyasi ve iktisadi ilişkilerinin güçlenmesi yönünde bir dönem noktası olabilir.