Bugünkü bültenimizde İran ürünlerinin Irak’ın Necef kentinde sergilendiği fuarın bahanesi ile iki ülke arasındaki ilişkileri ve yine İran ve Güney Afrika arasında ticari ilişkileri ve diğer bazı iktisadi gelişmeleri gözden geçirmek istiyoruz.

Geçen hafta Tiflis, İran ve Gürcistan’ın ortak ticari oturumuna ev sahipliği yaptı. Oturumda bir konuşma yapan Gürcistan’ın İran büyükelçisi Ioseb Çahaşvili, Gürcistan’ın Karadeniz’e kıyısı bulunması, İran ürünlerinin AB’ye ihracatı için uygun bir fırsat olduğunu belirtti. Çahaşvili, demiryolları nakliyatı konusunda da Gürcistan demiryolları yetkilileri şimdiye kadar bir kaç kez İran’ı ziyaret ettiklerini ve Astara kentinde büyük bir terminal açıldığını kaydetti.

İran İslam Cumhuriyeti Gürcistan üzerinden ihracatını arttırmak istiyor. Bu bağlamda özel sektörün yolunu açmak, Tahran yönetiminin en önemli hedefleri arasında yer alıyor.

Tiflis’te düzenlenen İran ve Gürcistan’ın ortak oturumunda İran’ın Gürcistan büyükelçisi Seyyid Cevad Kavam Şehidi de oturumda yaptığı konuşmada Gürcistan’ın verimli toprakları ve bol su kaynaklarına işaret ederek bu açıdan tarımsal faaliyetler için çok uygun fırsatlar söz konusu olduğunu ve İranlı uzmanlar bu alanda Gürcistan’da çok başarılı olduklarını belirtti.

İran ve Gürcistan arasında diplomatik ilişkiler 1992 yılında bir bildirge imzalanarak resmen başladı. İki ülke arasındaki ilişkilerde ta ilk günden itibaren iktisadi meseleler ön plana çıktı ve ulaştırma ve ticaret ve doğalgaz enerjisi ve Karadeniz, Hazar denizi ve Fars körfezi arasında irtibat kurmak iki ülke arasında imzalanan işbirliği belgelerinin önemli maddelerini oluşturdu.

Gerçekte İran ve Gürcistan arasındaki ticari ilişkilerin ele alındığı Tiflis oturumu iki tarafa daha fazla görüş alış verişinde bulunma fırsatı sağladı. Hindistan’ın dışişleri eski Bakanı Salman Hurşid’in ünlü bir tabirine göre uluslararası ilişkiler ve dış politikaların önemli bir bölümü tarihi şartlara ve yine önemli bir bölümü da halkın duyguları ve algılarına bağlıdır. Nitekim ülkelerin arasındaki ilişkilerde, iki millet arasındaki kültürel benzerlikler ve zevklerin bu ülkeleri birbirinin iktisadi ve siyasi ortağı yapan örneklerle doludur. Buna göre İran ve Kafkasya ve orta Asya ülkeleri arasındaki ilişkilerde bu meziyet hakimdir, öyle ki bu ilişkilerin hem tarihi dayanağı vardır, hem de milletlerin arasındaki dostluk ve güven temeline dayanır.

İran ve Ermenistan ilişkileri de bu konunun en somut örneklerinden biridir. İran ve Ermenistan’ın karşılıklı yatırım için geniş kapasiteleri vardır. Nitekim şimdilerde iki ülke arasındaki iktisadi ve ticari ilişkilerde enerji, serbest ticaret bölgeleri ve turizm gibi alanlarda yeni kapasitelerin oluştuğu ve her iki ülke ikili ve bölgesel kapasitelerde en uygun biçimde yararlanmak ve ortak yatırımlar için yeni fırsatlar oluşturmak istediği anlaşılmaktadır.

Cumhurbaşkanı Ruhani Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ile Tahran’a yaptığı görüşmede iki ülkenin çeşitli iktisadi, kültürel, ulaştırma, enerji, turizm ve transit gibi alanlarda geniş kapasiteleri bulunduğunu ve bu kapasiteleri aktifleştirmenin her iki milletin çıkarına olduğunu vurguladı.

İran İslam Cumhuriyeti’nin dış politikasında komşu ülkelerle iktisadi ve ticari ilişkileri geliştirmek önceliklidir ve Tahran yönetimi bu ülkelerle karşılıklı teamül ve iktisadi ve ticari kapasitelere dayanmak sureti ile kopmaz bağlar kurmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, Irak da İran İslam Cumhuriyeti iktisadi ve ticari ilişkilerini geliştirmek istediği ülkelerden biridir.

Geçen hafta Irak’ın kutsal Necef kenti İran ürünlerinin sergilendiği özel bir fuara ev sahipliği yaptı. Fuarda yaklaşık 60 kadar İranlı firma beş gün boyunca, inşaat, polimer, elektrik, musluk ve vana, giysi, beyaz eşya, mutfak eşyaları ve gıda maddeleri alanlarında ürünlerini sergiledi. Fuarın düzenlenmesi bir kez daha İran İslam Cumhuriyeti terörle mücadelede Irak milleti ve devletinin yanında yer aldığı gibi bu ülkede kurtarılan bölgelerin yeniden imarlı hale gelme sürecinde ve iktisadi ve ticari alanlarda da Irak milleti ve devletini yalnız bırakmayacağını ortaya koydu.

İran’ın Irak büyükelçisi İrec Mescidi, Necef’te düzenlenen fuarın açılış töreninde yaptığı konuşmada, fuara kaliteli ürünleri ile katılan İranlı firmaların yoğun ilgisine dikkat çekerek fuarın İran ürünlerini Necef halkına tanıtmaya katkısı olduğunu belirtti ve bu tür etkinliklerin iki ülke arasındaki iktisadi işbirliği seviyesini daha da geliştirmesini diledi.

Biraz önce de belirtildiği üzere İran ekonomi alanında kesin politikası komşu ve bölge ülkeleri ile ticari ilişkilerini geliştirmektir. Bu alanda ise imzalanan çeşitli anlaşmalarla gereken zemin hazırlanmıştır ve şimdi özel sektörün aktivistleri ve işadamları bu fırsattan en iyi şekilde yararlanabilecektir. Gerçekte İran’ın komşuluğunda yer alan 400 milyon nüfuslu piyasa ticaret ve ortak yatırımlar için en iyi fırsattır.

Irak’ın ticaret ataşesi Şakir Rezzak Ed’emi şöyle diyor: İran 2016 yılında Irak’a ihracat yapan ülkelerin arasında üçüncü sıradaydı ve şimdi bu konumu daha da gelişmiş bulunuyor.

İran Irak ortak ticaret odası İranlı eşbaşkanı Yahya Al-i İshak da Irak 15 yıla kadar bölgenin en büyük piyasası olmaya devam edeceğini ve yılda en az 20 milyar dolar ithalatla İran ürünleri için çok uygun bir piyasa sayıldığını kaydediyor.

Gerçekte İran İslam Cumhuriyeti şimdiye kadar tüm aşamalarda Irak milletine ve devletine destek verdiği gibi şimdi de bu ülkenin yeniden inşa edilmesinde öncü rolü ifa etmeye hazırdır.

Geçen hafta İran ve Avrupa arasındaki iktisadi ve ticari ilişkilerle ilgili yeni haberler medyaya yansıdır. Bu konuda İran merkez bankası yaptığı açıklamada, Avusturya, Danimarka, İtalya ve diğer bazı Avrupa ülkeleri İran için 22 milyar avroluk ödenek açacaklarını belirtti.

Muhabirimize konuşan İran merkez bankası Başkanı Veliullah Seyf bu konuya işaret ederek, yeni ödeneklerin İran’da yatırımların artması ve sonuçta üretim ve istihdamın genişlemesine vesile olacağını belirtti. Seyf ayrıca İran merkez bankası ile bazı ülkelerin merkez bankaları ile ortak hesap açma ve yabancı dövize gerek duymaksızın tasviye işlemini yapma yönünde özel ilişkilerine işaret ederek bu tür ortak hesaplara göre bu ülkelere taraf olan ithalatçı veya ihracatçıların İran’ın milli para birimi ile çalışabileceğini vurguladı.

Geçen hafta İran yatırım ve iktisadi ve teknik yardım kurumu, Güney Kore’nen Eximbank’ı ile 8 milyar avro değerinde bir ödenek anlaşması imzaladı. Anlaşmaya göre Eximbank’ın İran projelerine 8 milyar avro finans tahsis edecek.

Cumhurbaşkanı Ruhani geçen gün televizyonda halka hitaben yaptığı konuşmada, Amerika İran’a yaptırım dayattığı halde yabancı bankaların İran ile işbirliği anlaşması imzaladığını belirtti. Amerika İran’a karşı uluslararası konsensüs sağlamakta en zorlu tarihi şartlar altında olduğunu kaydeden Cumhurbaşkanı Ruhani, bugün artık yaptırımlar geri getirilemeyeceğini, çünkü dünya halkının İran’a bakışı değiştiğini, Amerikalı yetkililerin başka türlü düşünüyor olabileceğini, ancak yaptırımlar artık asla eskisi gibi olamayacağını ifade etti.

İran İslam Cumhuriyeti başta Güney Afrika olmak üzere Afrika kıtasında yer alan ülkelerle çok yönlü ilişkilerini geliştirmek istiyor. Geçen hafta Cumhurbaşkanı Ruhani, Tahran’ı ziyaret eden Güney Afrika temsilciler meclisi Başkanı Yalka M. Bete ile görüştü.

Görüşmede Ruhani, iki ülkenin parlamentoları arasındaki işbirliğinin önemine dikkat çekerek bu ilişkilerin geliştirilmesi gerektiğini kaydetti.

Ruhani ayrıca, İran Güney Afrika ile çok yönlü ilişkilerini güçlendirmeye hazır olduğunu vurguladı.

Görüşmede Güney Afrika temsilciler meclisi Başkanı da ülkesinin İran ile ilişkilerini tüm alanlarda geliştirmek istediğini belirterek, Güney Afrika milleti ve devleti Ruhani’nin bu ülkeyi ziyaret etmesini beklediğini ifade etti.

Tahran’da temaslarda bulunan Güney Afrika temsilciler meclisi Başkanı Balka M. Bete ayrıca Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ile görüştü.

Görüşmede Güney Afrika’dan dost ve yaptırımlar döneminde İran’ın yanında yer alan ülke şeklinde söz eden zarifi, iki ülke arasında başta bankacılık alanı olmak üzere, çeşitli alanlarda işbirliğinin geliştirilmesini istedi.Zarif ayrıca, İran Güney Afrika için iyi ve güvenilir bir ortak olduğunu vurguladı.

Görüşmede Bete de ülkesi İran ile ikili ilişkileri özellikle bankacılık alanında geliştirmeyi olumlu karşıladığını ifade etti.